Pasecznik pięciopręgi
| Funambulus pennantii[1] | |||
| Wroughton, 1905 | |||
 Pasecznik pięciopręgi w Aravali Biodiversity Park, Delhi | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Podrodzaj |
Prasadsciurus Moore & Tate, 1965 | ||
| Gatunek |
pasecznik pięciopręgi | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
Pasecznik pięciopręgi[3] (Funambulus pennantii) – gatunek gryzonia z podrodziny wiewiórczaków (Callosciurinae) w rodzinie wiewiórkowatych (Sciuridae)[2][4]. Po raz pierwszy gatunek naukowo opisał w 1905 indyjski przyrodnik Robert Charles Wroughton na łamach „The journal of the Bombay Natural History Society”[4][2]. Określona przez Wroughtona typowa lokalizacja: Mandvi, dystrykt Surat, Gudźarat, Indie[5][4]. Pasecznik pięciopręgi występuje w Indiach, Nepalu, Bangladeszu, Iranie i Pakistanie – na wysokości od poziomu morza do ok. 4000 m n.p.m.[2][5] Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) wymienia Funambulus pennantii w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych jako gatunek najmniejszej troski (LC – least concern)[2][5]. F. pennantii obejmuje 2 podgatunki[5].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Po raz pierwszy gatunek naukowo opisał w 1905 indyjski przyrodnik Robert Charles Wroughton na łamach „The journal of the Bombay Natural History Society”[4][2]. Określona przez Wroughtona typowa lokalizacja: Mandvi, dystrykt Surat, Gudźarat, Indie[5][4].
W obrębie gatunku F. pennantii wyróżniane są 2 podgatunki[5]:
- F. p. pennantii Wroughton, 1905 – Indie, południowy Nepal, zachodni Bangladesz
- F. p. argentescens Wroughton, 1905 – położone najdalej na południowy wschód tereny Iranu i Pakistan.
Nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
W wydanej w 2015 roku przez Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk publikacji „Polskie nazewnictwo ssaków świata” dla gatunku Funambulus pennantii zaproponowano nazwę pasecznik pięciopręgi[3].
Kariotyp[edytuj | edytuj kod]
Podwójny zestaw chromosomów homologicznych F. pennantii: 2n=54–56. Zróżnicowane zestawy chromosomów homologicznych mogą wskazywać na reprezentację wielu gatunków. Potrzebne są dalsze badania. Fn nie jest znane[5].
Budowa ciała[edytuj | edytuj kod]
| Wzór zębowy | I | C | P | M | |
|---|---|---|---|---|---|
| 20–22 | = | 1 | 0 | 1–2 | 3 |
| 1 | 0 | 1 | 3 | ||
Na brązowym grzbiecie F. pennantii widać pięć jaśniejszych podłużnych pasków. Środkowy pasek biegnie od szyi do ogona, a zewnętrzne paski od uszu do podstawy ogona. Pasecznik pięciopręgi ma na głowie cztery jasne paski, jedna para biegnie od uszu do oczu, a druga od ucha do ucha. Od innych gatunków Funambulus odróżnia go brak czerwonego paska na ogonie. Paseczniki z bangladeskiej populacji mają ciemniejsze futro. F. p. argentescens mają z kolei jaśniejsze wybarwienie futra i biały ogon[5].
| średni wymiar samce | średni wymiar samice | |
|---|---|---|
| długość tułowia z głową | 134 mm | 155 mm |
| długość ogona | 130 mm | 135 mm |
| masa ciała | 95,2 g | 102,9 g |
Tryb życia[edytuj | edytuj kod]
Paseczniki pięciopręgie wiodą dobowy[5] i półdrzewny tryb życia. Paseczniki żyją około 4 lata[2].
Rozród[edytuj | edytuj kod]
Rozród paseczników pięciopręgich odbywa się przez cały rok, ze szczytami okresach: marzec-kwiecień i lipiec-sierpień. W okresie godowym samica ma owulację tylko przez 16 godzin, w tym czasie może kopulować cztery do pięciu razy z jednym lub kilkoma samcami. Po ciąży trwającej 40–42 dni rodzi 2–4 młodych. Młode po narodzinach są ślepe i nagie. Tułów z głową noworodków ma długość 40–50 mm, ogona 15–20 mmg. Oczy otwierają po 10–15 dniach. Samica wykarmia je przez okres 25–30 dni. Samice osiągają dojrzałość płciową w wieku 6–10 miesięcy[5].
Rozmieszczenie geograficzne[edytuj | edytuj kod]
Określona przez Wroughtona typowa lokalizacja: Mandvi, dystrykt Surat, Gudźarat, Indie[5][4]. Pasecznik pięciopręgi występuje w Indiach, Nepalu, Bangladeszu, Iranie i Pakistanie – na wysokości od poziomu morza do ok. 4000 m n.p.m.[2][5] Szczegóły lokalizacji podgatunków są zawarte w sekcji Systematyka[5].
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Paseczniki pięciopręgie są wszystkożerne. Lubią jeść owoce, miód z dzikich uli, owady, a także – jeśli uda się je złapać – małe ptaki[5].
Siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Paseczniki pięciopręgie występują w obrębie tropikalnych zimozielonych lasów liściastych i lasów górskich. Lubią zarośla, otwarte równiny, plantacje oraz obszary wiejskie i miejskie[5]. Siedliska mogą występować na wysokości od poziomu morza do ok. 4000 m n.p.m.[2][5]
Paseczniki pięciopręgie budują na drzewach kuliste gniazda[5].
Znaczenie gospodarcze[edytuj | edytuj kod]
Paseczniki pięciopręgie są chwytane w celach kulinarnych oraz utrzymywane jako zwierzę domowe, hobbystyczne[2][5].
Ochrona[edytuj | edytuj kod]
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) wymienia Funambulus pennantii w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych jako gatunek najmniejszej troski (LC – least concern)[2][5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Funambulus pennantii, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k Funambulus pennantii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk, 2015, s. 297. ISBN 978-83-88147-15-9.
- ↑ a b c d e f Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Funambulus pennantii. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 2020-01-12]
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t J.L.Koprowski, E.A.Goldstein, K.R.Bennett,C. Pereira Mendes: Family SCIURIDAE (tree, flying ang ground squirrels, chipmunks, marmots and prairie dogs). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 716. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).