Przejdź do zawartości

Stauros

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Pal męki)

Stauros (gr. σταυρός) – grecki termin, którego znaczenie zmieniało się na przestrzeni wieków, zazwyczaj tłumaczony jako „pal” albo „krzyż”. Termin ten w Nowym Testamencie zastosowany został w odniesieniu do narzędzia, na którym został stracony Jezus Chrystus.

Etymologia

[edytuj | edytuj kod]

Termin stauròs pochodzi od czasownika ἵστημι (histēmi), który znaczy „stawiać”, „ustawiać”, „postawić”, „wznosić”[1] i pochodzi od praindoeuropejskiego rdzenia *stā-[2], *stha[3], stao, stem. Z tego samego rdzenia słowotwórczego pochodzą łac. stare, niem. Stern albo Stamm, ang. stand, hiszp. estaca[4][5], polskie stawiać i odpowiedniki w innych językach.

Homer oraz greka klasyczna

[edytuj | edytuj kod]

U Homera i w klasycznej grece aż do IV wieku p.n.e. stauròs oznacza wzniesiony pal, słup[6][7], lub część pala[8]. Takie znaczenie uzyskuje u Tukidydesa (Wojna peloponeska iv. 90, V/IV w. p.n.e.), Ksenofonta (Anabasis v. 2. 21., V/IV w. p.n.e.), Plutarcha (Moralia, I/II w. n.e.) i innych autorów[9].

W klasycznej literaturze termin ten nigdy nie był odnoszony do dwóch skrzyżowanych pod dowolnym kątem belek, zawsze odnoszony był do jednej pionowo ustawionej belki[9][7].

Greka koine

[edytuj | edytuj kod]

W grece koine, tj. grece używanej od czasów Aleksandra Wielkiego do roku około 300, termin σταυρός oznaczał pal, pal z poprzeczką umieszczoną nad nim (crux commissa), dwubelkowiec złożony z dwóch identycznej długości belek (crux immissa). To ostatnie znaczenie było rzadko stosowane. Znali je Filon i Flaccus. Grecki przekład Starego Testamentu, Septuaginta, w ogóle nie stosuje terminu stauròs[a][9].

Nowożytne interpretacje

[edytuj | edytuj kod]
Crux immissa według Justusa Lipsiusa (1629)
Crux simplex według Justusa Lipsiusa (1629)

Do roku 1877 nowotestamentowy stauròs był powszechnie rozumiany jako crux immissa. W tym roku prof. Ethelbert W. Bullinger, anglikański duchowny i biblista, wyraził pogląd, że stauròs, na którym zginął Chrystus, był pojedynczym palem. Jego zdaniem również łacińskie słowo crux oznacza zwykły pal. E.W. Bullinger był zdania, że wyobrażenie stauròs w formie dwóch skrzyżowanych belek powstało dopiero pod koniec IV wieku i był to efekt zapożyczenia pierwszej litery imienia babilońskiego boga Tammuza, litery T (czyli tau)[10].

Prof. Hermann Fulda (1800–1883) stał na stanowisku, iż Jezus umarł na zwykłym palu egzekucyjnym. Według niego przemawiają za tym trzy powody: zwyczaje egzekucyjne na Wschodzie, pośrednio ewangeliczny opis egzekucji Jezusa i wypowiedzi Ojców Kościoła[11]. Podobny pogląd popularyzował John D. Parsons[12].

W 1858 roku James Johnstone w swym Dodatku poświęconym semantyce nowotestamentowego słowa stauròs i ksýlon argumentował na rzecz rozumienia tych słów jako pal/słup[13].

W roku 1903 australijski pastor Joseph Palmer zakwestionował przekonanie, że w Nowym Testamencie stauròs znaczy „krzyż”. Doszedł do wniosku, że słowo to znaczy „pionowa belka” lub „kłoda drewna”[14].

Leksykograf William E. Vine (1873–1949) był zdania, że w połowie III wieku Kościół zmienił niektóre swoje doktryny pod wpływem pogan coraz liczniej przyłączających się do kościoła. Formę krzyża, na którym zmarł Chrystus, zmieniono na T. W IV wieku w związku z wizją Konstantyna, który utrzymywał, że widział kształt X, dokonano kolejnej zmiany i odtąd krzyż był dwubelkowcem[15].

Niemiecki leksykograf i tłumacz Biblii dr Adolf E. Knoch (The Sacred Scriptures: The Concordant Version) wyraził pogląd, że stauròs znaczy pionowy pal lub słup, bez jakiejkolwiek poprzeczki[16].

Alexander Souter (1873–1949) biorąc pod uwagę List Barnaby (9:8), którego grecki tekst stał się dostępny po odkryciu Kodeksu Synajskiego (w roku 1844), był zdania, że stauròs odnosił się do poprzecznej belki umieszczanej na horyzontalnym palu. Całość przybierała kształt litery T[17][18]. Leksykon Soutera jest dołączany do wydań The New Testament in the Original Greek[19].

Andreas J. Köstenberger w swoim komentarzu do Ewangelii Jana (2004) zaznaczył, że według tradycyjnej akademickiej rekonstrukcji ukrzyżowania Chrystusa, Jezus oraz Szymon z Cyreny nieśli „stauròs”, tj. horyzontalną poprzeczkę, określaną łacińskim terminem patibulum[b][20][21].

W słownikach do greki nowotestamentowej opracowanych przez Zjednoczone Towarzystwa Biblijne σταυρός tłumaczone jest na cross[22], croix[23], Kreuz[24]. Według leksykonu autorstwa Louwa oraz Nidy stauròs Chrystusa miał albo kształt litery T, albo †[25].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ W Septuagincie występuje natomiast stosowane zamiennie w Nowym Testamencie słowo ksýlon: Ezdrasza 6:11 (num. LXX: 2 Ezdrasza 6:11) tłumaczone na „belka” (BT) – por. Dz 5:30; 10:39; 13:29; Gal 3:13; 1Pt 2:24.
  2. ↑ W Wulgacie występuje w formach patibulo i patibulis w 9 miejscach Starego Testamentu: Rdz 40:22, Lb 25:4, Pwt 21:22, Jz 8:29, 10:27, Est 2:23, 6:4, 7:10 i 9:13. W Nowym Testamencie nie występuje.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Słownik Grecko-Polski, pod red. Zofii Abramowiczówny, PWN, Warszawa 1960 t. II, s. 514–515.
  2. ↑ Proto-Indo-European root *stā-. myetymology.com. [dostęp 2012-09-27].
  3. ↑ Stare. etimo.it. [dostęp 2013-02-01].
  4. ↑ ἵστημι histēmi. W: Pierre Chantraine: Strong’s Complete Dictionary of the Biblical Words. Nahville, Atlanta, London, Vancouver: Klincksiek, 1996, s. G2476.
  5. ↑ Σταυρός. W: Pierre Chantraine: Dictionnaire étymologique de la langue grecque. T. 4 (Ρ-Υ). Paris: Klincksiek, 1968, s. 1044–1045.
  6. ↑ σταυρός. W: Henry George Liddell, Robert Scott: A Greek-English Lexicon. revised and augmented throughout by. Sir Henry Stuart Jones. with the assistance of. Roderick McKenzie. Oxford: Clarendon Press, 1940.
  7. ↑ a b E.W. Bullinger: The Companion Bible. 1922, s. Appendix 162.
  8. ↑ The Imperial Bible-Dictionary, Edited by P. Fairbairn (London, 1874), Vol. I, s. 376.
  9. ↑ a b c J. Schneider: σταυρός. W: TWNT. T. VII. s. 572.
  10. ↑ E.W. Bullinger: A Critical Lexicon and Concordance to The English and Greek New Testament. London: 1877. wydanie z 1895 hasło: Tree, s. 818–819 194.
  11. ↑ Hermann Fulda: Das Kreuz und die Kreuzigung. Breslau: 1878, s. 109, 219, 220.
  12. ↑ J.D. Parsons: The Non-Christian Cross. Londyn: 1896, s. 23–24.
  13. ↑ “The Mystery” with Scripture Proofs Demolishing Criticisms on the First Edition, APPENDIX A: „Is the Word ‘Cross’ a Correct Translation in the New Testament?”, The Author’s Office, Dalhousie Terrace, Edynburg 1858, s. 165–171.
  14. ↑ Joseph Palmer, „Cross-Bearing”, The Expository Times, Edynburg, Vol. 14, No. 6, marzec 1903, s. 288.
  15. ↑ W.E. Vine, An Expository Dictionary of New Testament Words, w: Vine’s Complete Expository Dictionary of Old and New Testament Words, Thomas Nelson Publishers, Nashville 1985, s. 138. ISBN 0-8407-7559-8.
  16. ↑ Adolf E. Knoch, A Comprehensive Lexicon and Concordance: A Complete Key to the Greek Scriptures and their English Translations in the Concordant Version, Los Angeles: The Concordant Publishing Concern, 1989, s. 322.
  17. ↑ Alexander Souter, Greek Dictionary, w: The Greek New Testament with Dictionary, Hendrickson Publishers, 2007, s. 838.
  18. ↑ A Pocket Lexicon to the Greek New Testament. Oxford Clarendon Press, 1917, s. 240.
  19. ↑ Alexander Souter, Greek Dictionary: revised and expanded from A Pocket Lexicon to the Greek Hew Testament, [w:] B.F. Westcott and F.J.A. Hort, The Greek New Testament with Comparative Apparatus showing variations from the Nestle-Aland and Robinson-Pierpont Editions, Hendrickson Publishers, 2007, s. 689–868. ISBN 978-1-56563-674-3.
  20. ↑ Andreas J. Köstenberger, John, Baker Academic 2004, s. 542. ISBN 0-8010-2644-X – „Traditional reconstruction has Jesus bear the cross, that is, the horizontal crossbar called a patibulum, until he collapses on the way, at which time Simon of Cyrene is pressed into service (Matt. 27,32 pars.). 6.”.
  21. ↑ Por. σταυρός, οῦ. W: Johannes P. Louw, Eugene A. Nida: Greek-English Lexicon of the New Testament. T. 1. New York: United Bible Societies, 1989, s. 57. ISBN 0-8267-0343-7.
  22. ↑ Barclay M. Newman, A Concise Greek-English Dictionary of the New Testament, s. 166, w: K. Aland, M. Black, C.M. Martini, B. Metzger, A. Wikgren: The Greek New Testament. Wyd. 3. Stuttgart: United Bible Societies, 1983.
  23. ↑ Jean-Claude Ingelaere, Pierre Maraval, Pierre Prigent: Dictionaire Grec-Francais du Nouveau Testament. Alliance Biblique Universelle, 2008, s. 140. ISBN 2-85300-715-4.
  24. ↑ Rudolf Kassühlke: Kleines Wörterbuch zum Neuen Testament. Griechisch-Deutsch. Wyd. 3. Stuttgart: Deutsche Bibelgeselschaft, 2001, s. 175. ISBN 3-438-05127-3.
  25. ↑ σταυρός, οῦ. W: Johannes P. Louw, Eugene A. Nida: Greek-English Lexicon of the New Testament. T. 1. New York: United Bible Societies, 1989, s. 56. ISBN 0-8267-0343-7.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Stauros&oldid=74678463”