Sejm niemy: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana]

Usunięta treść Dodana treść

Jednokolumnowy

Wersja z 15:06, 10 paź 2013

Sejm niemy – jednodniowa sesja sejmu Rzeczypospolitej Obojga Narodów, która miała miejsce 1 lutego 1717 w Warszawie, za panowania króla Augusta II Mocnego. Sejm ten został nazwany „niemym” z powodu niedopuszczenia posłów do głosu, w obawie przed zerwaniem obrad. Miał charakter sejmu pacyfikacyjnego kończącego czas walki króla ze szlachtą.

August II Mocny dążył do ściślejszego powiązania Rzeczypospolitej Obojga Narodów i Elektoratu Saksonii, w której był dziedzicznym elektorem. Polska była wówczas pod ogromnym wpływem Carstwa Rosyjskiego, a August II dążył do zmniejszenia jej ingerencji w sprawy Rzeczypospolitej. Po wprowadzeniu wojsk saskich na tereny Polski, część szlachty (wspierana przez Rosję^{[potrzebny przypis]}) zareagowała zawiązaniem w listopadzie 1715 roku konfederacji tarnogrodzkiej, czego skutkiem była wojna domowa.

Król, wraz ze szlachtą, w celu rozwiązania konfliktu, zwrócił się do cara Rosji, Piotra I. Skutkiem tego było wkroczenie wojsk rosyjskich na teren Wielkiego Księstwa Litewskiego oraz układ między królem a szlachtą zawarty 3 listopada 1716 roku w Warszawie przy mediacji posła rosyjskiego Grzegorza Dołgorukiego, zatwierdzony później na jednodniowym sejmie, zwanym później niemym^[1]. Z powodu obaw przed jego zerwaniem nikomu oprócz przewodniczącego obradom marszałka Stanisława Ledóchowskiego oraz odczytujących nowe uchwały posłów nie wolno było się odzywać.

Wbrew powtarzanym w historiografii poglądom, Piotr I nie był gwarantem traktatu warszawskiego, do czego nie dopuścili król i konfederaci^[2]. Natomiast 17 lutego 1720 car zawarł w Poczdamie układ z królem pruskim Fryderykiem Wilhelmem, przewidujący wzajemną gwarancję dotychczasowego ustroju Rzeczypospolitej, w tym liberum veto i wolnej elekcji^[3]. De facto Rzeczpospolita stała się protektoratem carskim^[4] (de iure uchwalił to Sejm Repninowski), co widoczne było zwłaszcza w czasie elekcji 1733 kiedy wojska carskie narzuciły Augusta III oraz 1764, gdy w podobnym trybie objął tron Stanisław August Poniatowski.

Postanowienia sejmu niemego

zmniejszenie władzy hetmanów
wprowadzenie stałych podatków na zawodową armię^[5]
ograniczenie władzy senatu
ograniczenie uprawnień podatkowych sejmików
zakaz tworzenia konfederacji
zakaz wydawania ekspektatyw
ograniczenie swobód dysydentów (zakaz wznoszenia nowych zborów)
zabroniono królowi Augustowi II Mocnemu opuszczania terytorium Rzeczypospolitej na dłuższy czas
wojska saskie z wyjątkiem gwardii królewskiej liczącej 1200 żołnierzy miały opuścić ziemie polskie^[6]
urzędnikom saskim odebrano prawo decydowania w sprawach polskich, a urzędnikom polskim w sprawach saskich
obydwa państwa, tj. Rzeczpospolitą i Saksonię, miała łączyć tylko unia personalna
na liczebność wojska przeznaczono 24 tys. porcji żołdu (18 tys. koronnego i 6 tys. litewskiego)^[7]
pozostawienie podziału wojska na autorament narodowy (husaria, pancerni, jazda lekka) i cudzoziemski (dragonia, piechota, artyleria)
ustalenie liczby chorągwi autoramentu narodowego na 93 (16 husarskich i 77 pancernych)^[8]
rozwiązanie formacji rajtarów
wprowadzenie karabinów skałkowych z bagnetami, a zatem rozwiązanie formacji pikinierów

Próba wyzwolenia spod obcej kurateli

5 stycznia 1719 podpisano w Wiedniu sojusz cesarza Karola VI, Jerzego I i Augusta II Mocnego wymierzony przeciw Rosji, pozostawiając ten układ w zawieszeniu (in suspenso manere) aż do formalnego potwierdzenia przez Sejm Rzeczypospolitej^[9]. Wobec zerwana kolejnych Sejmów (30 grudnia 1719 – 22 lutego 1720) i (30 września – 11 listopada 1720) sprawa została zaprzepaszczona^[10].

Zobacz też

historia Polski 1697-1763

↑ Volumina legum, T.6, s. 112-204.
↑ Historia dyplomacji polskiej, t. II 1572-1795, Warszawa 1982, s. 369.
↑ Władysław Konopczyński Dzieje Polski nowożytnej Warszawa 1996 s.530. Porozumienie to odnawiano kilkakrotnie, m.in. 11 IV 1764 (Liberum Veto s.411).
↑ „Pośrednictwo, rzecz prosta, nie oznaczało gwarancji, niemniej stosunki po sejmie niemym ułożą się tak, iż bez zgody Rosji uchylenie przestarzałych przepisów 1717 r. okaże się niepodobieństwem.” (Dzieje Polski...”, s. 526).
↑ „Regulamin płacy, oparty przeważnie na pogłównym w Koronie i podymnym na Litwie, zmierzał do tego, aby zdjąć z głowy szlachty i rządu wszelką troskę o byt armii i raz na zawsze zapobiec związkom wojskowym [konfederacjom zawiązywanym przez żołnierzy domagających się żołdu]; ta część organizmu finansowego Rzeczypospolitej, skonsolidowana, niezależna od decyzji króla, senatu i ministrów, funkcjonować miała automatycznie, dopóki jej nie zreformuje sejm walny. Przetrwa to ustawodawstwo finansowe na przekór krzyczącym wymogom groźnej militarystycznej epoki aż do czasów stanisławskich [1764], a ostoją jego trwałości będzie podpis mediatora, kniazia Dołhorukiego, położony u spodu.” Tamże.
↑ Bogdan Jagiełło, Pod rządami Sasów, WSiP, Warszawa 1979.
↑ Gaże oficerskie pochłaniały połowę porcji, stąd armia liczyła najwyżej 12 tysięcy (Dzieje Polski... loc.cit.).
↑ Mariusz Machynia, Czesław Srzednicki, Wojsko koronne. Sztaby i kawaleria, Kraków 2002, s. 48.
↑ S.Askenazy Dwa stulecia t.2 Warszawa 1910 s.13n.
↑ Kazimierz Jarochowski, Próba emancypacyjna polityki Augustowej i intryga Posadowskiego, rezydenta pruskiego w Warszawie, w: Nowe opowiadania i studia historyczne, Warszawa 1882, s. 317-376. Urszula Kosińska, Sejm 1719-1720 a sprawa ratyfikacji traktatu wiedeńskiego, Warszawa 2003, ISBN 83-89100-25-8.

Linki zewnętrzne

Sejm niemy

[1] Volumina legum, T.6, s. 112-204.

[2] Historia dyplomacji polskiej, t. II 1572-1795, Warszawa 1982, s. 369.

[3] Władysław Konopczyński Dzieje Polski nowożytnej Warszawa 1996 s.530. Porozumienie to odnawiano kilkakrotnie, m.in. 11 IV 1764 (Liberum Veto s.411).

[4] „Pośrednictwo, rzecz prosta, nie oznaczało gwarancji, niemniej stosunki po sejmie niemym ułożą się tak, iż bez zgody Rosji uchylenie przestarzałych przepisów 1717 r. okaże się niepodobieństwem.” (Dzieje Polski...”, s. 526).

[5] „Regulamin płacy, oparty przeważnie na pogłównym w Koronie i podymnym na Litwie, zmierzał do tego, aby zdjąć z głowy szlachty i rządu wszelką troskę o byt armii i raz na zawsze zapobiec związkom wojskowym [konfederacjom zawiązywanym przez żołnierzy domagających się żołdu]; ta część organizmu finansowego Rzeczypospolitej, skonsolidowana, niezależna od decyzji króla, senatu i ministrów, funkcjonować miała automatycznie, dopóki jej nie zreformuje sejm walny. Przetrwa to ustawodawstwo finansowe na przekór krzyczącym wymogom groźnej militarystycznej epoki aż do czasów stanisławskich [1764], a ostoją jego trwałości będzie podpis mediatora, kniazia Dołhorukiego, położony u spodu.” Tamże.

[6] Bogdan Jagiełło, Pod rządami Sasów, WSiP, Warszawa 1979.

[7] Gaże oficerskie pochłaniały połowę porcji, stąd armia liczyła najwyżej 12 tysięcy (Dzieje Polski... loc.cit.).

[8] Mariusz Machynia, Czesław Srzednicki, Wojsko koronne. Sztaby i kawaleria, Kraków 2002, s. 48.

[9] S.Askenazy Dwa stulecia t.2 Warszawa 1910 s.13n.

[10] Kazimierz Jarochowski, Próba emancypacyjna polityki Augustowej i intryga Posadowskiego, rezydenta pruskiego w Warszawie, w: Nowe opowiadania i studia historyczne, Warszawa 1882, s. 317-376. Urszula Kosińska, Sejm 1719-1720 a sprawa ratyfikacji traktatu wiedeńskiego, Warszawa 2003, ISBN 83-89100-25-8.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
 '''Sejm niemy''' – jednodniowa sesja [[Sejm walny|sejmu]] [[Rzeczpospolita Obojga Narodów|Rzeczypospolitej Obojga Narodów]], która miała miejsce 1 lutego 1717 w [[Warszawa|Warszawie]], za panowania króla [[August II Mocny|Augusta II Mocnego]]. Sejm ten został nazwany „niemym” z powodu niedopuszczenia [[Poseł|posłów]] do głosu, w obawie przed zerwaniem obrad. Miał charakter [[Sejm pacyfikacyjny|sejmu pacyfikacyjnego]] kończącego czas walki [[Król Polski|króla]] ze [[Szlachta w Polsce|szlachtą]].
-August II Mocny dążył do ściślejszego powiązania Rzeczypospolitej Obojga Narodów i [[Elektorat Saksonii|Elektoratu Saksonii]], w której był dziedzicznym [[Elektorzy Rzeszy|elektorem]]. Polska była wówczas pod ogromnym wpływem [[Carstwo Rosyjskie|Carstwa Rosyjskiego]], a August II dążył do zmniejszenia jej ingerencji w sprawy Rzeczypospolitej. Po wprowadzeniu [[Armia saska|wojsk saskich]] na tereny Polski, część szlachty (wspierana przez Rosję{{fakt|data=2013-01}}) zareagowała zawiązaniem [[konfederacja tarnogrodzka|konfederacji tarnogrodzkiej]], czego skutkiem była wojna domowa.
+August II Mocny dążył do ściślejszego powiązania Rzeczypospolitej Obojga Narodów i [[Elektorat Saksonii|Elektoratu Saksonii]], w której był dziedzicznym [[Elektorzy Rzeszy|elektorem]]. Polska była wówczas pod ogromnym wpływem [[Carstwo Rosyjskie|Carstwa Rosyjskiego]], a August II dążył do zmniejszenia jej ingerencji w sprawy Rzeczypospolitej. Po wprowadzeniu [[Armia saska|wojsk saskich]] na tereny Polski, część szlachty (wspierana przez Rosję{{fakt|data=2013-01}}) zareagowała zawiązaniem w listopadzie 1715 roku [[konfederacja tarnogrodzka|konfederacji tarnogrodzkiej]], czego skutkiem była wojna domowa.
 Król, wraz ze szlachtą, w celu rozwiązania konfliktu, zwrócił się do cara Rosji, [[Piotr I Wielki|Piotra I]]. Skutkiem tego było wkroczenie wojsk rosyjskich na teren [[Wielkie Księstwo Litewskie|Wielkiego Księstwa Litewskiego]] oraz układ między królem a szlachtą zawarty [[3 listopada]] [[1716]] roku w Warszawie przy mediacji posła rosyjskiego [[Grzegorz Dołgoruki|Grzegorza Dołgorukiego]], zatwierdzony później na jednodniowym sejmie, zwanym później niemym<ref>[http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/doccontent?id=65263, ''Volumina legum'', T.6], s. 112-204.</ref>. Z powodu obaw przed jego zerwaniem nikomu oprócz przewodniczącego obradom marszałka [[Stanisław Ledóchowski|Stanisława Ledóchowskiego]] oraz odczytujących nowe uchwały posłów nie wolno było się odzywać.
-Wbrew powtarzanym w historiografii poglądom, Piotr I nie był gwarantem traktatu warszawskiego, do czego nie dopuścili król i konfederaci<ref>''Historia dyplomacji polskiej, t. II 1572-1795'', Warszawa 1982, s. 369.</ref>. Natomiast [[17 lutego]] [[1720]] car zawarł w [[Poczdam]]ie układ z królem pruskim [[Fryderyk Wilhelm I Pruski|Fryderykiem Wilhelmem]], przewidujący wzajemną gwarancję dotychczasowego ustroju Rzeczypospolitej, w tym [[liberum veto]] i [[Wolna elekcja|wolnej elekcji]]<ref>Władysław Konopczyński ''Dzieje Polski nowożytnej'' Warszawa 1996 s.530. Porozumienie to odnawiano kilkarotnie, m.in. 11 IV 1764 ([http://archive.org/details/liberumvetostudy00konouoft ''Liberum Veto''] s.411).</ref>. ''De facto'' Rzeczpospolita stała się [[protektorat]]em carskim<ref>„''Pośrednictwo, rzecz prosta, nie oznaczało gwarancji, niemniej stosunki po sejmie niemym ułożą się tak, iż bez zgody Rosji uchylenie przestarzałych przepisów 1717 r. okaże się niepodobieństwem.''” (''Dzieje Polski...”, s. 526).</ref> (''de iure'' uchwalił to [[Sejm Repninowski]]), co widoczne było zwłaszcza w czasie elekcji [[1733]] kiedy wojska carskie narzuciły [[August III Sas|Augusta III]] oraz [[1764]], gdy w podobnym trybie objął tron [[Stanisław August Poniatowski]].
+Wbrew powtarzanym w historiografii poglądom, Piotr I nie był gwarantem traktatu warszawskiego, do czego nie dopuścili król i konfederaci<ref>''Historia dyplomacji polskiej, t. II 1572-1795'', Warszawa 1982, s. 369.</ref>. Natomiast [[17 lutego]] [[1720]] car zawarł w [[Poczdam]]ie układ z królem pruskim [[Fryderyk Wilhelm I Pruski|Fryderykiem Wilhelmem]], przewidujący wzajemną gwarancję dotychczasowego ustroju Rzeczypospolitej, w tym [[liberum veto]] i [[Wolna elekcja|wolnej elekcji]]<ref>Władysław Konopczyński ''Dzieje Polski nowożytnej'' Warszawa 1996 s.530. Porozumienie to odnawiano kilkakrotnie, m.in. 11 IV 1764 ([http://archive.org/details/liberumvetostudy00konouoft ''Liberum Veto''] s.411).</ref>. ''De facto'' Rzeczpospolita stała się [[protektorat]]em carskim<ref>„''Pośrednictwo, rzecz prosta, nie oznaczało gwarancji, niemniej stosunki po sejmie niemym ułożą się tak, iż bez zgody Rosji uchylenie przestarzałych przepisów 1717 r. okaże się niepodobieństwem.''” (''Dzieje Polski...”, s. 526).</ref> (''de iure'' uchwalił to [[Sejm Repninowski]]), co widoczne było zwłaszcza w czasie elekcji [[1733]] kiedy wojska carskie narzuciły [[August III Sas|Augusta III]] oraz [[1764]], gdy w podobnym trybie objął tron [[Stanisław August Poniatowski]].
 == Postanowienia sejmu niemego ==