Pomnik Żołnierzy Wyklętych Niezłomnych w Mielcu
_01.jpg) Pomnik w maju 2023 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Miejsce |
Park Leśny „Góra Cyranowska” |
| Projektant |
Józef Opala |
| Data budowy |
2019-2022 |
| Data odsłonięcia |
3 września 2022 |
Położenie na mapie Mielca  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu mieleckiego  | |
 50°17′49,6291″N 21°26′38,8162″E/50,297119 21,444116
| |
_-_tablica.jpg)
Pomnik Żołnierzy Wyklętych Niezłomnych w Mielcu – pomnik poświęcony polskim działaczom podziemia antykomunistycznego w Mielcu, w Parku Leśnym „Góra Cyranowska”. Jest największym monumentem upamiętniającym żołnierzy wyklętych w Polsce[1].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Geneza[edytuj | edytuj kod]
Inicjatorem budowy pomnika był Romuald Rzeszutek, mielecki radny miejski i członek Stowarzyszenia Prawda i Pamięć. Projekt zlecono Józefowi Opali, który w 2016 roku przedstawił kilka wizualizacji obiektu[2]. Pierwotnie miał zostać usytuowany z boku skarpy od strony al. Niepodległości, jednakże lokalizacja ta miała zagrażać stabilności monumentu. 16 maja 2018 roku decyzję o wzniesieniu pomnika w centralnej części Parku Leśnego „Góra Cyranowska” podjął Fryderyk Kapinos, wówczas pełniący funkcję prezydenta miasta[3][4].
Budowa[edytuj | edytuj kod]
W 2019 roku rozpoczęto budowę monumentu[2]. 3 marca 2020[5] wmurowano kamień węgielny, będący łuską artyleryjską[6]. 29 sierpnia 2020 roku rozpoczęto montaż tzw. drzewa życia, czyli 11,5-tonowej kolumny tworzącej centralną część pomnika[7], a 15 września tegoż roku na kolumnie zainstalowano figurę orła[8]. 7 października 2020 roku na fundamencie budowli zamontowano reliefy z symbolami Armii Krajowej, Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość oraz Narodowych Sił Zbrojnych[9].
3 września 2022 roku dokonano odsłonięcia pomnika. W uroczystości wzięli udział m.in. minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński, wicemarszałek Sejmu Ryszard Terlecki, szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych Jan Józef Kasprzyk, prezes Instytutu Pamięci Narodowej Karol Nawrocki i dyrektor Międzynarodowego Festiwalu Filmowego NNW Arkadiusz Gołębiewski[1].
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Centralną częścią pomnika jest tzw. drzewo życia, granitowa kolumna, którą wieńczy wykonana z brązu figura orła[2] o rozpiętości skrzydeł ok. 3,5 metra[7]. Część prawego skrzydła jest oderwana i przestrzelona, co ma symbolizować utratę polskich elit. Na wysokości 2/3 cokołu umieszczono płaskorzeźbę z brązu przedstawiającą ryngraf z Matką Bożą. Dzieło wykonano według ryngrafu znalezionego przy zwłokach Franciszka Majewskiego ps. „Słony” z dodanym fragmentem antyfony Pod Twoją obronę. Pod figurą orła usytuowano posągi przedstawiające Hieronima Dekutowskiego, Wojciecha Lisa i Aleksandra Rusina – partyzantów związanych z ziemią mielecką. Po drugiej stronie pomnika powstał tzw. korowód cieni, w skład którego wchodzą figury Łukasza Cieplińskiego, Janiny Przysiężniak, Leona Wanatowicza, Witolda Pileckiego, ks. Władysława Gurgacza i Waleriana Tumanowicza. Przedstawiono również ariergardę, którą tworzą posągi Augusta Emila Fieldorfa, Anatola Radziwonika i Dragana Sotirovicia. Częścią pomnika jest instalacja z przerytych i pobrużdżonych brył żeliwa mające symbolizować nieznane miejsca pochówków i dołów hańby żołnierzy wyklętych. W skład monumentu wchodzą również reliefy z symbolami AK, WiN i NSZ[2] umieszczone na jego fundamencie[9] oraz tablica pamiątkowa ufundowana przez Instytut Pamięci Narodowej[10].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Największy w Polsce pomnik Żołnierzy Niezłomnych odsłonięto uroczyście w Mielcu [online], Scena Kultury, 3 września 2022 [dostęp 2023-05-20] (pol.).
- ↑ a b c d Litera P (POD-PZL) [online], Encyklopedia miasta Mielca [dostęp 2023-05-20] (pol.).
- ↑ Edward Tabor, LOKALIZACJA POMNIKA ŻOŁNIERZY WYKLĘTYCH [online], www.mielec.pl, 18 października 2019 [dostęp 2023-05-20] (pol.).
- ↑ Paweł Galek, Kontrowersje wokół pomnika Żołnierzy Wyklętych [online], Super Nowości, 21 października 2019 [dostęp 2023-05-20] (pol.).
- ↑ SzB, Mielec: Kamień węgielny wmurowany! Za nami uroczystości związane z Dniem Pamięci Żołnierzy Wyklętych [FOTO, VIDEO] [online], Korso, 1 marca 2020 [dostęp 2023-05-20] (pol.).
- ↑ Kamień Węgielny, jesień 2019 r. – zima 2020 r. [online], prawdaipamiec.pl, 28 lutego 2020 [dostęp 2023-05-20].
- ↑ a b Montaż 11,5-tonowej kolumny na fundamencie powstającego Pomnika [online], prawdaipamiec.pl, 30 sierpnia 2020 [dostęp 2023-05-20].
- ↑ Montaż figury Orła na kolumnie granitowej – Drzewie Życia [online], prawdaipamiec.pl, 15 września 2020 [dostęp 2023-05-20].
- ↑ a b Reliefy z brązu – AK, WiN, NSZ [online], prawdaipamiec.pl, 7 października 2020 [dostęp 2023-05-20].
- ↑ Kamila Leśniak, Uroczyste odsłonięcie Pomnika Żołnierzy Wyklętych Niezłomnych w Mielcu ! [online], baranowsandomierski.pl, 6 września 2022 [dostęp 2023-05-20].