Pasterek domowy
| Opilo domesticus | |||
| (Sturm, 1837) | |||
_(16016852568).png)
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
pasterek domowy | ||
| Synonimy | |||
| |||
Pasterek domowy (Opilo domesticus) – gatunek chrząszcza z rodziny przekraskowatych. Zarówno w stadium larwalnym jak i dorosłym jest saproksylicznym drapieżnikiem polującym na larwy chrząszczy odżywiających się martwym drewnem.
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Chrząszcz o wydłużonym ciele długości od 7 do 12 mm, porośniętym przeważnie jasnym owłosieniem. Głowa jest kasztanowoczerowna, grubo punktowana, zaopatrzona w duże oczy złożone o słabo wykrojonych przednich brzegach, długie czułki o spłaszczonych członach nasadowych oraz głaszczki szczękowe z trójkątnymi członami szczytowymi. Przedplecze jest ubarwione kasztanowo, matowe, o powierzchni z gęsto rozmieszczonymi i grubymi punktami oraz słabą, podłużną bruzdką. Pokrywy są również kasztanowe, zwykle z trzema parami żółtych plam, ale wzór ten odznacza się dużą zmiennością. Forma pokryw jest płaska i rozszerzona ku tyłowi. Odnóża są żółte z brązowymi goleniami i wierzchołkami ud. Kolor spodu ciała jest żółty[1].
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Owad pierwotnie palearktyczny. W Europie występuje od południowych prowincji Szwecji i Finlandii na północy przez Europę Środkową i Zachodnią (na zachód po Hiszpanię[2]) po kraje śródziemnomorskie[3][4], w tym Korsykę, Sardynię i Maltę. Brak w Europie Wschodniej[2]. Poza Europą zasiedla Kaukaz i Maderę. Ponadto zawleczony został do Kanady i Meksyku[3][4]. W Polsce jest bardzo rzadko znajdywany[5][3][4], przeważnie w pojedynczych i rozproszonych stanowiskach w różnych rejonach kraju[3][4]. W 2002 roku umieszczono go na Czerwonej liście zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce jako gatunek zagrożony o niedostatecznie rozpoznanym statusie (DD)[6][5].
Zarówno w stadium larwalnym jak i dorosłym pasterek ten jest saproksylicznym drapieżnikiem polującym na larwy chrząszczy odżywiających się martwym drewnem (saproksylofagi)[3].
Najczęściej spotkać go można w starych budynkach drewnianych, takich jak stodoły, szopy, wiatraki, młyny i podobne budowle, które są już opanowane przez inne szkodniki drewnożerne. Zasiedla także drewno budulcowe i stare drzewa w lasach iglastych, jeśli są opanowane przez larwy chrząszczy, głównie z rodziny kołatkowatych, pustoszowatych, kornikowatych i kózkowatych. Razem z drewnem jest on często wprowadzany do naszych pomieszczeń[4].
Znaczenie gospodarcze[edytuj | edytuj kod]
Owad uznawany jest za pożytecznego, ponieważ poluje na szkodniki drewna. Zarówno postacie dojrzałe, jak i larwy, są bardzo drapieżne – w drewnianych budynkach niszczą spuszczela pospolitego i larwy kołatka domowego, w mieszkaniach tępią żywiaka chlebowca, a na drzewach owocowych np. kózki Vadonia unipunctata i wierzbówkę małą, oraz korniki Scolytus amygdali i Scolytus rugulosus. Polują na ofiary wchodząc w chodniki szkodników drewna. Ponieważ w pogoni za kołatkami pasterek sam boruje drewno, może on powodować dalsze szkody w wyrobach drewnianych[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Sławomir Mazur: Klucze do oznaczania owadów Polski Część XIX Chrząszcze – Coleoptera z. 53. Przekraski - Cleridae. Warszawa: Polskie Towarzystwo Entomologiczne, PWN, 1975, s. 9-11.
- ↑ a b Opilo domesticus (Sturm, 1837). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2020-07-05].
- ↑ a b c d e B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska. Chrząszcze – Coleoptera. Dermestoidea, Bostrichoidea, Cleroidea i Lymexyloidea. „Katalog Fauny Polski”. XXIII (11), 1986.
- ↑ a b c d e f Stanisław Ignatowicz: Pasterek domowy (Opilo domesticus), wróg spuszczela. [w:] Carsekt [on-line]. [dostęp 2020-07-05].
- ↑ a b Paweł Jałoszyński, Szymon Konwerski, Tomasz Majewski, Marek Miłkowski, Rafał Ruta, Katarzyna Żuk. Nowe stanowiska interesujących przekrasków (Coleoptera: Cleridae) w Polsce. „Wiadomości Entomologiczne”. 24 (4), s. 219-225, 2005.
- ↑ Jerzy Pawłowski, Daniel Kubisz, Mieczysław Mazur: Coleoptera. Chrząszcze. W: Zbigniew Głowaciński, Małgorzata Makomaska-Juchiewicz, Grażyna Połczyńska-Konior: Czerwona Lista Zwierząt Ginących i Zagrożonych w Polsce. Suplement. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2002.