Teofipol: Różnice pomiędzy wersjami

Teofipol
	Herb
Państwo	Ukraina
Obwód	chmielnicki
Rejon	teofipolski
Data założenia	1420
Nr kierunkowy	+380 344
Kod pocztowy	30600-30608
	Położenie na mapie obwodu chmielnickiego Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
	Położenie na mapie Ukrainy Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
	Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}\|type:landmark}
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 12:13, 7 gru 2016

Teofipol lub Teofilpol (ukr. Теофі́поль, dawniej Kamień [do XVI wieku], Kamień Czowhański [XVII wiek], Czowhań [1681-1740]), Biały Kamień – osiedle typu miejskiego w obwodzie chmielnickim Ukrainy, siedziba władz rejonu teofipolskiego.

Leży nad rzeką Połtwa, w 2001 ludność miasta liczyła 7161 mieszkańców. W sąsiedztwie miasta znajduje się duża cukrownia.

Historia

Miejscowość założona w 1420 na prawie magdeburskim jako posiadłość Sieniutów i zwana była wówczas Kamieniem, a potem Białym Kamieniem. Za czasów kolejnych posiadaczy, rodziny Czołhańskich, nazywano ją Kamieniem Czołhańskim lub Czołhanem. Pod koniec XVII stulecia, około 1681 r., dobra nabył hetman wielki koronny Stanisław Jan Jabłonowski (1634–1702). Teofilpol był jedną z siedzib jego syna – chorążego wielkiego koronnego Aleksandra Jana Jabłonowskiego (zm. 1723), a następnie stał się głównym miejscem rezydencji wdowy – Teofili z Sieniawskich. Zapewne za jej czasów nastąpiła zmiana nazwy miejscowości, upamiętniona wielokrotnie przytaczanymi anegdotami. Po śmierci Teofili w 1754 roku majątek przejął wojewoda nowogródzki książę Józef Aleksander Jabłonowski (1711–1777), a po zgonie ojca dobra odziedziczyła starsza córka – Teofila Strzeżysława Sapieżyna. Była ona od 1761 roku żoną krajczego litewskiego Józefa Sapiehy (1737–1792). Teofila po separacji osiedliła się najpierw w sapieżyńskich Wisznicach, a następnie (od ok. 1792 r.) zamieszkała w Teofilpolu, gdzie przeniosła słynną bibliotekę lachowiecką (część z niej przekazała w 1805 r. Liceum Krzemienieckiemu). Po śmierci została pochowana w Teofilpolu jako jedyna z przedstawicieli obu rodów. Kolejnym spadkobiercą Teofilpola był Aleksander Antoni Sapieha (1773–1812) miecznik Księstwa Warszawskiego, adiutant cesarza Napoleona I, żonaty z Anną Jadwigą Zamoyską. Ten podróżnik, przyrodnik, mecenas, członek Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Warszawie (od 1800 r.) jest uznawany za jednego z twórców polskiej geologii i mineralogii. Ostatnim właścicielem miejscowości był książę Leon Sapieha (1802–1878), późniejszy marszałek Sejmu Galicyjskiego. Z powodu udziału w powstaniu listopadowym władze rosyjskie skonfiskowały mu majątek.

W 1895 w miejscowości urodził się Stanisław Zieliński - polski dowódca wojskowy, porucznik piechoty Wojska Polskiego II RP i komisarz Policji Państwowej II RP.

Pałac

Przypuszczalnie to Teofila z Sieniawskich Jabłonowska wybudowała w latach 30 XVIII wieku rezydencję znaną z widoku Napoleona Ordy. Projektantem był prawdopodobnie Francesco Capponi^[1]. Pałac został przebudowany w XIX wieku. Pałac był piętrowy, miał plan prostokątny i był nakryty dachem mansardowym. Na narożach znajdowały się pawilony alkierzowe.

Majątek został skonfiskowany po 1831 roku za udział Leona Sapiehy w Powstaniu listopadowym.

Kościół Trynitarzy

Kościół barokowy z połowy XVIII wieku zaprojektował Franciszek Placidi i ufundował Józef Aleksander Jabłonowski. Kościół ten wraz z klasztorem trynitarzy z 1742 roku został zburzony w XX wieku.

Linki zewnętrzne

Teofilpol, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 297 .
Teofipol na stronie Rady Najwyższej Ukrainy

↑ https://www.academia.edu/28864366/Pa%C5%82ac_w_Teofilpolu_w_%C5%9Bwietle_inwentarzy_XIX-wiecznych_Krak%C3%B3w_2016

[1] ttps://www.academia.edu/28864366/Pa%C5%82ac_w_Teofilpolu_w_%C5%9Bwietle_inwentarzy_XIX-wiecznych_Krak%C3%B3w_2016

[1]

@@ Linia 35: / Linia 35: @@
 '''Teofipol''' lub '''Teofilpol''' ([[język ukraiński|ukr.]] ''Теофі́поль'', dawniej ''Kamień'' [do XVI wieku], ''Kamień Czowhański'' [XVII wiek], ''Czowhań'' [1681-1740]), Biały Kamień – [[osiedle typu miejskiego]] w [[obwód chmielnicki|obwodzie chmielnickim]] [[Ukraina|Ukrainy]], siedziba władz [[rejon teofipolski|rejonu teofipolskiego]].
-Leży nad rzeką [[Połtwa]], w [[2001]] ludność miasta liczyła 7161 mieszkańców.
+Leży nad rzeką [[Połtwa]], w [[2001]] ludność miasta liczyła 7161 mieszkańców. W sąsiedztwie miasta znajduje się duża cukrownia.
 == Historia ==
+Miejscowość założona w [[1420]] na [[prawo magdeburskie|prawie magdeburskim]] jako posiadłość Sieniutów i zwana była wówczas Kamieniem, a potem Białym Kamieniem. Za czasów kolejnych posiadaczy, rodziny Czołhańskich, nazywano ją Kamieniem Czołhańskim lub Czołhanem. Pod koniec XVII stulecia, około 1681 r., dobra nabył hetman wielki koronny [[Stanisław Jan Jabłonowski]] (1634–1702). Teofilpol był jedną z siedzib jego syna – chorążego wielkiego koronnego [[Aleksander Jan Jabłonowski|Aleksandra Jana Jabłonowskiego]] (zm. 1723), a następnie stał się głównym miejscem rezydencji  wdowy – Teofili z Sieniawskich. Zapewne za jej czasów nastąpiła zmiana nazwy miejscowości, upamiętniona wielokrotnie przytaczanymi anegdotami. Po śmierci Teofili w 1754 roku majątek przejął wojewoda nowogródzki książę [[Józef Aleksander Jabłonowski]] (1711–1777), a po zgonie ojca dobra odziedziczyła starsza córka – [[Teofila Strzeżysława z Jabłonowskich Sapieżyna|Teofila Strzeżysława Sapieżyna]]. Była ona od 1761 roku żoną krajczego litewskiego Józefa Sapiehy (1737–1792). Teofila po separacji osiedliła się najpierw  w sapieżyńskich Wisznicach, a następnie (od ok. 1792 r.) zamieszkała w Teofilpolu, gdzie przeniosła słynną bibliotekę lachowiecką (część z niej przekazała w 1805 r. [[Liceum Krzemienieckie|Liceum Krzemienieckiemu]]). Po śmierci została pochowana w Teofilpolu jako jedyna z przedstawicieli obu rodów. Kolejnym spadkobiercą Teofilpola był [[Aleksander Antoni Sapieha]] (1773–1812) miecznik Księstwa Warszawskiego, adiutant [[Napoleon Bonaparte|cesarza Napoleona I]], żonaty z Anną Jadwigą Zamoyską. Ten podróżnik, przyrodnik, mecenas, członek [[Towarzystwo Warszawskie Przyjaciół Nauk|Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Warszawie]] (od 1800 r.) jest uznawany za jednego z twórców polskiej geologii i mineralogii. Ostatnim właścicielem miejscowości był książę [[Leon Sapieha (syn Aleksandra Antoniego)|Leon Sapieha]] (1802–1878), późniejszy marszałek [[Sejm Krajowy (Galicja)|Sejmu Galicyjskiego]]. Z powodu udziału w powstaniu listopadowym władze rosyjskie skonfiskowały mu majątek.
-Miejscowość założona w [[1420]] na [[prawo magdeburskie|prawie magdeburskim]]. W 1681 roku przeszedł na własność Jabłonowskich i w XVIII wieku na cześć polskiej szlachcianki [[Teofila Strzeżysława z Jabłonowskich Sapieha|Teofili z Jabłonowskich Sapieżyny]] nadano obecną nazwę. [[Józef Aleksander Jabłonowski]] wybudował murowaną rezydencję znaną z widoku [[Napoleon Orda|Napoleona Ordy]]. Budowa pałacu musiała przypaść na okres jego pierwszego małżeństwa z Karoliną z Radziwiłłów (I-voto Sapieżyną), czyli na lata 1740-1765, a projektantem był prawdopodobnie [[Jakub Fryczyński]]. Pałac został przebudowany w XIX wieku. Pałac był piętrowy, miał plan prostokątny i był nakryty dachem mansardowym. Na narożach znajdowały się pawilony alkierzowe. Majątek został skonfiskowany po 1831 roku za udział [[Leon Sapieha (syn Aleksandra Antoniego)|Leona Sapiehy]] w [[powstanie listopadowe|Powstaniu listopadowym]].
-Kościół barokowy z połowy XVIII wieku zaprojektował [[Franciszek Placidi]] i ufundował [[Józef Aleksander Jabłonowski]]. Kościół ten wraz z klasztorem trynitarzy z 1742 roku został zburzony w XX wieku.
 W [[1895]] w miejscowości urodził się [[Stanisław Zieliński (oficer)|Stanisław Zieliński]] - polski dowódca wojskowy, porucznik piechoty Wojska Polskiego II RP i komisarz Policji Państwowej II RP.
+== Pałac ==
-W sąsiedztwie miasta znajduje się duża cukrownia.
+Przypuszczalnie to Teofila z Sieniawskich Jabłonowska wybudowała w latach 30 XVIII wieku rezydencję znaną z widoku [[Napoleon Orda|Napoleona Ordy]]. Projektantem był prawdopodobnie [[Francesco Capponi]]<ref>https://www.academia.edu/28864366/Pa%C5%82ac_w_Teofilpolu_w_%C5%9Bwietle_inwentarzy_XIX-wiecznych_Krak%C3%B3w_2016</ref>. Pałac został przebudowany w XIX wieku. Pałac był piętrowy, miał plan prostokątny i był nakryty dachem mansardowym. Na narożach znajdowały się pawilony alkierzowe.
+Majątek został skonfiskowany po 1831 roku za udział [[Leon Sapieha (syn Aleksandra Antoniego)|Leona Sapiehy]] w [[powstanie listopadowe|Powstaniu listopadowym]].
+== Kościół Trynitarzy ==
+Kościół barokowy z połowy XVIII wieku zaprojektował [[Franciszek Placidi]] i ufundował [[Józef Aleksander Jabłonowski]]. Kościół ten wraz z klasztorem trynitarzy z 1742 roku został zburzony w XX wieku.
 == Linki zewnętrzne ==