Nornik tundrowy

Nornik tundrowy
	Alexandromys middendorffii
	(Poliakov, 1881)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	Supramyomorpha
Infrarząd	myszokształtne
Nadrodzina	myszowe
Rodzina	chomikowate
Podrodzina	karczowniki
Plemię	Arvicolini
Rodzaj	Alexandromys
Gatunek	nornik tundrowy
Synonimy
	Arvicola obscurus Middendorff, 1853; Arvicola middendorffii Poliakov, 1881; Microtus hyperboreus Vinogradov, 1934; Microtus middendorffi uralensis Skalon, 1935; Microtus middendorffi tasensis Skalon, 1935; Microtus hyperboreus swerevi Skalon, 1935; Microtus middendorffi ryphaeus Heptner, 1948;
	Arvicola obscurus Middendorff, 1853; Arvicola middendorffii Poliakov, 1881; Microtus hyperboreus Vinogradov, 1934; Microtus middendorffi uralensis Skalon, 1935; Microtus middendorffi tasensis Skalon, 1935; Microtus hyperboreus swerevi Skalon, 1935; Microtus middendorffi ryphaeus Heptner, 1948;
Podgatunki
	A. m. middendorffii (Poliakov, 1881); A. m. hyperboreus (Vinogradov, 1934); A. m. ryphaeus (Heptner, 1948);
	A. m. middendorffii (Poliakov, 1881); A. m. hyperboreus (Vinogradov, 1934); A. m. ryphaeus (Heptner, 1948);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies

Nornik tundrowy^[10] (Alexandromys middendorffii) – gatunek ssaka z podrodziny karczowników (Arvicolinae) w obrębie rodziny chomikowatych (Cricetidae), występujący na północy Syberii i wzdłuż wybrzeży Oceanu Arktycznego^[9]^[11].

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Nornik tundrowy występuje w północnej Azji zamieszkując w zależności od podgatunku^[12]:

A. middendorffii middendorffii – zachodnia i środkowa Syberia, od zatok rzek Ob i Taz na wschód do Zatoki Chatańskiej i od półwyspu Tajmyr na południe do Sajanu Wschodniego (Rosja).
A. middendorffii hyperboreus – nornik jakucki – wschodnia Syberia i Rosyjski Daleki Wschód (Jakucja, Czukocki Okręg Autonomiczny, północny Kraj Chabarowski, obwód magadański i północny Kraj Kamczacki).
A. middendorffii ryphaeus – wybrzeże Morza Barentsa i Morza Karskiego od półwyspu Kanin na wschód do półwyspu Jamał i Uralu Północnego (Rosja).

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1853 roku rosyjski zoolog Alexander von Middendorff nadając mu nazwę Arvicola obscurus^[2], jednak nazwa ta była zajęta przez Hypudaeus obscurus opisanego w 1941 roku przez Eduarda Friedricha Eversmanna^[11]. Nową nazwę Alexandromys middendorffii dla tego gatunku ukuł w 1881 roku rosyjski zoolog Iwan Semionowicz Polakow^[3]. Holotyp pochodził z obszaru rzeki Dudypta, na półwyspie Tajmir, w Kraju Krasnojarskim, w Rosji^[11].

A. middendorffii należy do podrodzaju Alexandromys i grupy gatunkowej mongolicus^[12]. Dawniej A. middendorffii i A. hyperboreus uważano za odrębne gatunki, ale badania genetyczne i morfometryczne wykazały, że są jednym gatunkiem^[12]. Morfologicznie i genetycznie A. middendorffii tworzy grupę siostrzaną z A. gromovi^[12]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają trzy podgatunki^[12].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Alexandromys: Boyd Alexander (1873–1910), oficer British Army, podróżnik, ornitolog^[13]; gr. μυς mus, μυος muos „mysz”^[14].
middendorffii: Alexander Theodor von Middendorff (1815–1894) rosyjski (Niemiec bałtycki), rosyjski zoolog i botanik^[15].
hyperboreus: łac. hyperboreus „północny”, od gr. Ὑπερβορεοι Huperboreoi „lud skrajnej północy”^[16].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) 99–150 mm, długość ogona 21–42 mm, długość ucha 10–15 mm, długość tylnej stopy 15–22 mm; masa ciała 20–70 g^[17].

Biologia[edytuj | edytuj kod]

Zamieszkuje obszary podmokłe, choć nory kopie w suchych miejscach. Żywi się głównie turzycami^[9].

Okres rozrodczy tego gryzonia przypada od maja do sierpnia, w sprzyjających latach wydłuża się, sięgając nawet od marca po październik. Samice, które przezimowały, wydają na świat rocznie do 3 miotów. Płodność tych gryzoni jest różna w różnych częściach obszaru występowania, większa w Jakucji, a mniejsza na Uralu^[9].

Populacja[edytuj | edytuj kod]

Nornik tundrowy jest uznawany za gatunek najmniejszej troski, nie są znane żadne bezpośrednie zagrożenia dla tego gatunku. Liczebność populacji nie jest znana, prawdopodobnie tak jak u innych nornikowatych podlega wahaniom, np. spada wskutek zimnych wiosen. Powodzie i ulewne deszcze zmuszają te gryzonie do krótkodystansowych migracji^[9].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Alexandromys middendorffii, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b A.T. von Middendorff: Reise in den äussersten Norden und Osten Sibiriens während der Jahre 1843 und 1844 mit Allerhöchster Genehmigung auf Veranstaltung der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften zu St. Petersburg ausgeführt und in Verbindung mit vielen Gelehrten. T. 2: Säugethiere, vögel und amphibien. Cz. 2. St. Petersburg: Buchdr. der K. Akademie der Wissenschaften, 1853, s. 109. (niem.).
↑ ^a ^b И.С. Поляков. Систематический обзор полевок, водящихся в Сибири. „Запи́ски Импера́торской Акаде́мии нау́к”. 39 (Приложение 2), s. 70, 1881. (ros.).
↑ Б.С. Виноградов: Млекопитающие СССР. Грызуны. Ленинград: Издательство Академии Наук СССР, 1933, s. 72, seria: Определители по фауне СССР Издаваемые Зоолoгическим Институтом Академии Наук, 10. (ros.).
↑ Skalon 1935 ↓, s. 43.
↑ Skalon 1935 ↓, s. 46.
↑ Skalon 1935 ↓, s. 49.
↑ В.Г. Гептнер. К номенклатуре некоторых млекопитающих. „Доклады Академии наук СССР”. Новая серия. 60 (4), s. 710, 1948. (ros.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e K.K. Tsytsulina K.K., N. Formozov & B.N.F.& B. Sheftel N. Formozov & B.N.F.& B., Microtus middendorffii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-2 [dostęp 2021-11-28] (ang.).
↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 238. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Microtus (Alexandromys) middendorffii. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-11-30].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 358. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ J. Nijhof: Nederlandse namen van de overige Knaagdieren, waaronder alle Muizen. paulvoorhaar.nl. [dostęp 2021-11-28]. (niderl.).
↑ Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 141, OCLC 637083062 (ang.).
↑ B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 275. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).
↑ The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
↑ U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 329. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

В.Н. Скалой. Новые данные по фауне млекопитающих и птиц Сибири и Дальне-Восточного Края. „Известия Госпoдина прогивочум. института Сибири и ДВК”. 2, s. 42—64, 1935. (ros.).

[itis-1] Alexandromys middendorffii, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Middendorff-2] A.T. von Middendorff: Reise in den äussersten Norden und Osten Sibiriens während der Jahre 1843 und 1844 mit Allerhöchster Genehmigung auf Veranstaltung der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften zu St. Petersburg ausgeführt und in Verbindung mit vielen Gelehrten. T. 2: Säugethiere, vögel und amphibien. Cz. 2. St. Petersburg: Buchdr. der K. Akademie der Wissenschaften, 1853, s. 109. (niem.).

[Poliakov-3] И.С. Поляков. Систематический обзор полевок, водящихся в Сибири. „Запи́ски Импера́торской Акаде́мии нау́к”. 39 (Приложение 2), s. 70, 1881. (ros.).

[Vinogradov-4] Б.С. Виноградов: Млекопитающие СССР. Грызуны. Ленинград: Издательство Академии Наук СССР, 1933, s. 72, seria: Определители по фауне СССР Издаваемые Зоолoгическим Институтом Академии Наук, 10. (ros.).

[CITEREFSkalon193543-5] Skalon 1935 ↓, s. 43.

[CITEREFSkalon193546-6] Skalon 1935 ↓, s. 46.

[CITEREFSkalon193549-7] Skalon 1935 ↓, s. 49.

[Heptner-8] В.Г. Гептнер. К номенклатуре некоторых млекопитающих. „Доклады Академии наук СССР”. Новая серия. 60 (4), s. 710, 1948. (ros.).

[iucn-9] K.K. Tsytsulina K.K., N. Formozov & B.N.F.& B. Sheftel N. Formozov & B.N.F.& B., Microtus middendorffii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-2 [dostęp 2021-11-28] (ang.).

[Cichocki&inni-10] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 238. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Wilson&Reeder-11] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Microtus (Alexandromys) middendorffii. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-11-30].

[Burgin&inni-12] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 358. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Nijhof-13] J. Nijhof: Nederlandse namen van de overige Knaagdieren, waaronder alle Muizen. paulvoorhaar.nl. [dostęp 2021-11-28]. (niderl.).

[Jaeger-14] Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 141, OCLC 637083062 (ang.).

[Beolens&inni-15] B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 275. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).

[Jobling-16] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

[Pardiñas&inni-17] U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 329. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]