Atraphaxis
 A. pyrifolia | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
Atraphaxis | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Atraphaxis L. Sp. Pl.: 475 (1753)[3] | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
| Synonimy | |||
| |||
Atraphaxis L. – rodzaj roślin z rodziny rdestowatych (Polygonaceae). Obejmuje 43 gatunki[3]. Rośliny te występują naturalnie w południowo-wschodniej Europie, w północno-wschodniej Afryce oraz w Azji Zachodniej i Środkowej[5][6][3].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Pokrój
- Zrzucające liście krzewy. Gałęzie czasami są kolczaste[6].
- Liście
- Ulistnienie jest naprzemianległe. Ich blaszka liściowa jest niemal siedząca, pojedyncza, całobrzega. Gatka jest błoniasta[6].
- Kwiaty
- Promieniste, obupłciowe, zebrane w grona, rozwijają się w kątach pędów lub na ich szczytach. Mają 4 lub 5 zrośniętych i trwałych listków okwiatu. Pręcików jest 6–8, są wolne. Zalążnia jest górna, jednokomorowa[6].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Pod względem taksonomicznym jest to trudny rodzaj, o zmieniającej się klasyfikacji na przestrzeni lat. W pierwotnym, szerokim ujęciu ustalonym przez Karola Linneusza należał do rodzaju Polygonum (sensu lato)[2]. Ponieważ w ujęciu takim rodzaj Polygonum ma charakter parafiletyczny od wielu lat taksonomowie proponują nowe ujęcia mające na celu wyodrębnienie rodzajów monofiletycznych. Przełomowy charakter miała publikacja Kerstin Haraldson z 1978[7], bowiem klasyfikacja w niej zawarta została później w dużym stopniu potwierdzona dalszymi dowodami, w tym molekularnymi[8]. W efekcie współczesne publikacje taksonomiczne wyodrębniają w miejscu dawnego rodzaju rdest (Polygonum sensu lato) liczne inne rodzaje m.in.: Polygonum sensu stricto (z włączeniem lub wyodrębnieniem drobnego rodzaju Polygonella), Persicaria, Bistorta, Oxygonum, Fallopia, Pteropyrum, Atraphaxis i Calligonum[8]. Atraphaxis wchodzi w skład plemienia Polygoneae[8][9], zajmując pozycję siostrzaną względem rodzaju rdest Polygonum sensu stricto[10].
- Pozycja rodzaju na tle kladogramu podrodziny Polygonoideae[2][10]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- Wykaz gatunków[3]
- Atraphaxis angustifolia Jaub. & Spach
- Atraphaxis ariana (Grigorj.) T.M.Schust. & Reveal
- Atraphaxis arida (Boiss. & Hausskn.) S.Tavakkoli & Kaz.Osaloo
- Atraphaxis atraphaxiformis (Botsch.) T.M.Schust. & Reveal
- Atraphaxis aucheri Jaub. & Spach
- Atraphaxis avenia Botsch.
- Atraphaxis badghysi Kult.
- Atraphaxis billardierei Jaub. & Spach
- Atraphaxis binaludensis S.Tavakkoli, Mozaff. & Kaz.Osaloo
- Atraphaxis botuliformis (Mozaff.) S.Tavakkoli & Mozaff.
- Atraphaxis bracteata Losinsk.
- Atraphaxis canescens Bunge
- Atraphaxis caucasica (Hoffm.) Pavlov
- Atraphaxis compacta Ledeb.
- Atraphaxis daghestanica (Lovelius) Lovelius
- Atraphaxis davurica Jaub. & Spach
- Atraphaxis decipiens Jaub. & Spach
- Atraphaxis dumosa (Boiss.) S.Tavakkoli & Kaz.Osaloo
- Atraphaxis frutescens (L.) K.Koch
- Atraphaxis grandiflora (Willd.) Jaub. & Spach
- Atraphaxis intricata Mozaff.
- Atraphaxis irtyschensis Chang Y.Yang & Y.L.Han
- Atraphaxis kamelinii Yurtseva
- Atraphaxis karataviensis Pavlov & Lipsch.
- Atraphaxis kermanica S.Tavakkoli & Kaz.Osaloo
- Atraphaxis khajeh-jamali (Khosravi & Poormahdi) S.Tavakkoli & Kaz.Osaloo
- Atraphaxis kopetdagensis Kovalevsk.
- Atraphaxis laetevirens (Ledeb.) Jaub. & Spach
- Atraphaxis macrocarpa Rech.f. & Schiman-Czeika
- Atraphaxis manshurica Kitag.
- Atraphaxis muschketowii Krasn.
- Atraphaxis pungens (M.Bieb.) Jaub. & Spach
- Atraphaxis pyrifolia Bunge
- Atraphaxis radkanensis S.Tavakkoli, Kaz.Osaloo & Mozaff.
- Atraphaxis replicata Lam.
- Atraphaxis rodinii Botsch.
- Atraphaxis salicornioides (Jaub. & Spach) S.Tavakkoli & Kaz.Osaloo
- Atraphaxis seravschanica Pavlov
- Atraphaxis spinosa L.
- Atraphaxis suaedifolia Jaub. & Spach
- Atraphaxis teretifolia (Popov) Kom.
- Atraphaxis toktogulica (Lazkov) T.M.Schust. & Reveal
- Atraphaxis virgata (Regel) Krasn.
Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]
Rośliny z rodzaju Atraphaxis bywają uprawiane jako rośliny ozdobne – najczęściej stepowe, kolczaste gatunki[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b c Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-01] (ang.).
- ↑ a b c d e Atraphaxis L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-07-30].
- ↑ Atraphaxis. Index Nominum Genericorum (ING). [dostęp 2016-10-26]. (ang.).
- ↑ a b D.J. Mabberley: The Plant-book: A Portable Dictionary of the Vascular Plants (Second Edition). Cambridge University Press, 1997, s. 66. ISBN 978-0-521-41421-0. (ang.).
- ↑ a b c d Atraphaxis. Plantes & botanique. [dostęp 2016-10-26]. (fr.).
- ↑ Haraldson, K. 1978. Anatomy and taxonomy in Polygonaceae subfam. Polygonoideae Meisn. emend. Jaretzky Symbolae Botanicae Upsalienses, 22: 1–95.
- ↑ a b c Sang-Tae Kim, Michael J. Donoghue, Molecular phylogeny of Persicaria (Persicarieae, Polygonaceae), „Systematic Botany”, 33 (1), 2008, s. 77–86, DOI: 10.1600/036364408783887302 [dostęp 2023-10-05] (ang.).
- ↑ Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 263-264. ISBN 1-55407-206-9.
- ↑ a b Tanja M. Schuster, James L. Reveal, Michael J. Bayly, Kathleen A. Kron. An updated molecular phylogeny of Polygonoideae (Polygonaceae): Relationships of Oxygonum, Pteroxygonum, and Rumex, and a new circumscription of Koenigia. „Taxon”. 64, 6, s. 1188-1208, 2015. DOI: 10.12705/646.5.