Kościół Matki Bożej Anielskiej i klasztor Franciszkanów w Grodnie: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Dodano daty budowy, skasowano informację o tym, że kościół zbudowano w stylu baroku wileńskiego, ponieważ kościół ma konserwatywny kształt i powstał w 2 połowie XVII wieku, a nie w połowie XVIII wieku Znaczniki: Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej) |
drobne merytoryczne |
||
Linia 74: | Linia 74: | ||
== Fundacja starosty Eustachego Kurcza == |
== Fundacja starosty Eustachego Kurcza == |
||
Fundatorem klasztoru franciszkańskiego w Grodnie był [[starosta]] [[Upita|upicki]] [[Eustachy Kurcz]] i jego żona Zuzanna z Tyszkiewiczów. |
Fundatorem klasztoru franciszkańskiego w Grodnie był [[starosta]] [[Upita|upicki]] [[Eustachy Kurcz]] i jego żona Zuzanna z Tyszkiewiczów. Drewniany klasztor na planie czworoboku posiadał 24 cele zakonne. W 1635 r. zbudowano przylegający do klasztoru niewielki, drewniany kościółek pod wezwaniem Matki Bożej Anielskiej. Podczas [[Wojna polsko-rosyjska (1654–1667)|najazdu wojsk moskiewskich w latach 1659-1661]] klasztor został obrabowany, ale nie został zniszczony. |
||
Niedługo przed 1675 r. rozpoczęto budowę murowanej trzynawowej świątyni z półkolistą absydą. Do 1675 roku wzniesiono prezbiterium i |
Niedługo przed 1675 r. rozpoczęto budowę murowanej trzynawowej świątyni z półkolistą absydą. Do 1675 roku wzniesiono prezbiterium i zakrystię. W 1679 roku wzniesiono ściany korpusu kościoła, jednak wkrótce prace uległy spowolnieniu i jeszcze w 1691 roku kościół nie był ukończony. W 1700 roku ukończono budowę fasady. W tym samym roku odnotowano istnienie ołtarza głównego, który ufundował gwardianin Franciszek Olszewski. W maju 1744 roku ustanowiono parafię, a 22 października tego roku biskup inflancki [[Józef Puzyna (biskup)|Józef Puzyna]] konsekrował kościół. W latach 1749-1750 zbudowano czworoboczną dzwonnicę w stylu związanym z warszawskim środowiskiem architektonicznym. W dzwonnicy zawieszono trzy dzwony i zegar. Pierwszym proboszczem mianowano o. Antoniego Olechnowicza. |
||
Kościół został odnowiony dzięki wsparciu kasztelanowej [[Mścisław (miasto)|mścisławskiej]] Konstancji z Jundziłłów Łazowej, która ufundowała też najstarszy istniejący obecnie na Białorusi prospekt organowy. |
|||
⚫ | Razem z kościołem wznoszono także murowany klasztor, którego znaczenie wzrosło po utworzeniu w 1686 r. franciszkańskiej prowincji litewskiej. Klasztor stał się wówczas siedzibą [[kustodia|kustodii]] grodzieńskiej, do której należało kilka okolicznych klasztorów, m.in. w [[Drohiczyn (Białoruś)|Drohiczynie]] i [[Świsłocz (obwód grodzieński)|Świsłoczy]]. |
||
<gallery> |
<gallery> |
||
Linia 83: | Linia 87: | ||
Plik:Horadnia, Franciškanskaja. Горадня, Францішканская (A. Mann, 1920).jpg|<center>Kościół na rysunku<br>z 1920 r.</center> |
Plik:Horadnia, Franciškanskaja. Горадня, Францішканская (A. Mann, 1920).jpg|<center>Kościół na rysunku<br>z 1920 r.</center> |
||
</gallery> |
</gallery> |
||
W 1759 r. w ramach przebudowy świątyni zdjęto wielką kopułę znad nawy głównej i podwyższono wieżę o 4 metry nakrywając ją małym, rokokowym hełmem. Kościół został przebudowany dzięki wsparciu kasztelanowej [[Mścisław (miasto)|mścisławskiej]] Konstancji z Jundziłłów Łazowej, która ufundowała też organy. |
|||
⚫ | |||
== Architektura kościoła == |
== Architektura kościoła == |
Wersja z 11:46, 25 sty 2017
Kościół i klasztor franciszkanów w Grodnie | |||||||||||||||||
Państwo | |||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Miejscowość | |||||||||||||||||
Adres |
{{{adres}}} | ||||||||||||||||
Wyznanie | |||||||||||||||||
Kościół | |||||||||||||||||
Wezwanie |
Matki Bożej Anielskiej | ||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Położenie na mapie Grodna Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |||||||||||||||||
Położenie na mapie Białorusi Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |||||||||||||||||
Położenie na mapie obwodu grodzieńskiego Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |||||||||||||||||
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:building} |
Kościół Matki Bożej Anielskiej i klasztor franciszkanów w Grodnie – zespół klasztorny franciszkanów, położony na zaniemeńskim Rynku, na lewym brzegu rzeki Niemen, przepływającej przez Grodno. Obiekt zbudowano w pobliżu miejsca przeprawy przez rzekę, które łączyło drogi prowadzące z Korony na Litwę. Kościół i klasztor tworzą zamknięty dziedziniec w formie nieregularnego czworoboku i stanowią dziś jeden z pomników XVII-wiecznej architektury miejskiej Grodna.
Fundacja starosty Eustachego Kurcza
Fundatorem klasztoru franciszkańskiego w Grodnie był starosta upicki Eustachy Kurcz i jego żona Zuzanna z Tyszkiewiczów. Drewniany klasztor na planie czworoboku posiadał 24 cele zakonne. W 1635 r. zbudowano przylegający do klasztoru niewielki, drewniany kościółek pod wezwaniem Matki Bożej Anielskiej. Podczas najazdu wojsk moskiewskich w latach 1659-1661 klasztor został obrabowany, ale nie został zniszczony.
Niedługo przed 1675 r. rozpoczęto budowę murowanej trzynawowej świątyni z półkolistą absydą. Do 1675 roku wzniesiono prezbiterium i zakrystię. W 1679 roku wzniesiono ściany korpusu kościoła, jednak wkrótce prace uległy spowolnieniu i jeszcze w 1691 roku kościół nie był ukończony. W 1700 roku ukończono budowę fasady. W tym samym roku odnotowano istnienie ołtarza głównego, który ufundował gwardianin Franciszek Olszewski. W maju 1744 roku ustanowiono parafię, a 22 października tego roku biskup inflancki Józef Puzyna konsekrował kościół. W latach 1749-1750 zbudowano czworoboczną dzwonnicę w stylu związanym z warszawskim środowiskiem architektonicznym. W dzwonnicy zawieszono trzy dzwony i zegar. Pierwszym proboszczem mianowano o. Antoniego Olechnowicza.
Kościół został odnowiony dzięki wsparciu kasztelanowej mścisławskiej Konstancji z Jundziłłów Łazowej, która ufundowała też najstarszy istniejący obecnie na Białorusi prospekt organowy.
Razem z kościołem wznoszono także murowany klasztor, którego znaczenie wzrosło po utworzeniu w 1686 r. franciszkańskiej prowincji litewskiej. Klasztor stał się wówczas siedzibą kustodii grodzieńskiej, do której należało kilka okolicznych klasztorów, m.in. w Drohiczynie i Świsłoczy.
-
N. Orda: kościół
od strony Niemna -
Eustachy Kurcz -
portret fundatora -
Kościół na rysunku
z 1920 r.
Architektura kościoła
Dwukondygnacjowy ołtarz główny, podobnie jak też cały kościół franciszkański, dedykowano Matce Bożej Anielskiej. W niższej kondygnacji znajdowało się bogato zdobione tabernakulum, wyzłacane w środku. Powyżej niego przedstawiona została scena koronacji Matki Bożej, którą otaczali aniołowie. Natomiast w górnej kondygnacji ołtarza umieszczono scenę stygmatyzacji św. Franciszka z Asyżu.
Za ołtarzem głównym i po bokach usytuowany został chór zakonny ze stallami. Prezbiterium od naw kościoła odgrodzone było półkolistą, dębową balustradą. Pełniła ona jednocześnie funkcję stołu komunijnego dla wiernych, uczestniczących w nabożeństwach. Nawę główną świątyni przykrywało sklepienie krzyżowe, natomiast nawy boczne – sklepienia kolebkowe.
W nawach bocznych ustawiono osiem ołtarzy. Były one dedykowane: Matce Bożej Anielskiej, Jezusowi Ukrzyżowanemu, św. Franciszkowi, św. Antoniemu, św. Bonawenturze, Matce Bożej Bolesnej, św. Józefowi Oblubieńcowi NMP oraz św. Michałowi Archaniołowi.
Rokokową ambonę zdobiły rzeźby czterech Ewangelistów, z baldachimem zwieńczonym figurą św. Michała Archanioła. Cały kościół wyłożony został marmurową posadzką. Pod nią umieszczono grobowce, w których chowano zarówno zmarłych franciszkanów, jak i znaczniejszych dobrodziejów klasztoru i kościoła (np. księcia Ogińskiego).
Na przestrzeni trudnych wieków
Obok kościoła i klasztoru funkcjonował m. in. przytułek dla bezdomnych (w 1830 r. mieszkały w nim trzy kobiety). W czasie pożaru 22 kwietnia 1832 r. przytułek spłonął i nie został już odbudowany.
Po upadku powstania styczniowego w 1864 r., kompleks franciszkański pełnił przez wiele lat funkcję rosyjskiego więzienia dla polskich księży i zakonników, skazanych za działalność patriotyczną. Podczas wojny polsko-bolszewickiej w 1920 r. zginął miejscowy gwardian i proboszcz - o. Błażej Justwan, rozstrzelany przez bolszewików wraz z grupą swych parafian.
W latach 1922–1927 w klasztorze grodzieńskim pracował św. Maksymilian Maria Kolbe, zarówno udzielając się duszpastersko, jak też rozwijając działalność wydawniczą (redakcja i druk miesięcznika Rycerz Niepokalanej, przeniesionego tu z Krakowa jesienią 1922 r.).
Po zdobyciu Grodna przez wojska sowieckie we wrześniu 1939 roku pod murem klasztoru Rosjanie rozstrzeliwali wziętych do niewoli polskich żołnierzy[1]. Jeszcze w 1939 r. władze sowieckie odebrały zakonnikom budynek klasztorny, zamieniając go na szpital (najpierw wojskowy, później miejski). W 1943 r. na fortach w Naumowiczach został rozstrzelany proboszcz i gwardian - o. Dionizy Klimczak.[2] Po wojnie przez pewien czas parafię obsługiwali księża diecezjalni. W latach 1988-1989 proboszczem parafii był ks. Tadeusz Kondrusiewicz, od 2007 r. metropolita mińsko-mohylewski.
Czasy najnowsze
W 1989 r. franciszkanie powrócili do Grodna, obejmując na powrót opieką duszpasterską swój kościół. W 1994 r. odbyły się w Grodnie międzynarodowe uroczystości kościelne z racji 100-lecia urodzin św. Maksymiliana, który pracował w tym miejscu przez 5 lat. Przy tej okazji cywilne władze Grodna zwróciły franciszkanom kilka pomieszczeń z odebranego im w 1939 r. klasztoru. Pomieszczenia te wykorzystane zostały w miejscowej działalności duszpasterskiej.
2 stycznia 2005 r. abp Tadeusz Kondrusiewicz dokonał aktu koronacji papieskimi koronami obrazu Matki Bożej Trzykroć Przedziwnej. Wspomniane korony zostały pobłogosławione przez papieża Jana Pawła II w dniu 9 września 2004 r. Przed koronowanym obrazem Matki Bożej we franciszkańskim kościele przychodzi modlić się wielu wiernych z Grodna i okolic. Świątynia jest również miejscem święceń kapłańskich franciszkańskich zakonników, pochodzących z terenu Grodna i okolic.[3][4]
- ↑ Archiwum Akt Nowych, Archiwum Hoovera-Korpus Andersa, mikrofilm sygn. HJ/IV/28, klatki 245-448, relacja R. Czuszela
- ↑ Ks. Tadeusz Krahel: Zginęli na fortach Grodna 15 VII 1943 r.. [dostęp 2016-11-04].
- ↑ Seminarium franciszkańskie Łódź-Łagiewniki: Święcenia w Grodnie 2012. 2012. [dostęp 2016-11-03].
- ↑ Seminarium franciszkańskie Łódź-Łagiewniki: Święcenia kapłańskie w Grodnie 2016. 2016. [dostęp 2016-11-04].
Linki i teksty źródłowe
- Świątynie Grodna. Kościół Matki Bożej Anielskiej (franciszkański)
- Katalog franciszkańskiej prowincji MB Niepokalanej w Polsce (Grodno, s. 178-180). Wydawnictwo Michalineum, Marki 2000
- Warszawska prowincja franciszkanów (OFMConv.) - placówka w Grodnie
- Zdzisław Gogola, Dzieje franciszkańskiej Prowincji św. Antoniego i bł. Jakuba Strzemię 1918 – 1939. Wydawnictwo UNUM, Kraków 2011, ISBN 978-83-7643-072-0
- Architektura kościoła franciszkanów w Grodnie (skrót)
- Arturo Giuseppe Saliba OFMConv, I Francescani Conventuali in Russia e Lituania. Documentazione storica (sec. XIII-XX). Convento san Francesco, Rabat - Malta 2002, ISBN 99932-0-186-3
- Kościół franciszkanów pw. Matki Bożej Anielskiej w Grodnie - informacje parafialne
- Wnętrze świątyni franciszkańskiej w Grodnie