Rdest

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Rdest
Ilustracja
Morfologia (rdest ptasi)
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

goździkopodobne

Rząd

goździkowce

Rodzina

rdestowate

Rodzaj

rdest

Nazwa systematyczna
Polygonum L.
Sp. Pl. 359. 1753
Typ nomenklatoryczny

Polygonum aviculare L.[3]

Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Rdest nadbrzeżny
Rdest ptasi

Rdest (Polygonum L.) – rodzaj roślin należących do rodziny rdestowatych. Pod względem taksonomicznym jest to bardzo trudny rodzaj, o zmieniającej się klasyfikacji na przestrzeni lat. W pierwotnym, szerokim ujęciu ustalonym przez Karola Linneusza (Polygonum sensu lato), rodzaj ten obejmuje ponad 200 gatunków[2]. Ponieważ w ujęciu tym rodzaj ma charakter parafiletyczny od wielu lat różni taksonomowie proponują nowe ujęcia mające na celu wyodrębnienie rodzajów monofiletycznych. Współczesne publikacje taksonomiczne wyodrębniają w miejscu dawnego rodzaju rdest (Polygonum sensu lato) szereg drobniejszych rodzajów, spośród których we florze Polski przedstawicieli mają: Polygonum sensu stricto, Persicaria, Bistorta, Fallopia[4]. W polskim piśmiennictwie z zakresu nomenklatury botanicznej zaadaptowano wyodrębnienie rodzaju Fallopia nazywając go odrębną nazwą polską jako „rdestówka”. Dodatkowo wyodrębnionemu rodzajowi Reynoutria nadana została nazwa „rdestowiec”. Nazwa „rdest” pozostaje w użyciu w stosunku do pozostałych rodzajów wydzielanych z szerokiego ujęcia rodzaju Polygonum[5].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Charakterystyka rodzaju Polygonum w wąskim ujęciu (sensu stricto)[6]:

Pokrój
Rośliny zielne zwykle jednoroczne, rzadziej byliny, także rośliny drewniejące.
Łodyga
Prosto wzniesione lub płożące, zwykle nagie, rzadziej brodawkowane.
Liście
Łodygowe, skrętoległe (naprzeciwległe tylko u P. humifusum), siedzące lub ogonkowe. Gatka przejrzysta, biała lub srebrzysta, gładka, rozpadająca się na włókna lub zupełnie. Blaszka liściowa równowąska, lancetowata, owalna, całobrzega.
Kwiaty
Zebrane w kłosokształtne kwiatostany lub wyrastające pojedynczo, bezszypułkowe lub krótkoszypułkowe. Kwiaty obupłciowe. Urnowaty lub dzwonkowaty okwiat jest 5-listkowy, nie powiększa się podczas owocowania, jest biały, zielonkawy lub różowy. Pręciki w liczbie od 3 do 8, niektóre mogą być zredukowane do prątniczków. Słupki zwykle 3, rzadziej 2, zakończone główkowatymi znamionami.

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Synonimy taksonomiczne[3]

Avicularia (Meisner) Börner, Centinodium (H. G. L. Reichenbach) Montandon, Discolenta Rafinesque

Pozycja systematyczna

Rodzaj z plemienia Polygoneae i podrodziny Polygonoideae w obrębie rodziny rdestowatych Polygonaceae[7].

Pod względem taksonomicznym jest to bardzo trudny rodzaj, o zmieniającej się klasyfikacji na przestrzeni lat. W pierwotnym, szerokim ujęciu ustalonym przez Karola Linneusza (Polygonum sensu lato), rodzaj ten obejmuje ponad 200 gatunków[2]. Ponieważ w ujęciu tym rodzaj ma charakter parafiletyczny od wielu lat różni taksonomowie proponowali nowe ujęcia mające na celu wyodrębnienie rodzajów monofiletycznych. Przełomowy charakter miała publikacja Kerstin Haraldson z 1978[8], bowiem jej klasyfikacja została później w dużym stopniu potwierdzona dalszymi dowodami, w tym molekularnymi[4]. W efekcie współczesne publikacje taksonomiczne wyodrębniają w miejscu dawnego rodzaju rdest (Polygonum sensu lato) następujące rodzaje: Polygonum sensu stricto (z włączeniem lub wyodrębnieniem drobnego rodzaju Polygonella), Persicaria, Bistorta, Oxygonum, Fallopia, Pteropyrum, Atraphaxis i Calligonum[4]. Rodzaje te wchodzą w skład dwóch plemion – Polygoneae i Persicarieae[9]. Plemię Polygoneae obejmuje 7–8 rodzajów, w tym: Calligonum, Atraphaxis, Polygonum (sensu stricto), Fallopia, Pteropyrum[9][4].

W wąskim ujęciu w obrębie rodzaju Polygonum (sensu stricto) wyróżnia się w zależności od ujęcia wielu drobnych taksonów od ok. 20[9] do ok. 65 gatunków[6].

Pozycja rodzaju na tle kladogramu podrodziny Polygonoideae[2][10]

Oxygonum





Persicaria




Bistorta



Aconogonon + Koenigia






Fagopyrum




Pteroxygonum





Calligonum



Pteropyrum






Oxyria




Rumex



Rheum






Knorringia





Reynoutria




Fallopia



Muehlenbeckia






Duma




Atraphaxis



Polygonum












Gatunki rdestów występujące w Polsce

Spośród gatunków zaliczanych do rodzaju Polygonum w wąskim ujęciu na terenie Polski występują[5] (wszystkie reprezentują sekcję Polygonum[6]):

Z gatunków zaliczanych do rodzaju Polygonum sensu lato w Polsce występują (jako rodzime lub dziczejące)[5]:
klasyfikowane do rodzaju Bistorta[11]:
  • rdest himalajski Polygonum amplexicaule D.Don – właśc. Bistorta amplexicaulis (D. Don) Greene
  • rdest wężownik Polygonum bistorta L. – właśc. Bistorta officinalis Delarbre
  • rdest żyworodny Polygonum viviparum L. – właśc. Bistorta vivipara (L.) Delarbre
klasyfikowane do rodzaju Persicaria[7][12]:
  • rdest łagodny, r. wielkokwiatowy Polygonum mite Schrank – właśc. Persicaria mitis (Schrank) Holub.
  • rdest mniejszy Polygonum minus Huds. – właśc. Persicaria minor (Huds.) Opiz
  • rdest nepalski Polygonum nepalense Meisn. – właśc. Persicaria nepalensis (Meisn.) H.Gross – zadomowiony antropofit
  • rdest ostrogorzki, r. wodny, pieprz wodny Polygonum hydropiper L. – właśc. Persicaria hydropiper (L.) Delarbre
  • rdest plamisty Polygonum persicaria L. – właśc. Persicaria maculosa Gray
  • rdest szczawiolistny Polygonum lapathifolium L. – właśc. Persicaria lapathifolia (L.) Delarbre
  • rdest wschodni Polygonum orientale L. – właśc. Persicaria orientalis (L.) Spach – efemerofit
  • rdest ziemnowodny Polygonum amphibium L. – właśc. Persicaria amphibia (L.) Delarbre
  • rdest Bungego Polygonum bungeanum Turcz. – właśc. Persicaria bungeana (Turcz.) Nakai – efemerofit
klasyfikowane do rodzaju Koenigia[13]:
  • rdest wielkokłosowy Polygonum polystachyum Wall. ex Meisn. – właśc. Koenigia polystachya (Wall. ex Meisn.) T.M.Schust. & Reveal – zadomowiony antropofit
Wybór z pozostałych gatunków rodzaju Polygonum sensu stricto sekcji Polygonum[6]
Gatunki rodzaju Polygonum sensu stricto sekcji Duvaria (występują głównie w Ameryce Północnej)[6]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ a b c d Peter F. Stevens, Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-10-07] (ang.).
  3. ↑ a b Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-22].
  4. ↑ a b c d Sang-Tae Kim, Michael J. Donoghue, Molecular phylogeny of Persicaria (Persicarieae, Polygonaceae), „Systematic Botany”, 33 (1), 2008, s. 77–86, DOI: 10.1600/036364408783887302 [dostęp 2023-10-05] (ang.).
  5. ↑ a b c Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 136, ISBN 978-83-62975-45-7.
  6. ↑ a b c d e Polygonum. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2011-06-02]. (ang.).
  7. ↑ a b Genus Polygonum L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-07-31].
  8. ↑ Haraldson, K. 1978. Anatomy and taxonomy in Polygonaceae subfam. Polygonoideae Meisn. emend. Jaretzky Symbolae Botanicae Upsalienses, 22: 1–95.
  9. ↑ a b c Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 263-264. ISBN 1-55407-206-9.
  10. ↑ Tanja M. Schuster i inni, An updated molecular phylogeny of Polygonoideae (Polygonaceae): Relationships of Oxygonum, Pteroxygonum , and Rumex , and a new circumscription of Koenigia, „Taxon”, 64 (6), 2015, s. 1188–1208, DOI: 10.12705/646.5 [dostęp 2023-10-05] (ang.).
  11. ↑ Species Records of Polygonum. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2011-06-02]. (ang.).
  12. ↑ Polygonum. [w:] The Plant List [on-line]. Kew Gardens. [dostęp 2011-06-02]. (ang.).
  13. ↑ Koenigia L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-12-26].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Rdest&oldid=72985735”