Królik (rodzaj)

Królik
	Oryctolagus
	Lilljeborg, 1845
	; Przedstawiciel rodzaju – królik europejski (O. cuniculus)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	zajęczaki
Rodzina	zającowate
Rodzaj	królik
	Typ nomenklatoryczny
	Lepus cuniculus Linnaeus, 1758
Synonimy
	Cuniculus F.A. Meyer, 1790; Cuniculus S.D.W., 1836;
	Cuniculus F.A. Meyer, 1790; Cuniculus S.D.W., 1836;
Gatunki
	5 gatunków (w tym 4 wymarłe) – zobacz opis w tekście
	5 gatunków (w tym 4 wymarłe) – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Królik^[5] (Oryctolagus) – rodzaj ssaków z rodziny zającowatych (Leporidae).

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj obejmuje jeden żyjący współcześnie gatunek występujący w Europie i północnej Afryce (w Australii i Ameryce Południowej został introdukowany w czasach współczesnych); na całym świecie występuje jako forma udomowiona^[6]^[7]^[8].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała około 360–380 mm, długość ogona około 65–70 mm; masa ciała 1,5–3 kg^[7]^[9].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj zdefiniował w 1845 roku szwedzki zoolog Wilhelm Lilljeborg w książce swojego autorstwa o tytule Sveriges och Norges ryggradsdjur^[1]. Na gatunek typowy Lilljeborg wyznaczył królika europejskiego (O. cuniculus).

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Oryctolagus: gr. ορυκτηρ oruktēr, ορυκτηρος oruktēros „kopacz, górnik”; λαγoς lagos „królik”^[10].
Cuniculus: łac. cuniculus „królik”^[11]. Gatunek typowy: Cuniculus campestris Meyer, 1790 (= Lepus cuniculus Linnaeus, 1758) (Meyer); Cuniculus varius S.D.W., 1836 (= Lepus cuniculus Linnaeus, 1758) (S.D.W.).

Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]

Do rodzaju należy jeden występujący współcześnie gatunek^[12]^[9]^[6]^[5]:

Oryctolagus cuniculus (Linnaeus, 1758) – królik europejski

Opisano również gatunki wymarłe^[13]:

Oryctolagus burgi Nocchi & Sala, 1998^[14] (Włochy; plejstocen)
Oryctolagus giberti De Marfà, 2008^[15] (Hiszpania; plejstocen)
Oryctolagus lacosti (Pomel, 1853)^[16] (Francja; pliocen)
Oryctolagus laynensis López Martínez, 1977^[17] (Hiszpania; pliocen).

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Młodszy homonim Cuniculus Brisson, 1762 (Cuniculidae); nazwa nieważna, odrzucona decyzją ICZN^[2].
↑ Młodszy homonim Cuniculus Brisson, 1762 (Cuniculidae).

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b W. Lilljeborg: Sveriges och Norges ryggradsdjur. Cz. 1: Däggdjuren. Upsala: W. Schultz, 1873, s. 417. (szw.).
↑ Anonim. Regnum Animale ..., Ed. 2 (M.J. Brisson, 1762): rejected for nomenciatural purposes, with the conservation of the mammalian generic names Philander (Marsupialia), Pteropus (Chiroptera), Glis, Cuniculus and Hydrochoerus (Rodentia), Meles, Lutra and Hyaena (Carnivora), Tapirus (Perissodactyla), Tragulus and Giraffa (Artiodactyla). „The Bulletin of zoological nomenclature”. 55 (1), s. 64–71, 1998. (ang.).
↑ F.A.A. Meyer. Ueber ein neues Säugethiergeschlecht. „Magasin für Thiergeschichte”. 1 (1), s. 52, 1790. (niem.).
↑ S.D.W.. The mammals of Britain systematically arranged. „The Analyst”. 4, s. 72, 1836. (ang.).
↑ ^a ^b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 59. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 280. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ ^a ^b S. Schai-Braun & K. Hackländer: Family Leporidae (Hares and Rabbits). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 126–127. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Oryctolagus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2023-01-25].
↑ ^a ^b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 185. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ Palmer 1904 ↓, s. 484.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 206.
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-27]. (ang.).
↑ J.S. Zijlstra: Oryctolagus. Hesperomys project. [dostęp 2023-01-24]. (ang.).
↑ G. Nocchi & B. Sala. „Oryctolagus burgi” n. sp. (Mammalia: Lagomorpha) from the Middle Pleistocene levels of Grotta Valdemino (Borgio. Verezzi, Savona, north-western Italy). „Paleontologia i Evoluciò”. 30–31, s. 19–38, 1997. (ang.).
↑ R. De Marfà. Oryctolagus giberti n. sp. (Lagomorpha, Mammalia) du Pléistocène inférieur de Cueva Victoria (Murcie, Espagne). „Comptes Rendus Palevol”. 7 (5), s. 308, 2008. DOI: 10.1016/j.crpv.2008.03.003. (ang.).
↑ A.N. Pomel: Catalogue méthodique et descriptif des vertébrés fossiles découverts dans le bassin hydrographique supérieur de la Loire, et surtout de la vallée de son affluent principal, L’Allier. Paris: J.-B. Baillière, 1853, s. 44. (fr.).
↑ N. López Martínez. Nuevos Lagomorfos (Mammalia) del Neógeno y Cuaternario español. Trabajos sobre Neógeno. „Cuaternario”. 8, s. 7–45, 1977. (hiszp.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).

[3] Młodszy homonim Cuniculus Brisson, 1762 (Cuniculidae); nazwa nieważna, odrzucona decyzją ICZN^[2].

[5] Młodszy homonim Cuniculus Brisson, 1762 (Cuniculidae).

[lil-1] W. Lilljeborg: Sveriges och Norges ryggradsdjur. Cz. 1: Däggdjuren. Upsala: W. Schultz, 1873, s. 417. (szw.).

[iczn-2] Anonim. Regnum Animale ..., Ed. 2 (M.J. Brisson, 1762): rejected for nomenciatural purposes, with the conservation of the mammalian generic names Philander (Marsupialia), Pteropus (Chiroptera), Glis, Cuniculus and Hydrochoerus (Rodentia), Meles, Lutra and Hyaena (Carnivora), Tapirus (Perissodactyla), Tragulus and Giraffa (Artiodactyla). „The Bulletin of zoological nomenclature”. 55 (1), s. 64–71, 1998. (ang.).

[mey-4] F.A.A. Meyer. Ueber ein neues Säugethiergeschlecht. „Magasin für Thiergeschichte”. 1 (1), s. 52, 1790. (niem.).

[sdw-6] S.D.W.. The mammals of Britain systematically arranged. „The Analyst”. 4, s. 72, 1836. (ang.).

[miiz-7] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 59. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[icmw-8] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 280. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[hmw-9] S. Schai-Braun & K. Hackländer: Family Leporidae (Hares and Rabbits). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 126–127. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).

[msw-10] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Oryctolagus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2023-01-25].

[amw-11] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 185. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[CITEREFPalmer1904[http://books.google.com/books?id=ApMeAQAAIAAJ&pg=PA484_484]-12] Palmer 1904 ↓, s. 484.

[CITEREFPalmer1904[http://books.google.com/books?id=ApMeAQAAIAAJ&pg=PA206_206]-13] Palmer 1904 ↓, s. 206.

[mdd-14] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-27]. (ang.).

[zij-15] J.S. Zijlstra: Oryctolagus. Hesperomys project. [dostęp 2023-01-24]. (ang.).

[noch&sala-16] G. Nocchi & B. Sala. „Oryctolagus burgi” n. sp. (Mammalia: Lagomorpha) from the Middle Pleistocene levels of Grotta Valdemino (Borgio. Verezzi, Savona, north-western Italy). „Paleontologia i Evoluciò”. 30–31, s. 19–38, 1997. (ang.).

[mar-17] R. De Marfà. Oryctolagus giberti n. sp. (Lagomorpha, Mammalia) du Pléistocène inférieur de Cueva Victoria (Murcie, Espagne). „Comptes Rendus Palevol”. 7 (5), s. 308, 2008. DOI: 10.1016/j.crpv.2008.03.003. (ang.).

[pom-18] A.N. Pomel: Catalogue méthodique et descriptif des vertébrés fossiles découverts dans le bassin hydrographique supérieur de la Loire, et surtout de la vallée de son affluent principal, L’Allier. Paris: J.-B. Baillière, 1853, s. 44. (fr.).

[lop-mar-19] N. López Martínez. Nuevos Lagomorfos (Mammalia) del Neógeno y Cuaternario español. Trabajos sobre Neógeno. „Cuaternario”. 8, s. 7–45, 1977. (hiszp.).

[1]

[a]

[3]

[b]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[2]