Produkcja bananów w Ekwadorze

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Bananowce w Puyo
Plantacja bananów w Ekwadorze

Produkcja bananów w Ekwadorze – jeden z głównych elementów gospodarki Ekwadoru[1]. Ekwador jest głównym światowym eksporterem bananów. Pierwsze plantacje bananów w tym kraju pojawiły się w XIX wieku[2]. Produkcja nastawiona na eksport rozwinęła się na początku XX wieku[1]. W 2010 roku produkcja bananów w Ekwadorze sięgnęła 279,5 mln kartonów[a][3].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Pierwsze gospodarstwa uprawiające banany powstawały w Ekwadorze już w XIX wieku. Amerykański przedsiębiorca Minor Cooper Keith zakładał wówczas linie kolejowe na obszarze Panamy, Gwatemali, Hondurasu, Nikaragui, Kolumbii i właśnie Ekwadoru[2]. Wzdłuż linii kolejowych zakładano plantacje bananów, które początkowo zaopatrywały pracowników kolei. Z czasem Minor Cooper Keith zmienił jednak profil swojej działalności i zaczął zarabiać na produkcji i transporcie bananów. W 1899 roku z jego inicjatywy[4] założono korporację United Fruit Company[2]. W pierwszych dekadach XX wieku Ekwador nie znajdował się jednak w obszarze jej zainteresowania[4].

W 1910 roku w Ekwadorze powstały pierwsze gospodarstwa nastawione na produkcję przemysłową i eksport bananów[1]. Początkowo udział bananów w ogólnym eksporcie produktów spożywczych z Ekwadoru nie przekraczał 1%[5]. Odsetek ten zaczął rosnąć dopiero po zakończeniu II wojny światowej[5], lecz przyczyny tego wzrostu zaczęły pojawiać się już w latach 20. XX wieku[1]. Doszło wówczas do załamania ekwadorskiej produkcji ziaren kakaowca, a lokalni przedsiębiorcy zaczęli poszukiwać sposobów na wypełnienie luki, która powstała w ten sposób na rynku[1]. Jednocześnie kryzys zaczęły przeżywać plantacje bananów w Ameryce Środkowej[6]. Tamtejsze uprawy były dziesiątkowane przez rozwój chorób, takich jak choroba panamska i czarna sigatoka. Plantacje w Meksyku i na Karaibach padały natomiast ofiarą silnych huraganów[6]. W latach 1945–1955 produkcja bananów w tym regionie została utrzymana na takim samym poziomie, lecz światowe zapotrzebowanie na te owoce wzrosło o 35%[6]. Dało to możliwość na rozwinięcie się produkcji bananów w Ekwadorze[1].

W 1934 roku firma United Fruit Company weszła w posiadanie podupadającej plantacji kakaowca[7] w Tenguelu o powierzchni 3071 hektarów[1]. Gospodarstwo zostało szybko przekształcone w plantację bananów, zaś w kolejnych latach znacznie się rozrosło poprzez wykup kolejnych ziem. Jednocześnie United Fruit Company podporządkowywała sobie lokalnych właścicieli poprzez podpisywanie z nimi różnego rodzaju kontraktów[7]. Amerykańskie przedsiębiorstwo zapewniało swoim pracownikom mieszkania, wodę pitną, pożywienie, opiekę medyczną, a także możliwość uprawiania sportu[6]. W 1950 roku plantacja w Tenguelu osiągnęła produkcję ok. 80 tysięcy kiści bananów na tydzień[7]. Stanowiło to jednak – według różnych szacunków – od 5%[6] do 6% ogólnej produkcji bananów w Ekwadorze[1]. United Fruit Company nigdy nie uzyskała w Ekwadorze takich wpływów, jak w niektórych państwach Ameryki Środkowej, zwanych republikami bananowymi[4].

Produkcja bananów rozwijała się już w tym czasie również i w innych regionach kraju, przede wszystkim w rejonie miasta Machala i na południe od Guayaquil[6]. Większość gospodarstw rozwijających się na ekwadorskim wybrzeżu była niewielka, a ich właścicielami pozostawali lokalni przedsiębiorcy. W 1964 roku na obszarze Ekwadoru funkcjonowało na przykład ponad 3 tysiące gospodarstw o średniej powierzchni ok. 64 hektarów[6]. Jedynie niewielką część z nich stanowiły wielkie posiadłości ziemskie, lecz i one w zdecydowanej większości nie znajdowały się w rękach międzynarodowych korporacji[5]. Wielkie przedsiębiorstwa kontrolowały natomiast w pełni transport bananów za granicę. W 1954 roku 80% bananów było wywożonych z Ekwadoru na statkach należących do pięciu firm, z których trzy – Standard Fruit Company, United Fruit Company i Noboa Group – kontrolowały 50% eksportu[6]. Przedsiębiorstwa te żądały od ekwadorskich plantatorów dużych udziałów w zyskach, zmuszając ich do ograniczania kosztów produkcji[6].

Rosnąca produkcja bananów sprzyjała ogólnemu rozwojowi Ekwadoru. Rząd Ekwadoru wykorzystując środki finansowe pożyczone od Stanów Zjednoczonych przeprowadził szeroko zakrojony projekt budowy dróg, które połączyły rozlokowane w różnych częściach kraju plantacje[6]. W sumie, w latach 1944–1967 w Ekwadorze zbudowano ok. 3500 nowych kilometrów utwardzonych dróg. Jednocześnie zadbano o rozwój infrastruktury portowej, pozwalającej na szybszy załadunek bananów na statki i zwiększenie liczby eksportowanych owoców[6]. Wraz z rozwojem plantacji bananów trwały migracje zarobkowe ludności z obszarów położonych w głębi lądu na wybrzeże[5].

Banan różowy (Musa velutina) w dolinie Mindo

Produkcja bananów rozwijała się w Ekwadorze najszybciej w latach 1948–1960[5]. W latach 1948–1954 powierzchnia upraw bananów wzrosła przeszło dziesięciokrotnie. Podczas gdy jeszcze w 1945 roku z Ekwadoru wywieziono 18 tysięcy ton bananów, w 1955 roku wartość ta wzrosła do 613 tysięcy ton, a w 1964 roku – 1,2 miliona ton[6]. Wartość eksportu wzrosła z 2,8 mln USD w 1948 roku do 90 mln USD w 1960 roku. W latach 1959–1961 banany stanowiły ⅔ całkowitego eksportu z Ekwadoru, czyniąc z kraju monokulturę bananową[6]. W 1953 roku Ekwador stał się największym światowym eksporterem bananów[8].

Pod koniec lat 50. XX wieku wzrost produkcji bananów w Ekwadorze zaczął tracić na swojej dynamice ze względu na powrót konkurencji ze strony odradzających się rynków w Ameryce Środkowej i na Karaibach, a także pojawienie się nowych producentów w Afryce i Azji[5]. Ponadto ekwadorskie uprawy zostały zaatakowane przez choroby o pochodzeniu grzybiczym. Do 1960 roku większość upraw została zniszczona. Silny kryzys przeżywała między innymi plantacja w Tenguelu, gdzie z pracy wyrzucono setki pracowników, zaś pozostałym obniżono pensje i pozbawiono dotychczasowych warunków pracy[1]. W reakcji na te działania pracownicy zawiązali związek, a 27 marca 1962 roku zaatakowali i zajęli Tenguel. Wówczas doszło do interwencji rządowej, zaś firma United Fruit Company została zmuszona do opuszczenia terytorium[1]. Dało to początek trwającej przez całą dekadę reformy rolnej, objawiającej się w podziale większych gospodarstw pomiędzy niezrzeszonych producentów, którzy nie rozwinęli swojej działalności na większą skalę[1].

Kryzys w produkcji bananów trwał w Ekwadorze do początku lat 70. XX wieku, kiedy sytuacja na rynku znów stała się korzystna dla rozwoju ekwadorskich plantacji[1]. Przyczyniły się do tego: powrót czarnej sigatoki do Kolumbii i Ameryki Środkowej, ogólny kryzys polityczny w Ameryce Środkowej, a także nałożenie ceł na transport bananów przez nowo powstałą Unię Państw Eksportujących Banany, obejmującą wszystkich ważnych producentów bananów w regionie poza samym Ekwadorem[1]. Do kolejnej reformy w systemie produkcji bananów doszło w 1997 roku. Specjalna ustawa zakazała wówczas tworzenia nowych przedsiębiorstw zajmujących się produkcją bananów oraz zezwoliła rządowi na ustalanie minimalnych pensji pracowników plantacji bananów[8].

Plantacje[edytuj | edytuj kod]

Statek przedsiębiorstwa Dole transportujący banany z Ekwadoru

99% upraw bananów zlokalizowanych jest na obszarze trzech nizinnych prowincji na wybrzeżach Oceanu Spokojnego: El Oro, Guayas i Los Ríos[9]. Rozwój plantacji ułatwia tam występowanie żyznych gleb, tropikalny klimat, a także duże zasoby taniej siły roboczej[9]. W 2013 roku powierzchnia wszystkich plantacji bananów znajdujących się na terenie Ekwadoru wynosiła 171 tysięcy hektarów[10]. Około 150 tysięcy hektarów plantacji znajduje się w posiadaniu małych przedsiębiorstw[11]. W sumie w Ekwadorze zarejestrowanych jest około 5 tysięcy firm produkujących banany[11]. Według różnych szacunków w proces produkcji bananów zaangażowanych jest od 120 do 148 tysięcy mieszkańców Ekwadoru[9].

Trzej najwięksi producenci bananów na świecie – Chiquita, Dole Food Company i Fresh Del Monte Produce – nie odgrywają większej roli w produkcji bananów w Ekwadorze[9]. Chiquita i Del Monte nie zarządzają żadnymi plantacjami na obszarze Ekwadoru, zaś do spółki Dole należy ok. 810 hektarów ekwadorskich plantacji bananów[9]. Największym przedsiębiorstwem produkującym banany w Ekwadorze pozostaje Noboa Group zarządzana przez Álvaro Noboa. Firma ta ma 4% udziału w światowej produkcji bananów[12].

Sytuacja pracowników[edytuj | edytuj kod]

Do zadań pracowników zatrudnionych do prac polowych należy przycinanie chwastów, rozpylanie środków owadobójczych i chwastobójczych, rozciąganie pomiędzy bananowcami plastikowych pasów chroniących przed uszkodzeniami, montowanie owadobójczych worków i pasów, obcinanie żółtych liści bananowców, zapewnianie stabilności roślin poprzez stosowanie drewnianych tyczek, oznaczanie kiści zgodnie ze stopniem ich rozwoju, wykrywanie i zrywanie dojrzałych kiści, transport kiści do sortowni oraz przycinanie zbędnych łodyg[9]. Sortownie bananów stanowią zazwyczaj wzniesione z cementu i drewna konstrukcje pozbawione ścian. Ich pracownicy wykonują powierzone im zadania w małych grupkach, przygotowując banany do załadunku na statki[9].

Czerwone banany importowane z Ekwadoru

W Ekwadorze obowiązuje pensja minimalna dla pracowników plantacji bananów. W 2002 roku wynosiła ona 117 $ miesięcznie lub 5,85 $ dziennie. Mimo to, według szacunków organizacji Human Rights Watch, średnia płaca wynosiła wówczas 5,44 $ na dzień[9]. Przedsiębiorstwa produkcyjne starają się także ograniczać prawa pracowników do zrzeszania się. Wielkie zakłady są często dzielone na znacznie mniejsze jednostki, z których każdy liczy mniej niż 30 pracowników (podczas gdy do rejestracji związku zawodowego w Ekwadorze potrzebnych jest 30 osób)[12]. Gdy w 2002 roku pracownicy przedsiębiorstwa Noboa utworzyli związek zawodowy, firma zatrudniła 200 ochroniarzy, którzy stłumili wszelkie strajki siłą[12].

Eksport[edytuj | edytuj kod]

W 2014 roku banany były jednym z głównych towarów eksportowanych z Ekwadoru. Ich eksport stanowił 12% ogólnego krajowego eksportu, ustępując jedynie eksportowi ropy naftowej[13]. Największym światowym odbiorcą ekwadorskich bananów jest rynek europejski, na który trafia 60% eksportowanych z Ekwadoru bananów. Na rynku europejskim największy udział w imporcie ekwadorskich bananów mają Rosja (19% udziału na świecie), Niemcy (9,6%), Belgia (7%), Włochy (5,4%), Ukraina (3,5%) oraz Polska (2,5%)[14]. 13% bananów importują Stany Zjednoczone, 4,6% – Argentyna, 4,2% – Chiny, zaś 3,9% – Turcja[14].

Ekwador jest największym światowym eksporterem bananów, pokrywając 26% światowego zapotrzebowania na te owoce[15]. Jest to wartość niemalże dwukrotnie większa od kolejnych eksporterów bananów – Filipin i Kostaryki[15].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Za jeden standardowy karton uznaje się 43 funty, czyli ok. 19,5 kilograma bananów.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m History of Ecuador Banana Production and Exports. Tainted Harvest. [dostęp 2016-09-09]. (ang.).
  2. ↑ a b c Christopher Cumo: Foods that Changed History: How Foods Shaped Civilization from the Ancient World to the Present. ABC-Clio, 2015, s. 12. ISBN 978-1-4408-3537-7.
  3. ↑ The Banana Sector in Ecuador. Trade. Supply Chain. U.S. Cooperation. USDA. [dostęp 2016-09-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-01-18)]. (ang.).
  4. ↑ a b c Chronology. United Fruit Historical Society. [dostęp 2016-09-09]. (ang.).
  5. ↑ a b c d e f John M. Lauderbaugh: The History of Ecuador. ABC-CLIO, 2012, s. 116. ISBN 978-0-313-36251-4.
  6. ↑ a b c d e f g h i j k l m Ronn F. Pineo: Ecuador and the United States: Useful Strangers. University of Georgia Press, 2010, s. 135–136. ISBN 978-0-8203-3726-5.
  7. ↑ a b c Steve Striffler: In the Shadows of State and Capital: The United Fruit Company, Popular Struggle, and Agrarian Restructuring in Ecuador, 1900–1995. Duke University Press, 2002, s. 13. ISBN 978-0-8223-2863-6.
  8. ↑ a b Timothy Edward Josling, T. Geoffrey Taylor: Banana Wars: The Anatomy of a Trade Dispute. CABI, 2003, s. 105. ISBN 978-0-85199-773-5.
  9. ↑ a b c d e f g h Carol Pier: Tainted Harvest: Child Labor and Obstacles to Organizing on Ecuador’s Banana Plantations. Human Rights Watch, 2002, s. 11–16.
  10. ↑ Ecuador. ProMusa. [dostęp 2016-09-09]. (ang.).
  11. ↑ a b Pedro Aias: The World Banana Economy, 1985-2002. Food and Agriculture Organization, 2003, s. 20–25. ISBN 978-92-5-105057-6.
  12. ↑ a b c Grupo Noboa S.A., Guayaquil, Ecuador. Banana Link. [dostęp 2016-09-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-08-14)]. (ang.).
  13. ↑ Where does Ecuador export Bananas to? (2014). OEC. [dostęp 2016-09-09]. (ang.).
  14. ↑ a b Ecuador. OEC. [dostęp 2016-09-09]. (ang.).
  15. ↑ a b Bananas. OEC. [dostęp 2016-09-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-18)]. (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Produkcja_bananów_w_Ekwadorze&oldid=72389557”