Sobór Przemienienia Pańskiego w Narwie
| sobór parafialny | |||||||||||||||
 Widok ogólny | |||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Położenie na mapie Estonii  | |||||||||||||||
| 59,377933°N 28,200478°E/59,377933 28,200478 | |||||||||||||||
Sobór Przemienienia Pańskiego – prawosławny sobór w Narwie, wzniesiony w XV w. jako kościół rzymskokatolicki, następnie od XVI do XVIII w. protestancki, zniszczony w 1944.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Świątynia została zbudowana w XIV w. jako kościół rzymskokatolicki pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny. W XVI w. przejęli ją protestanci, nadając jej jako patrona Jana Jerozolimskiego[1]. Nabożeństwa w obiekcie odbywały się w języku niemieckim, dla odróżnienia od innej świątyni luterańskiej w mieście, gdzie obowiązywał język szwedzki[1].
Po przyłączeniu Narwy do Rosji oba znajdujące się w mieście kościoły protestanckie zostały zamienione na prawosławne cerkwie[1]. Powtórna konsekracja dawnego kościoła św. Jana, przemianowanego na sobór Przemienienia Pańskiego, miała miejsce 29 czerwca 1708. Na uroczystości był obecny Piotr Wielki[2]. Przypuszczalnie w przebudowie luterańskiej świątyni na cerkiew brał udział Domenico Trezzini[2].
Sobór został zniszczony podczas walk o Narwę w 1944. Po II wojnie światowej rozebrano również jego ruiny[2]. Z wyposażenia budynku ocalał XVII-wieczny krucyfiks, który przeniesiono do soboru Zmartwychwstania Pańskiego w Narwie[3]. Ten element wyposażenia świątyni został w niej zachowany w XVIII w. wbrew nakazowi Świętego Synodu i mimo faktu, że jego wygląd nie odpowiada prawosławnej tradycji[1]. Według legendy podczas wynoszenia z obiektu dawnego wyposażenia sam Piotr Wielki nakazał pozostawienie krucyfiksu na swoim miejscu[4].
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Obiekt sakralny wzniesiony został w stylu gotyckim i był trójnawową bazyliką ze sklepieniem krzyżowym, od strony południowej opierającą się na rzędzie przypór. Zbudowano go na planie kwadratu. Zmiany w jego architekturze i rozplanowaniu zaszły po zaadaptowaniu pierwotnego kościoła na cerkiew, co wiązało się ze wzniesieniem drugiego pomieszczenia ołtarzowego (poświęconego św. Mikołajowi). Inwestycję tę sfinansował kupiec Diemid Diemidow[2]. We wnętrzu znalazł się wówczas barokowy dwurzędowy ikonostas oraz boczne ikony w kiotach ustawionych pod gotyckimi filarami[5]. Główny ikonostas soboru w Narwie, którego głównym elementem były ogromne carskie wrota, mógł być prototypem analogicznej konstrukcji ustawionej w soborze Świętych Piotra i Pawła w twierdzy Pietropawłowskiej w Petersburgu[1]. Główny ikonostas oraz drugi, ustawiony przed ołtarzem św. Mikołaja, mogły zostać wykonane w całości we Włoszech[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f О самой первой в Нарве каменной православной церкви из дошведской эпохи. Лекция архитектора А.П. Аплаксина. [online], www.stena.ee [dostęp 2017-03-29] (ros.).
- ↑ a b c d metr. Korneliusz i inni, Prawosławnyje..., s. 82.
- ↑ Нарвский Воскресенский Кафедральный собор – Архитектура [online], www.narvasobor.ee [dostęp 2017-03-29].
- ↑ Нарвский Воскресенский Кафедральный собор – Святыни [online], www.narvasobor.ee [dostęp 2017-05-16].
- ↑ metr. Korneliusz i inni, Prawosławnyje..., s. 81.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- metropolita Korneliusz, W. Siłowjew, W. Wołochonski, S. Glinkale, W. Iljaszewicz, I. Łapszyn, S. Miannik, J. Sieliwierstowa, F. Hirvoja, Prawosławnyje chramy Estonii-Eesti Oigeusu Kirikud-The Orthodox churches in Estonia, Tallinn – Moskwa 2007.