Sens miłości

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Sens miłości
Smysl lubvi
Autor

Władimir Sołowjow

Tematyka

filozofia miłości

Wydanie oryginalne
Język

rosyjski

Data wydania

1892–1894

Wydawca

czasopismo Zagadnienia Filozofii a Psychologii

Pierwsze wydanie polskie
Data wydania polskiego

2002

Wydawca

Wydawnictwo Marek Derewiecki, Kęty

Przekład

Henryk Paprocki

Sens miłości (ros. Смысл любви) – cykl pięciu artykułów napisanych przez Władimira Sołowjowa w latach 1892–1894 i prezentujących jego filozoficzne rozważania nad problematyką miłości erotycznej[1]. Aleksiej Łosiew stwierdził, że w Sensie miłości Sołowjow miałby być „o wiele bardziej prorokiem niż uczonym-filozofem”[2].

Okoliczności powstania pracy[edytuj | edytuj kod]

Te artykuły Sołowjow napisał po dwukrotnym przeżyciu kryzysu miłosnego[3] i opublikował pod wspólnym tytułem w czasopiśmie Zagadnienia Filozofii a Psychologii (ros. Вопросы философии и психологии). Pierwszy kryzys dotyczył rozstania z Sofią Chitrową(inne języki), po którym Sołowjow pogrążył się w wieloletni okres apatii. Nieodwzajemniona miłość do Sofii Martynowej (kobiety zamężnej) i związany z tym powtórny kryzys stały się okazją do zgłębienia problematyki miłości[3].

Treść[edytuj | edytuj kod]

Swoją teorię miłości Sołowjow budował w ramach swej filozofii wszechjedności(inne języki)[4]. Rozwijając idee Uczty Platona, Sołowjow odrzuca materialistyczne i biologiczne ujęcie miłości[1] i usiłuje wykryć jej sens mistyczny[3]. Myśl Platona była szczytem antycznej świadomości na temat miłości, Sołowjow wzniósł się na szczyty chrześcijańskiego rozumienia tego uczucia[5]. Podczas gdy Pawieł Fłorienski dawał pierwszeństwo agape i miłości braterskiej (philēo, philia), Sołowjow kładzie nacisk na miłość w formie Erosa[6], ale w odróżnieniu od Wasilija Rozanowa, który podkreślał związek ludzkiej seksualnośi ze zmysłowością, życiem codziennym i rodziną, Sołowjow rozwijał teorię, która akcentuje stronę duchową Erosa[7]. Jak zaznacza Hiroyuki Horie, Sołowjow nie neguje znaczenia zjednoczenia fizjologicznego, ale uważa, iż ma ono znaczenie drugorzędne w stosunku do zjednoczenia osobistego[8].

Według Sołowjowa, sens miłości erotycznej tkwi w uzasadnieniu i zbawieniu indywidualności przez ofiarę z egoizmu, który zostaje zlikwidowany dzięki temu, że miłość nadaje absolutne znaczenie kochanej osobie[9], a tym samym przenosi centrum naszego życia z siebie na innego[10]. Sołowjow podejmuje Platoński wątek pierwotnej jedności człowieka i jego nieustannego dążenia do ponownego złączenia, jednak odnosi pierwotną jedność człowieka tylko do Androgyna, którego interpretuje w świetle prawd biblijnych[11]. Poglądy te zbliżały Sołowjowa do niemieckich romantyków, zafascynowanych ideą androgynizmu. Szczególnie bliski mu był Franz von Baader[12].

Recepcja[edytuj | edytuj kod]

Zdaniem Nikołaja Bierdiajewa, ta praca Sołowjowa obok platońskiej Uczty stanowi najlepszy utwór z tego wszystkiego, co w historii człowieczeństwa zostało napisane o miłości[13]. Henryk Paprocki podkreśla, że Sołowjow sformułował szereg oryginalnych myśli na temat miłości erotycznej i jako jeden z pierwszych myślicieli chrześcijańskich uznał osobowy, a nie prokreacyjny sens miłości mężczyzny i kobiety[5]. Halina Rarot sądzi, że obok teorii Karola Wojtyły, zaproponowanej przede wszystkim w książce Miłość i odpowiedzialność, filozofia miłości Sołowjowa dotychczas pozostaje nowatorskim podejściem w myśli chrześcijańskiej[14].

Poglądy Sołowjowa na miłość erotyczną zostały poddane krytyce przez niektórych myślicieli. Książę Jewgienij Trubieckoj w swojej pracy, poświęconej światopoglądowi Sołowjowa, pisał, że sens miłości erotycznej w ujęciu Sołowjowa stanowi filozofię człowieka, który tak samo, jak Zygmund w dramacie muzycznym Richarda Wagnera "Walkiria", nie może wyobrazić sobie raju bez swojej Zyglindy[15]. Trubieckoj podkreślał[16], że Ewangelia głoszą:

Przy zmartwychwstaniu bowiem nie będą się ani żenić, ani za mąż wychodzić, lecz będą jak aniołowie Boży w niebie.

Ewangelia Mateusza 22:30, Sprawa zmartwychwstania

Wbrew Ewangeliom, teoria Sołowjowa przedstawia Królestwo Boże jako unieśmiertelniony romans[15]. Ojciec Gieorgij Fłorowski wypowiedział się na temat artykułów Sołowjowa w sposób następujący:

Artykuły o „Sensie miłości” (1892–1894). Jest to jakiś okropny projekt okultystyczny zjednoczenia człowieczeństwa z Bogiem przez miłość różnopłciową.
Статьи о «Смысле любви» (1892–1894). Это какой-то жуткий оккультный проект воссоединения человечества с Богом через разнополую любовь.

—  Jerzy Fłorowski, Drogi teologii rosyjskiej

Siergiej Bułgakow również odniósł się krytycznie do Sołowjowowskiej koncepcji miłości, oskarżając myśliciela o duchowy heteryzm(inne języki):

Do liczby naturalnych i dobrowolnych „bezżennych” należą także ludzie „trzeciej płci”, zarówno mężczyźni, jak i kobiety, którzy uznają stan zakochania albo „małżeństwo duchowe”, jednak brzydzą się małżeństwem, zwłaszcza zaś rodzeniem dzieci, odwołując się do rozmaitych uzasadnień ideologicznych (tutaj zalicza się przede wszystkim główny ideolog „trzeciej płci” W. Sołowjow z jego artykułami o „Sensie miłości”). Ten wojujący donżuanizm i duchowy promiskuityzm występuje u natur, u których, na skutek wielkiego napięcia życia psychicznego, nie dochodzi do duchowego oświecenia płci, mającego podstawę w zwycięstwie nad seksualnością, lecz do jego sublimacji, w której wcale nie zawsze zostaje przezwyciężona skłonność do rozwiązłości. Inaczej rzecz ujmując, nie jest to zwycięstwo duchowe nad seksualnością, jakie znają askeci, ludzie religijnego czynu, lecz jej [seksualności] duchowe wysubtelnienie. Tej pięknej ułomności, łatwo przeradzającej się w wynaturzenie, towarzyszy zazwyczaj donżuańskiej potrzebie nowych miłosnych doświadczeń. Jest ona charakterystyczna dla natur artystycznych, malarzy i poetów, którzy nierzadko rodzą swoje dzieci w świecie „astralnym”, myląc go ze światem duchowym[17].
К числу прирожденных и добровольных «скопцов» принадлежат и люди «третьего пола», как мужчины, так и женщины, которые признают влюбленность или «духовную брачность», но гнушаются браком и особенно деторождением по разным идеологическим основаниям (сюда относится, прежде всего, главный идеолог «третьего пола» В.Соловьев с его статьями о «Смысле любви»)2. Это воинствующее донжуанство и духовный «гетеризм» зарождается у натур, в которых вследствие большой напряженности психической жизни и творчества получается — не духовное просветление пола, основывающееся на победе над сексуальностью, но его сублимация, при которой далеко не всегда побеждается даже потребность разврата. Иначе сказать, это не духовная победа над сексуальностью, какую знают аскеты, люди религиозного подвига, но душевное ее утончение. Это красивое уродство, легко переходящее в извращенность, обычно сопровождается донжуанской потребностью новых переживаний влюбленности. Оно свойственно натурам артистическим, художникам и поэтам, которые нередко рождают своих детей в мире «астральном», смешивая его с духовным.

—  Sergiusz Bułgakow

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Domagała 2013 ↓.
  2. ↑ Dobieszewski 2014 ↓, s. 37.
  3. ↑ a b c Paprocki 2002 ↓, s. 57.
  4. ↑ Бужор 2017 ↓.
  5. ↑ a b Paprocki 2002 ↓, s. 59.
  6. ↑ Козырев 1995 ↓.
  7. ↑ Шестаков 2020 ↓, s. 161.
  8. ↑ Хориэ 2003 ↓, s. 62.
  9. ↑ Шестаков 1991 ↓, s. 9–10.
  10. ↑ Ostrowski 2007 ↓, s. 342.
  11. ↑ Ostrowski 2007 ↓, s. 345–346.
  12. ↑ Walicki 2005 ↓, s. 549.
  13. ↑ Метафизика пола и любви (Metafizyka płci i miłości). W: Н. Бердяев: Новое религиозное сознание и общественность. СПб.: Издание М. В. Пирожкова, 1907. [dostęp 2021-03-18]. (ros.).
  14. ↑ Рарот 2019 ↓.
  15. ↑ a b Трубецкой 1913 ↓, s. 613.
  16. ↑ Трубецкой 1913 ↓, s. 613, 620.
  17. ↑ Bułgakow 2010 ↓, s. 424.

Literatura[edytuj | edytuj kod]

po polsku
w innych językach

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sens_miłości&oldid=71031917”