Slavko Štancer

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Slavko Štancer
Ilustracja
Gen. Štancer
generał piechoty generał piechoty
Data i miejsce urodzenia

1872
Karlovac

Data i miejsce śmierci

1945
Zagrzeb

Przebieg służby
Lata służby

1914–1918, 1941–1945

Siły zbrojne

k.-węg. Obrona Krajowa
Hrvatsko domobranstvo

Jednostki

26 Pułk Piechoty Honwedu

Stanowiska

dowódca sił lądowych chorwackich domobrańców

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa,
II wojna światowa

Odznaczenia
Order Korony Króla Zwonimira Oficer Orderu Franciszka Józefa (Austro-Węgry) Krzyż Zasługi Wojskowej (w czasie wojny)

Slavko Štancer, węg. Ignácz Stancer[1], niem. Ignaz Stancer[2] (ur. 1872, zm. 1945 w Zagrzebiu) – chorwacki generał, w 1941 dowódca wojsk lądowych Chorwackiego Domobraństwa i generalny inspektor sił zbrojnych NDH. Niekiedy występuje pod nazwiskiem zapisywanym jako „Stanzer” lub „Stancer”.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

W okresie I wojny światowej służył w królewsko-węgierskiej Obronie Krajowej, walcząc w szeregach 26 Pułku Piechoty Honwedu. 1 listopada 1917 został mianowany pułkownikiem[1]. Według J. Horvata (1896-1968), chorwackiego dziennikarza i historyka, Štancer był "ogłaszany największym bohaterem" 42 Dywizji Piechoty Honwedu[3], noszącej miano „Diabelskiej” (Vražja divizija). Jednakże już w pierwszym tygodniu kampanii serbskiej Štancer stracił prawą rękę. Wojnę zakończył jako inwalida wojenny.

Po proklamowaniu Niepodległego Państwa Chorwackiego 10 kwietnia 1941 r. wraz ze Slavkiem Kvaternikiem rozpoczął tworzenie chorwackich sił zbrojnych. 12 kwietnia Štancer został mianowany dowódcą wojsk lądowych i marynarki wojennej oraz awansowany do stopnia generała. Otrzymał też honorowy tytuł „vitez” (rycerz)[a].

W chorwackim „Dzienniku Ustaw” („Narodne novine”) pod datą 18.04.1941 r. opublikowano tymczasową strukturę Chorwackiej Obrony Krajowej (domobraństwa). Generał Štancer został dowódcą sił lądowych, Đuro Jakčin – marynarki wojennej NDH, Vladimir Kren – lotnictwa NDH, Josip Marković – wojsk kolejowych i drogowych, Zvonimir Pavešić – wojsk transportowych, Hinko Krenčić – poczty, Petar Petković – służb bezpieczeństwa i porządku publicznego.

W 1942 r. generał Slavko Štancer pełnił funkcję komendanta garnizonu Zagrzeb[4]. Był też przewodniczącym Trybunału Wojskowego.

Pod koniec II wojny światowej, po upadku NDH, Slavko Štancer został aresztowany na terenie Karyntii w okresie bitwy pod Poljaną (14-15 maja 1945 r.)[5]. Po nieudanych negocjacjach na temat losów chorwackich jeńców wojennych w rękach brytyjskich został wydany partyzantom jugosłowiańskim[6], a następnie był sądzony w Zagrzebiu. Władze komunistycznej Jugosławii skazały go na karę śmierci[7]. Štancer zwrócił się o akt łaski do Josipa Broza-Tity, prosząc o możliwość kontynuowania kariery wojskowej, jako że był wykwalifikowanym oficerem. Tito, dawny towarzysz broni[b], odmówił ułaskawienia, ale generał uniknął wykonania wyroku. Zmarł z przyczyn naturalnych w noc przed egzekucją.

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Névkönyve 1918 ↓, s. 18, 400.
  2. ↑ a b Schematismus 1911 ↓, s. 93.
  3. ↑ Juzni Sloveni u Austrougarskoj vojsci u periodu 1914-1918. Mycity-military.com, 2010-12-19. [dostęp 2013-10-06]. (chorw.).
  4. ↑ Garrison Commands (Croatia). Axis History, 2013-02-07. [dostęp 2013-10-06]. (ang.).
  5. ↑ Nadaljevanje proti Poljani. ksenchy.net. [dostęp 2013-10-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-06-10)]. (słoweń.).
  6. ↑ Hubert Kuberski. Bleiburg – chorwacki Katyń 1945. „Glaukopis”. 11-12, s. 190, 2008. Cytat: Natomiast Crljen wspomina o składzie delegacji chorwackiej, która negocjowała z Brytyjczykami 15 maja o godzinie 13.00. W jej skład poza wymienionymi wchodził jeszcze generałowie Metikoš i Servatzy. Nową delegację chorwacką poprowadził schorowany generał Štancer, który nie miał szansy na rozmowę z Brytyjczykami i trafił do sztabu Basty. Spotkanie nie przyniosło nic nowego.. 
  7. ↑ Hubert Kuberski. Bleiburg – chorwacki Katyń 1945. „Glaukopis”. 11-12, s. 190, 2008. Cytat: Trybunał wojskowy w Belgradzie po dwumiesięcznych przygotowaniach ogłosił 22 września drakońskie wyroki dla niedawnych wrogów w kolejnym procesie. Na śmierć zostali skazani: Slavko Štancer, Artur Gustović, Djuro Grujić, Mirko Gregorić, Tomislav Sertić, Slavko Skoliber, Julije Fritz, Ivan Tomašević, Vladimir Metikoš, Ivan Markulj, Franjo Džal, Vladimir Majer, Miroslav Sacher, Muhamed Kromić, Bogdan Majetić, Ivan Severović, Antun Nardelli i Josip Šolc. 
  8. ↑ Névkönyve 1918 ↓, s. 400.

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Por. witeź, kawaler.
  2. ↑ Josip Broz-Tito w okresie I wojny światowej służył w 25 Domobrańskim Pułku Piechoty w ramach 42 Dywizji Piechoty Królewskochorwackiego Domobraństwa

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1911. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1910. (niem.).
  • A magyar királyi honvédség és csendőrség névkönyve 1918. évre. Budapeszt: 1918. (węg.).
  • Štancer, Slavko. W: Zbirka razne osobe 1773-2008. 2009, s. 28. [dostęp 2013-10-06]. (chorw.).
  • Slavko Štancer. Domoljub. [dostęp 2013-10-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-06)]. (chorw.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Slavko_Štancer&oldid=72313205”