Zbrodnia w Ponarach

Zbrodnia w Ponarach

Państwo	Polska (okupowana przez III Rzeszę)
Miejsce	Ponary
Data	1941–1944
Sprawca	SS Einsatzgruppen Saugumo policija Ypatingasis būrys
Położenie na mapie Polski w 1939 Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|}

{{Zamach infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | współrzędne = Nieznane pola: "stopniN", "stopniE", "minutN", "sekundE", "minutE" oraz "sekundN".

W czasie II wojny światowej, w latach 1941-1944 las w Ponarach był miejscem masowych mordów dokonywanych przez oddziały SS, policji niemieckiej i kolaboracyjnej policji litewskiej pod Wilnem. Ofiary przywożono pociągami lub ciężarówkami (czasem transportami pieszymi), rozstrzeliwano i grzebano w olbrzymich dołach.

Niemcy, wspomagani przez ochotnicze litewskie oddziały Ypatingasis būrys (Sonderkomando der Sicherheitsdienst und des SD), rekrutujące się głównie spośród szaulisów, wymordowały tu w latach 1941-1944 ok. 100 tys. osób. Wśród nich od 56 tys. do 70 tys. stanowili Żydzi. Wśród pozostałych ofiar znajdowało się od kilkunastu tysięcy, do 20 tysięcy Polaków (inteligencja wileńska i żołnierze Armii Krajowej), a także grupy Romów, komunistów oraz Rosjan. Świadkiem zbrodni był pisarz Józef Mackiewicz, który w 1945 opublikował tekst Ponary-Baza, a także dziennikarz Kazimierz Sakowicz, którego wieloletnie notatki z obserwowanych zbrodni w Ponarach wydano w 1998. Dziś na terenie lasu znajduje się pomnik.

W Ponarach zginęli przedstawiciele inteligencji wileńskiej, m.in.:

• Mieczysław Engiel – adwokat, poseł na Sejm Wileński, działacz społeczny na Wileńszczyźnie (17 września 1943)
• Mieczysław Gutkowski – prawnik, profesor nauki skarbowości i prawa skarbowego na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie (17 września 1943)
• Kazimierz Pelczar – lekarz, naukowiec, pionier polskiej onkologii, profesor Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie (17 września 1943)
• Chaim Siemiatycki – poeta żydowski, tworzący w języku jidysz, rabin (rozstrzelany we wrześniu 1943)
• Stanisław Węsławski – adwokat, kompozytor, pierwszy konspiracyjny prezydent miasta Wilna i prezes Polskiego Czerwonego Krzyża w Wilnie (2 grudnia 1942)
• Wanda Rewieńska – geograf, działaczka harcerska i niepodległościowa, żona instruktora harcerskiego Alojzego Pawełka (21 listopada 1942)

Zobacz też

• Pogrom w Kownie
• Holokaust na Litwie
• Saugumo policija
• Babi Jar
• Pogrom w Jedwabnem
• Obozy niemieckie 1933-1945
• Holocaust

Bibliografia

• Józef Mackiewicz, Ponary-Baza, Orzeł Biały, Rzym, 1945 nr 35/170, opis autora – naocznego świadka jednej z egzekucji – zamieszczony również w Nie trzeba głośno mówić oraz w Fakty, przyroda i ludzie.
• Helena Pasierbska, Ponary – największe miejsce kaźni koło Wilna (1941-1944), Warszawa, 1993, ISBN 83-85548-23-8.
• Kazimierz Sakowicz, Dziennik Pisany W Ponarach Od 11 Lipca 1941 R. Do 6 Listopada 1943 R., Biblioteka Wileńskich Rozmaitości i Towarzystwo Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej, 1999, ISBN 838786501X.
• Monika Tomkiewicz, Zbrodnia w Ponarach 1941-1944, IPN 2008.

Linki zewnętrzne

• Konferencja IPN „Zbrodnie na Polakach w podwileńskich Ponarach 1941–1944” – Gdańsk, 9 maja 2003 r.
• Czesław Michalski, Ponary – Golgota Wileńszczyzny (Ponary – the Golgoth of Wilno Region). Konspekt nº 5, Winter 2000–2001
• Stanisław Mikke, 'W Ponarach'
• Ponary
• Zbrodnia w Ponarach
• Piotr Niwiński, Ponary – miejsce „ludzkiej rzeźni”
• Waldemar Kowalski, 70. rocznica zbrodni w Lesie Ponarskim