Puklica (rodzaj)
| Acanthosoma | |||
| Curtis, 1824 | |||
 Puklica rudnica | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj |
puklica | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Cimex haemorrhoidalis Linnaeus, 1758 | |||
| Synonimy | |||
| |||
.jpg)
Puklica[1] (Acanthosoma) – rodzaj pluskwiaków z podrzędu różnoskrzydłych i rodziny puklicowatych. Obejmuje 23 opisane gatunki. Zamieszkują krainy palearktyczną i orientalną, głównie Azję Wschodnią.
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Pluskwiaki osiągające od 12 do 20 mm długości ciała[2], będąc największymi przedstawicielami puklicowatych. Ubarwienie wierzchu ciała mają zielone, żółtozielone lub żółtobrązowe z czerwonym do czerwonobrązowego wzorem. Pod względem pokroju, kolorystyki i punktowania przypominają ukrzeńce, od których różnią się większymi rozmiarami i silniej wystającymi kątami tylno-bocznymi (barkowymi) przedplecza[3].
Czułki mają pierwszy człon długi, znacząco wykraczający poza przednią krawędź głowy[3]. Przedtułów ma episternity przedłużone ku przodowi poniżej oczu[2]. Przykrywka ma zaostrzony kąt zewnętrzno-wierzchołkowy[3][4]. Środkiem śródpiersia biegnie blaszkowate żeberko, które do przodu sięga tylnej krawędzi przedpiersia lub wystaje przed nią, a ku tyłowi dochodzi do środkowej pary odnóży[3][4][2]. Gruczoły zapachowe zatułowia mają przy ujściach długie i lekko zakrzywione uszka[2].
Kolcowaty wyrostek trzeciego segmentu odwłoka jest bardzo długi i sięga ku przodowi do bioder odnóży przedniej pary[3][4]. U obu płci segmenty odwłoka od trzeciego do szóstego mają tylno-boczne kąty wyciągnięte w ząbki. Kąty tylno-boczne siódmego segmentu u samca są stępione lub zaokrąglone. Szósty i siódmy z widocznych sternitów odwłoka samicy mają po parze narządów Pendergrasta. Samica ma tylną krawędź siódmego z widocznych sternitów odwłoka płytko wklęśniętą po bokach oraz pośrodku głęboko wykrojoną wokół walwiferów ósmego segmentu. Samiec ma na dziesiątym segmencie odwłoka wypustkę w części grzbietowo-wierzchołkowej. Kapsuła genitalna samca odznacza się obecnością dwóch różnego kształtu wyrostków bocznych. Wydłużony fallus ma pierwszą parę wyrostków błony łącznej zanikłą, drugą zaś dobrze wykształconą, wydłużoną i częściowo zesklerotyzowaną, a trzecią albo zrośniętą w pojedynczy wyrostek brzuszny albo uwstecznioną lub całkiem nieobecną. Falloteka jest rurkowata, o lewoskrętnie asymetrycznej błonie łącznej. Biczykowaty, zwykle robiący dwa skręty edeagus obejmuje pojedynczy i silnie zesklerotyzowany przewód endofalliczny[2].
Rozprzestrzenienie[edytuj | edytuj kod]
Przedstawiciele rodzaju zamieszkują krainy palearktyczną i orientalną. Centrum zasięgu znajduje się w Azji Wschodniej. Większość gatunków występuje w Himalajach, Chinach, na Półwyspie Koreańskim, Wyspach Japońskich i Tajwanie, a niektóre z nich sięgają wschodniej Syberii i Rosyjskiego Dalekiego Wschodu. Puklica rudnica ma zasięg transpalearktyczny i jako jedyna obecna jest w Europie[2], w tym w Polsce[3]. A. hampsoni występuje w południowych Indiach[2].
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Takson ten wprowadzony został w 1824 roku przez Johna Curtisa. Gatunkiem typowym wyznaczył on Cimex haemorrhoidalis[5], opisany w 1758 roku przez Karola Linneusza[6]. Współcześnie rodzaj ten rewidowany był w 1974 roku przez R. Kumara[7], a następnie w 2015 roku przez Tsai Jingfu i Dávida Rédei. Po tej ostatniej rewizji do rodzaju tego należą 23 opisane gatunki[2]:
- Acanthosoma asahinai Ishihara, 1943
- Acanthosoma crassicaudum Jakovlev, 1880
- Acanthosoma denticaudum Jakovlev, 1880
- Acanthosoma emeiense Liu, 1980
- Acanthosoma firmatum (Walker, 1868)
- Acanthosoma forcipatum Reuter, 1881
- Acanthosoma forfex Dallas, 1851
- Acanthosoma forficula Jakovlev, 1880
- Acanthosoma haemorrhoidale (Linnaeus, 1758) – puklica rudnica
- Acanthosoma hampsoni (Distant, 1900)
- Acanthosoma ishiharai Yamamoto & Hayashi, 2011
- Acanthosoma labiduroides Jakovlev, 1880
- Acanthosoma laevicorne Dallas, 1851
- Acanthosoma montanum (Liu, 1987)
- Acanthosoma murreeanum (Distant, 1900)
- Acanthosoma nigrodorsum Hsiao & Liu, 1977
- Acanthosoma nigricorne Walker, 1868
- Acanthosoma rufescens Dallas, 1851
- Acanthosoma rufispinum (Distant, 1887)
- Acanthosoma shensiense Hsiao & Liu, 1977
- Acanthosoma sichuanense (Liu, 1980)
- Acanthosoma spinicolle Jakovlev, 1880
- Acanthosoma tauriforme (Distant, 1887)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Acanthosomatidae – Puklicowate. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2022-05-21].
- ↑ a b c d e f g h Jing-Fu Tsai, Dávid Rédei. Redefinition of Acanthosoma and taxonomic corrections to its included species (Hemiptera: Heteroptera: Acanthosomatidae). „Zootaxa”. 3950, s. 1–60, 2015. Magnolia Press. DOI: 10.11646/zootaxa.3950.1.1.
- ↑ a b c d e f Jerzy A. Lis, Barbara Lis, Dariusz J. Ziaja: Heteroptera Poloniae 2: Pentatomoidea 1: Acanthosmatidae, Cydnidae, Plataspidae, Scutelleridae, Thyreocoridae. Bytom: Zakład Poligraficzno-Wydawniczy „Plik”, 2012.
- ↑ a b c Jerzy A. Lis, Barbara Lis: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XVIII Pluskwiaki różnoskrzydłe – Heteroptera z. 13 Puklicowate – Acanthosmatidae, Żółwinkowate – Scutelleridae. Warszawa, Wrocław: Oficyna Wydawnicza Turpress, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1998.
- ↑ J. Curtis: British Entomology; being illustrations and descriptions of the genera of insects found in Great Britain and Ireland: containing coloured figures from nature of the most rare and beautiful species, and in many instances of the plants upon which they are found. 1. London: 1824.
- ↑ C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 445. (łac.).
- ↑ R. Kumar. A revision of World Acanthosomatidae (Heteroptera: Pentatomoidea): Keys to and descriptions of subfamilies, tribes and genera, with designation of types. „Australian Journal of Zoology (Supplementary Series)”. 34, s. 1–60, 1974.