Pseudomysz delikatna
| Pseudomys delicatulus[1] | |||
| (Gould, 1842) | |||
 Pseudomysz delikatna w Queenslandzie | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
pseudomysz delikatna | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
Pseudomysz delikatna[3] (Pseudomys delicatulus) – gatunek gryzonia z rodziny myszowatych, występujący w Australii i na Nowej Gwinei[2][4].
Klasyfikacja[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten został opisany naukowo w 1842 roku przez Johna Goulda[4][5]. Miejsce typowe to Port Essington w Terytorium Północnym w Australii[4]. Analizy budowy plemników i badania elektroforetyczne enzymów wskazują na pokrewieństwo tego gatunku z pseudomyszą malutką (P. novaehollandiae) i pseudomyszą pośrednią (P. pilligaensis)[4]. Zwierzęta opisane jako pseudomysz pośrednia mogą w rzeczywistości być populacją pseudomyszy delikatnej, która w przeszłości krzyżowała się z pseudomyszą malutką[2]. Do tej samej podgrupy blisko spokrewnionych gatunków zaliczane są także pseudomysz akacjowa (P. bolami), pseudomysz piaskowa (P. hermannsburgensis) i jeden nieopisany gatunek[6]. Populacje pseudomyszy delikatnej z Queenslandu i Terytorium Północnego mogą być allopatrycznymi podgatunkami, a te żyjące na zachodzie zasięgu nawet oddzielnym gatunkiem[6][2].
Nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Nazwa łacińska Pseudomys pochodzi od stgr. ψευδής pseudes – fałszywa oraz μῦς mus – mysz[7]. W wydanej w 2015 roku przez Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk publikacji „Polskie nazewnictwo ssaków świata” gatunkowi nadano nazwę pseudomysz delikatna[3]. W Australii zwierzę nosi angielską nazwę delicate mouse[8] oraz aborygeńską nazwę Molinipi[9].
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Pseudomysz delikatna występuje w północnej i wschodniej części kontynentu australijskiego, od Port Hedland w Australii Zachodniej po Bundaberg w Queenslandzie, oraz na przybrzeżnych wyspach takich jak Groote Eylandt, Wyspa Melville’a i Wielka Wyspa Piaszczysta. Stwierdzono jej obecność także w Nowej Południowej Walii, daleko na południe od wcześniej znanych miejsc występowania. Populacja żyje także po drugiej stronie Cieśniny Torresa, w Papui-Nowej Gwinei, na południe od rzeki Fly[2][4]. Jej zasięg jest duży, ale nieciągły[2].
Pseudomysz delikatna jest spotykana na piaszczystych, otwartych obszarach, z których woda deszczowa może łatwo odpływać, rzadko porośniętych trawami. Jest w stanie przetrwać na rzadko porośniętej drzewami sawannie, zdegradowanej przez ludzką działalność i intensywny wypas[2].
Wygląd[edytuj | edytuj kod]
Jest to najmniejszy z rodzimych australijskich gryzoni, o masie od 6 do 15 gramów, choć zazwyczaj nie przekracza 10 g[6][8]. Wierzch jej ciała jest żółtobrązowy do szarobrązowego, spód ciała jest biały lub kremowy[8], podobnie jak boki pyszczka i stopy[5]. Boki ciała mają żółtawe zabarwienie; futro jest miękkie i krótkie. Stopy są smukłe, cienki ogon jest prawie równej długości co ciało z głową. Jest ubarwiona podobnie do europejskiej myszarki zaroślowej (Apodemus sylvaticus)[5].
Tryb życia[edytuj | edytuj kod]
Pseudomysz delikatna żywi się głównie nasionami traw. Prowadzi naziemny tryb życia, kopie nieskomplikowane nory o głębokości do 40 cm. Czasem buduje je w termitierach[8]. Rozród jest zależny od dostępności pokarmu, samice mogą w ciągu roku wydać na świat kilka miotów po 3–4 młode[2].
Populacja i zagrożenia[edytuj | edytuj kod]
Trend zmian liczebności pseudomyszy delikatnej nie jest znany. Wiadomo, że wzrasta ona znacząco po pożarach traw. Nie są znane poważne zagrożenia dla istnienia gatunku i występuje on w wielu obszarach chronionych, takich jak Park Narodowy Kakadu[2]. Gryzonie te mogą padać ofiarą introdukowanych drapieżników, lisów rudych i kotów domowych[8]. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody uznaje pseudomysz delikatną za gatunek najmniejszej troski[2]. W Nowej Południowej Walii, gdzie stwierdzono jej występowanie tylko przy granicy z Queenslandem, jest zaliczona do gatunków zagrożonych wyginięciem (ang. endangered)[8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Pseudomys delicatulus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j A.A. Burbidge, Pseudomys delicatulus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2018-2, DOI: 10.2305/IUCN.UK.2016-3.RLTS.T18561A22399795.en [dostęp 2019-01-28] (ang.).
- ↑ a b Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk, 2015, s. 278. ISBN 978-83-88147-15-9.
- ↑ a b c d e Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Pseudomys delicatulus. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 2019-01-28]
- ↑ a b c J. Gould. Mus delicatulus. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 10, s. 13, 1842. (ang.).
- ↑ a b c Bill Breed, Fred Ford: Native Mice and Rats. CSIRO Publishing, 2007, s. 25. ISBN 978-0-643-09166-5.
- ↑ T.S. Palmer: Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. Waszyngton: Government Printing Office, 1904, s. 592. (ang.).
- ↑ a b c d e f Office of Environment & Heritage: Delicate Mouse - profile. [w:] Species Profile and Threats Database [on-line]. New South Wales Government, 2017-07-22. [dostęp 2019-01-28]. (ang.).
- ↑ Burbidge, Andrew; Harrison, Peter; Woinarski, John: The Action Plan for Australian Mammals 2012. Csiro Publishing, 2012, s. 46. ISBN 978-0-643-10874-5. (ang.).