Zamek Dolny w Wilnie: Różnice pomiędzy wersjami

Zamek Dolny w Wilnie
	; Zamek Dolny, widok z placu Katedralnego
Państwo	Litwa
Miejscowość	Wilno
Adres	pl. Katedralny 4; 01143 Wilno
Typ budynku	zamek rezydencyjny
Styl architektoniczny	renesansowy
Architekt	Bartolommeo Berrecci, Bernardino Zanobi de Gianotis, Benedykt Sandomierzanin; Ryszard Bitovtas (odbudowa)
Zniszczono	1799–1803
Odbudowano	2002–2009
Pierwszy właściciel	Zygmunt I Stary
	Położenie na mapie brak Brak mapy: LT-VL Wilno Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
	Położenie na mapie świata Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
	Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}\|type:building}
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 13:15, 20 lis 2012

Plan zamków w Wilnie w 1740 (Zamek Dolny oznaczony cyfrą 9)

Zamek Dolny w Wilnie^[1]^[2]^[3] (lit. Lietuvos valdovų rūmai) – rekonstrukcja dawnej siedziby Wielkich Książąt Litewskich i królów polskich wchodzącej w skład zespołu zamkowego w Wilnie. Znajduje się przy placu Katedralnym, na wschód od katedry.

Historia

Powstał za panowania Aleksandra Jagiellończyka w stylu późnogotyckim u stóp Zamku Górnego. Zygmunt I Stary przebudował zamek w stylu renesansowym. Przy budowie pracowali architekci: Bartolommeo Berrecci, Bernardino Zanobi de Gianotis i Benedykt Sandomierzanin.

Za panowania Zygmunta II Augusta dobudowano w 1544 r. renesansowe skrzydło zwane Pałacem Nowym. Pracami kierował Giovanni Cini przy udziale Giovanniego Marii Mosca Padovano i Filippo Bartolommeo da Fiesole. Spełniał rolę pałacu wielkoksiążęcego i rezydencji królów Rzeczypospolitej Obojga Narodów, państwa federacyjnego złożonego z Korony Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego, istniejącego w latach 1569–1795 na mocy unii lubelskiej. W 1610 r. podczas pobytu Zygmunta III Wazy spłonął^[4], po czym został odnowiony w stylu manierystycznym. W 1624 r. został przebudowany pod kierunkiem Costante Tencalla w stylu wczesnobarokowym.

Zniszczony przez Rosjan w czasie najazdu w latach 1655–1661, nie został odbudowany i popadał w coraz większą ruinę. Po zajęciu Wilna przez Rosję w czasie III rozbioru Polski (1795) jego pozostałości zostały rozebrane przez władze carskie (na polecenie gubernatora Fryzela z 1797 r.) w latach 1799–1803. Materiał rozbiórkowy został wykorzystany do budowy domów. Zachował się jedynie fragment skrzydła wschodniego sprzedany żydowskiemu kupcowi Abrahamowi Schlossbergowi, który przebudował je na dom mieszkalny. Po powstaniu listopadowym budynek przejęły władze carskie, które przekształciły teren w twierdzę.

Wygląd

Zamek w okresie swojej świetności miał kształt nieregularnego pięcioboku z najbardziej reprezentacyjnymi trójkondygnacyjnymi skrzydłami: wschodnim i południowym, przy którym od strony dziedzińca znajdowały się krużganki arkadowe. Cały gmach zwieńczony był renesansową attyką. Po odbudowie, wnętrza skrzydła wschodniego otrzymały wystrój gotycki, skrzydła południowego renesansowy, natomiast skrzydła południowo-zachodniego wczesnobarokowy.

Odbudowa

Od 1987 roku na terenie zamku prowadzone były badania archeologiczne. W 2001 roku Sejm Republiki Litewskiej podjął decyzję o odbudowie zamku z przeznaczeniem na siedzibę prezydenta i muzea. Prace budowlane rozpoczęto w 2002 roku, a 17 marca 2004 roku premier Litwy Algirdas Brazauskas i mer Wilna Artūras Zuokas uroczyście wmurowali kamień węgielny. 6 lipca 2009 roku dokonano symbolicznego otwarcia Zamku, w ramach obchodów tysiąclecia pierwszej historycznej wzmianki o Litwie. Koszt odbudowy, początkowo szacowany na trochę ponad 100 mln litów, już przekroczył 176 mln^[5]. Nadal trwa wykańczanie i urządzanie wnętrz.

Galeria

Ikonografia i wizerunki archiwalne

Jeden z rysunków Franciszka Smuglewicza, który posłużył do odbudowy
Model Zamku
Rekonstrukcyjny rysunek Zamku Dolnego z XIX w. rys. Napoleon Orda
Zamek Dolny na złotej monecie 500-litowej

Zamek Dolny na złotej monecie 500-litowej

Odbudowany pałac

Loggia
Sala Tronowa
Portal bramy głównej
Dziedziniec arkadowy

↑ Jerzy Ochmański: Historia Litwy. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1990, s. 61–62. ISBN 83-04-03107-8.
↑ Tadeusz Chrzanowski: Sztuka w Polsce Piastów i Jagiellonów : zarys dziejów. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1993, s. 401. ISBN 83-01-11171-2.
↑ Elżbieta Chudorlińska (oprac.): Nazewnictwo geograficzne świata. Z. 11 cz. 1, Europa. Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2009, s. 130. ISBN 978-83-254-0463-5.
↑ Wilno. Przewodnik krajoznawczy Juljusza Kłosa Prof. Uniwersytetu St. Batorego. Wydanie trzecie poprawione, Wydawnictwo Wileńskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego, Wilno 1937, s. 21.
↑ Wirtualna Polska: Pałac Władców – prezent dla Litwy na jej tysiąclecie. polonia.wp.pl. [dostęp 2011-02-11].

Bibliografia

Pałac wielkich książąt litewskich i jego odbudowa w kontekście doświadczenia europejskiego, Wilno 2009 ISBN 978-609-95074-0-8

Linki zewnętrzne

VALDOVŲ RŪMŲ PARAMOS FONDAS (Fundacja na Rzecz Odbudowy Pałacu Wielkich Książąt Litewskich w Wilnie): strona oficjalna. www.lvr.lt. [dostęp 2011-02-11]. (lit.).

Szablon:Wilno

[1] Jerzy Ochmański: Historia Litwy. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1990, s. 61–62. ISBN 83-04-03107-8.

[2] Tadeusz Chrzanowski: Sztuka w Polsce Piastów i Jagiellonów : zarys dziejów. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1993, s. 401. ISBN 83-01-11171-2.

[3] Elżbieta Chudorlińska (oprac.): Nazewnictwo geograficzne świata. Z. 11 cz. 1, Europa. Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2009, s. 130. ISBN 978-83-254-0463-5.

[4] Wilno. Przewodnik krajoznawczy Juljusza Kłosa Prof. Uniwersytetu St. Batorego. Wydanie trzecie poprawione, Wydawnictwo Wileńskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego, Wilno 1937, s. 21.

[5] Wirtualna Polska: Pałac Władców – prezent dla Litwy na jej tysiąclecie. polonia.wp.pl. [dostęp 2011-02-11].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

@@ Linia 34: / Linia 34: @@
 [[Plik:VilniusCastle.svg|thumb|Plan zamków w Wilnie w 1740 (Zamek Dolny oznaczony cyfrą 9)]]
 [[Plik:Wilno - Zamek Dolny.JPG|thumb|Widok z Góry Zamkowej]]
-'''Zamek Dolny w Wilnie'''<ref>{{cytuj książkę | nazwisko = Ochmański| imię = Jerzy| autor link = Jerzy Ochmański| tytuł = Historia Litwy| wydawca = Zakład Narodowy im. Ossolińskich| miejsce = Wrocław| rok = 1990| strony = 61–62| isbn = 83-04-03107-8}}</ref><ref>{{cytuj książkę| nazwisko =Chrzanowski| imię =Tadeusz|autor link =Tadeusz Chrzanowski| tytuł =Sztuka w Polsce Piastów i Jagiellonów : zarys dziejów| wydawca =Wydawnictwo Naukowe PWN| miejsce =Warszawa| rok =1993| strony =401| isbn = 83-01-11171-2}}</ref><ref>{{cytuj książkę | nazwisko = Chudorlińska (oprac.)| imię = Elżbieta| autor link = | tytuł = Nazewnictwo geograficzne świata. Z. 11 cz. 1, Europa| url = http://ksng.gugik.gov.pl/pliki/zeszyty/zeszyt_11.pdf| wydawca = Główny Urząd Geodezji i Kartografii| miejsce = Warszawa| rok = 2009| strony = 130| isbn = 978-83-254-0463-5}}</ref> ([[Język litewski|lit.]] ''Lietuvos valdovų rūmai'') – główny obiekt [[Zespół zamkowy w Wilnie|zespołu zamkowego]], siedziba [[Władcy Litwy|Wielkich Książąt Litewskich]] w [[Wilno|Wilnie]], znajdujący się przy placu Katedralnym, na wschód od [[Bazylika archikatedralna św. Stanisława Biskupa i św. Władysława w Wilnie|katedry]].
+'''Zamek Dolny w Wilnie'''<ref>{{cytuj książkę | nazwisko = Ochmański| imię = Jerzy| autor link = Jerzy Ochmański| tytuł = Historia Litwy| wydawca = Zakład Narodowy im. Ossolińskich| miejsce = Wrocław| rok = 1990| strony = 61–62| isbn = 83-04-03107-8}}</ref><ref>{{cytuj książkę| nazwisko =Chrzanowski| imię =Tadeusz|autor link =Tadeusz Chrzanowski| tytuł =Sztuka w Polsce Piastów i Jagiellonów : zarys dziejów| wydawca =Wydawnictwo Naukowe PWN| miejsce =Warszawa| rok =1993| strony =401| isbn = 83-01-11171-2}}</ref><ref>{{cytuj książkę | nazwisko = Chudorlińska (oprac.)| imię = Elżbieta| autor link = | tytuł = Nazewnictwo geograficzne świata. Z. 11 cz. 1, Europa| url = http://ksng.gugik.gov.pl/pliki/zeszyty/zeszyt_11.pdf| wydawca = Główny Urząd Geodezji i Kartografii| miejsce = Warszawa| rok = 2009| strony = 130| isbn = 978-83-254-0463-5}}</ref> ([[Język litewski|lit.]] ''Lietuvos valdovų rūmai'') – rekonstrukcja dawnej siedziby [[Władcy Litwy|Wielkich Książąt Litewskich]] i królów polskich wchodzącej w skład [[Zespół zamkowy w Wilnie|zespołu zamkowego]] w Wilnie. Znajduje się przy placu Katedralnym, na wschód od [[Bazylika archikatedralna św. Stanisława Biskupa i św. Władysława w Wilnie|katedry]].
 == Historia ==
 Powstał za panowania [[Aleksander Jagiellończyk|Aleksandra Jagiellończyka]] w stylu [[architektura gotycka|późnogotyckim]] u stóp [[Zamek Górny w Wilnie|Zamku Górnego]]. [[Zygmunt I Stary]] przebudował zamek w stylu [[renesans]]owym. Przy budowie pracowali architekci: [[Bartolommeo Berrecci]], [[Bernardino Zanobi de Gianotis]] i [[Benedykt z Sandomierza|Benedykt Sandomierzanin]].
-Za panowania [[Zygmunt II August|Zygmunta II Augusta]] dobudowano w 1544 r. skrzydło zwane Pałacem Nowym. Pracami kierował [[Giovanni Cini]] przy udziale [[Jan Maria Padovano|Giovanniego Marii Mosca Padovano]] i [[Filippo di Fiesole|Filippo Bartolommeo da Fiesole]]. Spełniał rolę pałacu wielkoksiążęcego i rezydencji królów [[Rzeczpospolita Obojga Narodów|Rzeczypospolitej Obojga Narodów]], [[federacja|państwa federacyjnego]] złożonego z [[Korona Królestwa Polskiego|Korony Królestwa Polskiego]] i [[Wielkie Księstwo Litewskie|Wielkiego Księstwa Litewskiego]], istniejącego w latach 1569–1795 na mocy [[unia lubelska|unii lubelskiej]]. W 1610 r. podczas pobytu [[Zygmunt III Waza|Zygmunta III Wazy]] spłonął<ref>''Wilno. Przewodnik krajoznawczy Juljusza Kłosa Prof. Uniwersytetu St. Batorego. Wydanie trzecie poprawione'', Wydawnictwo Wileńskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego, Wilno 1937, s. 21.</ref>, po czym został odnowiony w stylu [[Manieryzm (sztuka)|manierystycznym]]. W 1624 r. został przebudowany pod kierunkiem [[Constantino Tencalla|Costante Tencalla]] w stylu [[barok|wczesnobarokowym]].
+Za panowania [[Zygmunt II August|Zygmunta II Augusta]] dobudowano w 1544 r. renesansowe skrzydło zwane Pałacem Nowym. Pracami kierował [[Giovanni Cini]] przy udziale [[Jan Maria Padovano|Giovanniego Marii Mosca Padovano]] i [[Filippo di Fiesole|Filippo Bartolommeo da Fiesole]]. Spełniał rolę pałacu wielkoksiążęcego i rezydencji królów [[Rzeczpospolita Obojga Narodów|Rzeczypospolitej Obojga Narodów]], [[federacja|państwa federacyjnego]] złożonego z [[Korona Królestwa Polskiego|Korony Królestwa Polskiego]] i [[Wielkie Księstwo Litewskie|Wielkiego Księstwa Litewskiego]], istniejącego w latach 1569–1795 na mocy [[unia lubelska|unii lubelskiej]]. W 1610 r. podczas pobytu [[Zygmunt III Waza|Zygmunta III Wazy]] spłonął<ref>''Wilno. Przewodnik krajoznawczy Juljusza Kłosa Prof. Uniwersytetu St. Batorego. Wydanie trzecie poprawione'', Wydawnictwo Wileńskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego, Wilno 1937, s. 21.</ref>, po czym został odnowiony w stylu [[Manieryzm (sztuka)|manierystycznym]]. W 1624 r. został przebudowany pod kierunkiem [[Constantino Tencalla|Costante Tencalla]] w stylu [[barok|wczesnobarokowym]].
 Zniszczony przez Rosjan w czasie [[Wojna polsko-rosyjska 1654-1667|najazdu]] w latach 1655–1661, nie został odbudowany i popadał w coraz większą ruinę. Po zajęciu [[Wilno|Wilna]] przez [[Rosja|Rosję]] w czasie [[III rozbiór Polski|III rozbioru Polski]] (1795) jego pozostałości zostały rozebrane przez władze [[władcy Rosji|carskie]] (na polecenie gubernatora Fryzela z 1797 r.) w latach 1799–1803. Materiał rozbiórkowy został wykorzystany do budowy domów. Zachował się jedynie fragment skrzydła wschodniego sprzedany żydowskiemu kupcowi Abrahamowi Schlossbergowi, który przebudował je na dom mieszkalny. Po [[powstanie listopadowe|powstaniu listopadowym]] budynek przejęły władze carskie, które przekształciły teren w twierdzę.