Kościół Matki Bożej Anielskiej i klasztor Franciszkanów w Grodnie: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
Umieściłem lepszą ilustrację. Na poprzedniej kościół zasłaniało drzewo.
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
źródła/przypisy
Linia 81: Linia 81:
Fundatorem klasztoru franciszkańskiego w Grodnie był [[starosta]] [[Upita|upicki]] [[Eustachy Kurcz]] i jego żona Zuzanna z Tyszkiewiczów. Drewniany klasztor na planie czworoboku posiadał 24 cele zakonne. W 1635 r. zbudowano przylegający do klasztoru niewielki, drewniany kościółek pod wezwaniem Matki Bożej Anielskiej. Podczas [[Wojna polsko-rosyjska (1654–1667)|najazdu wojsk moskiewskich w latach 1659-1661]] klasztor został obrabowany, ale nie został zniszczony.
Fundatorem klasztoru franciszkańskiego w Grodnie był [[starosta]] [[Upita|upicki]] [[Eustachy Kurcz]] i jego żona Zuzanna z Tyszkiewiczów. Drewniany klasztor na planie czworoboku posiadał 24 cele zakonne. W 1635 r. zbudowano przylegający do klasztoru niewielki, drewniany kościółek pod wezwaniem Matki Bożej Anielskiej. Podczas [[Wojna polsko-rosyjska (1654–1667)|najazdu wojsk moskiewskich w latach 1659-1661]] klasztor został obrabowany, ale nie został zniszczony.


Niedługo przed 1675 r. rozpoczęto budowę murowanej trzynawowej świątyni z półkolistą absydą. Do 1675 roku wzniesiono prezbiterium i zakrystię. W 1679 roku wzniesiono ściany korpusu kościoła, jednak wkrótce prace uległy spowolnieniu i jeszcze w 1691 roku kościół nie był ukończony. W 1700 roku ukończono budowę fasady. W tym samym roku odnotowano istnienie ołtarza głównego, który ufundował gwardianin Franciszek Olszewski. W maju 1744 roku ustanowiono parafię, a 22 października tego roku biskup inflancki [[Józef Puzyna (biskup)|Józef Puzyna]] konsekrował kościół. W latach 1749-1750 zbudowano czworoboczną dzwonnicę w stylu związanym z warszawskim środowiskiem architektonicznym. W dzwonnicy zawieszono trzy dzwony i zegar. Pierwszym proboszczem mianowano o. Antoniego Olechnowicza.
Niedługo przed 1675 r. rozpoczęto budowę murowanej trzynawowej świątyni z półkolistą absydą. Do 1675 roku wzniesiono prezbiterium i zakrystię. W 1679 roku wzniesiono ściany korpusu kościoła, jednak wkrótce prace uległy spowolnieniu i jeszcze w 1691 roku kościół nie był ukończony. W 1700 roku ukończono budowę fasady<ref name=":0">{{Cytuj|autor=Maria Kałamajska-Saeed|autor r=|redaktor=Maria Kałamajska-Saeed|tytuł='Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa trockiego'', cz. IV, tom 3|data=2016|isbn=978-83-63463-56-4|miejsce=Kraków|wydawca=Międzynarodowe Centrum Kultury|język=pl}}</ref>. W tym samym roku odnotowano istnienie ołtarza głównego, który ufundował gwardianin Franciszek Olszewski. W maju 1744 roku ustanowiono parafię, a 22 października tego roku biskup inflancki [[Józef Puzyna (biskup)|Józef Puzyna]] konsekrował kościół. W latach 1749-1750 zbudowano czworoboczną dzwonnicę w stylu związanym z warszawskim środowiskiem architektonicznym<ref name=":0" />. W dzwonnicy zawieszono trzy dzwony i zegar. Pierwszym proboszczem mianowano o. Antoniego Olechnowicza.


Kościół został odnowiony dzięki wsparciu kasztelanowej [[Mścisław (miasto)|mścisławskiej]] Konstancji z Jundziłłów Łazowej, która ufundowała też najstarszy istniejący obecnie na Białorusi prospekt organowy.
Kościół został odnowiony dzięki wsparciu kasztelanowej [[Mścisław (miasto)|mścisławskiej]] Konstancji z Jundziłłów Łazowej, która ufundowała też najstarszy istniejący obecnie na Białorusi prospekt organowy<ref name=":0" />.


Razem z kościołem wznoszono także murowany klasztor, którego znaczenie wzrosło po utworzeniu w 1686 r. franciszkańskiej prowincji litewskiej. Klasztor stał się wówczas siedzibą [[kustodia|kustodii]] grodzieńskiej, do której należało kilka okolicznych klasztorów, m.in. w [[Drohiczyn (Białoruś)|Drohiczynie]] i [[Świsłocz (obwód grodzieński)|Świsłoczy]].
Razem z kościołem wznoszono także murowany klasztor, którego znaczenie wzrosło po utworzeniu w 1686 r. franciszkańskiej prowincji litewskiej. Klasztor stał się wówczas siedzibą [[kustodia|kustodii]] grodzieńskiej, do której należało kilka okolicznych klasztorów, m.in. w [[Drohiczyn (Białoruś)|Drohiczynie]] i [[Świsłocz (obwód grodzieński)|Świsłoczy]].

Wersja z 17:29, 25 sty 2017

Kościół Matki Bożej Anielskiej i klasztor Franciszkanów w Grodnie
Ilustracja
Kościół i klasztor franciszkanów w Grodnie
Państwo

 Białoruś

Miejscowość

Grodno

Adres

{{{adres}}}

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Wezwanie

Matki Bożej Anielskiej

Położenie na mapie Grodna
Mapa konturowa Grodna, w centrum znajduje się punkt z opisem „Kościół Matki Bożej Anielskiej i klasztor Franciszkanów w Grodnie”
Położenie na mapie Białorusi
Mapa konturowa Białorusi, blisko lewej krawiędzi znajduje się punkt z opisem „Kościół Matki Bożej Anielskiej i klasztor Franciszkanów w Grodnie”
Położenie na mapie obwodu grodzieńskiego
Mapa konturowa obwodu grodzieńskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Kościół Matki Bożej Anielskiej i klasztor Franciszkanów w Grodnie”
53°40′18,8400″N 23°49′21,0000″E/53,671900 23,822500
Multimedia w Wikimedia Commons

Kościół Matki Bożej Anielskiej i klasztor franciszkanów w Grodnie – zespół klasztorny franciszkanów, położony na zaniemeńskim Rynku, na lewym brzegu rzeki Niemen, przepływającej przez Grodno. Obiekt zbudowano w pobliżu miejsca przeprawy przez rzekę, które łączyło drogi prowadzące z Korony na Litwę. Kościół i klasztor tworzą zamknięty dziedziniec w formie nieregularnego czworoboku i stanowią dziś jeden z pomników XVII-wiecznej architektury miejskiej Grodna.

Fundacja starosty Eustachego Kurcza

Fundatorem klasztoru franciszkańskiego w Grodnie był starosta upicki Eustachy Kurcz i jego żona Zuzanna z Tyszkiewiczów. Drewniany klasztor na planie czworoboku posiadał 24 cele zakonne. W 1635 r. zbudowano przylegający do klasztoru niewielki, drewniany kościółek pod wezwaniem Matki Bożej Anielskiej. Podczas najazdu wojsk moskiewskich w latach 1659-1661 klasztor został obrabowany, ale nie został zniszczony.

Niedługo przed 1675 r. rozpoczęto budowę murowanej trzynawowej świątyni z półkolistą absydą. Do 1675 roku wzniesiono prezbiterium i zakrystię. W 1679 roku wzniesiono ściany korpusu kościoła, jednak wkrótce prace uległy spowolnieniu i jeszcze w 1691 roku kościół nie był ukończony. W 1700 roku ukończono budowę fasady[1]. W tym samym roku odnotowano istnienie ołtarza głównego, który ufundował gwardianin Franciszek Olszewski. W maju 1744 roku ustanowiono parafię, a 22 października tego roku biskup inflancki Józef Puzyna konsekrował kościół. W latach 1749-1750 zbudowano czworoboczną dzwonnicę w stylu związanym z warszawskim środowiskiem architektonicznym[1]. W dzwonnicy zawieszono trzy dzwony i zegar. Pierwszym proboszczem mianowano o. Antoniego Olechnowicza.

Kościół został odnowiony dzięki wsparciu kasztelanowej mścisławskiej Konstancji z Jundziłłów Łazowej, która ufundowała też najstarszy istniejący obecnie na Białorusi prospekt organowy[1].

Razem z kościołem wznoszono także murowany klasztor, którego znaczenie wzrosło po utworzeniu w 1686 r. franciszkańskiej prowincji litewskiej. Klasztor stał się wówczas siedzibą kustodii grodzieńskiej, do której należało kilka okolicznych klasztorów, m.in. w Drohiczynie i Świsłoczy.

Architektura kościoła

Dwukondygnacjowy ołtarz główny, podobnie jak też cały kościół franciszkański, dedykowano Matce Bożej Anielskiej. W niższej kondygnacji znajdowało się bogato zdobione tabernakulum, wyzłacane w środku. Powyżej niego przedstawiona została scena koronacji Matki Bożej, którą otaczali aniołowie. Natomiast w górnej kondygnacji ołtarza umieszczono scenę stygmatyzacji św. Franciszka z Asyżu.

Za ołtarzem głównym i po bokach usytuowany został chór zakonny ze stallami. Prezbiterium od naw kościoła odgrodzone było półkolistą, dębową balustradą. Pełniła ona jednocześnie funkcję stołu komunijnego dla wiernych, uczestniczących w nabożeństwach. Nawę główną świątyni przykrywało sklepienie krzyżowe, natomiast nawy boczne – sklepienia kolebkowe.

W nawach bocznych ustawiono osiem ołtarzy. Były one dedykowane: Matce Bożej Anielskiej, Jezusowi Ukrzyżowanemu, św. Franciszkowi, św. Antoniemu, św. Bonawenturze, Matce Bożej Bolesnej, św. Józefowi Oblubieńcowi NMP oraz św. Michałowi Archaniołowi.

Rokokową ambonę zdobiły rzeźby czterech Ewangelistów, z baldachimem zwieńczonym figurą św. Michała Archanioła. Cały kościół wyłożony został marmurową posadzką. Pod nią umieszczono grobowce, w których chowano zarówno zmarłych franciszkanów, jak i znaczniejszych dobrodziejów klasztoru i kościoła (np. księcia Ogińskiego).

Wnętrze świątyni (2014 r.)
Wnętrze świątyni MB Anielskiej
Grobowiec o. M. Fordona
Widok na rokokową ambonę
Wota w ołtarzu bocznym Matki Bożej
Organy na chórze świątyni
Dwukondygnacjowy ołtarz główny
Ołtarz boczny św. Antoniego
Tablica pamiątkowa

Na przestrzeni trudnych wieków

Obok kościoła i klasztoru funkcjonował m. in. przytułek dla bezdomnych (w 1830 r. mieszkały w nim trzy kobiety). W czasie pożaru 22 kwietnia 1832 r. przytułek spłonął i nie został już odbudowany.

Po upadku powstania styczniowego w 1864 r., kompleks franciszkański pełnił przez wiele lat funkcję rosyjskiego więzienia dla polskich księży i zakonników, skazanych za działalność patriotyczną. Podczas wojny polsko-bolszewickiej w 1920 r. zginął miejscowy gwardian i proboszcz - o. Błażej Justwan, rozstrzelany przez bolszewików wraz z grupą swych parafian.

W latach 1922–1927 w klasztorze grodzieńskim pracował św. Maksymilian Maria Kolbe, zarówno udzielając się duszpastersko, jak też rozwijając działalność wydawniczą (redakcja i druk miesięcznika Rycerz Niepokalanej, przeniesionego tu z Krakowa jesienią 1922 r.).

Po zdobyciu Grodna przez wojska sowieckie we wrześniu 1939 roku pod murem klasztoru Rosjanie rozstrzeliwali wziętych do niewoli polskich żołnierzy[2]. Jeszcze w 1939 r. władze sowieckie odebrały zakonnikom budynek klasztorny, zamieniając go na szpital (najpierw wojskowy, później miejski). W 1943 r. na fortach w Naumowiczach został rozstrzelany proboszcz i gwardian - o. Dionizy Klimczak.[3] Po wojnie przez pewien czas parafię obsługiwali księża diecezjalni. W latach 1988-1989 proboszczem parafii był ks. Tadeusz Kondrusiewicz, od 2007 r. metropolita mińsko-mohylewski.

Czasy najnowsze

W 1989 r. franciszkanie powrócili do Grodna, obejmując na powrót opieką duszpasterską swój kościół. W 1994 r. odbyły się w Grodnie międzynarodowe uroczystości kościelne z racji 100-lecia urodzin św. Maksymiliana, który pracował w tym miejscu przez 5 lat. Przy tej okazji cywilne władze Grodna zwróciły franciszkanom kilka pomieszczeń z odebranego im w 1939 r. klasztoru. Pomieszczenia te wykorzystane zostały w miejscowej działalności duszpasterskiej.

2 stycznia 2005 r. abp Tadeusz Kondrusiewicz dokonał aktu koronacji papieskimi koronami obrazu Matki Bożej Trzykroć Przedziwnej. Wspomniane korony zostały pobłogosławione przez papieża Jana Pawła II w dniu 9 września 2004 r. Przed koronowanym obrazem Matki Bożej we franciszkańskim kościele przychodzi modlić się wielu wiernych z Grodna i okolic. Świątynia jest również miejscem święceń kapłańskich franciszkańskich zakonników, pochodzących z terenu Grodna i okolic.[4][5]

  1. ↑ a b c Maria Kałamajska-Saeed, 'Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa trockiego'', cz. IV, tom 3, Maria Kałamajska-Saeed (red.), Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury, 2016, ISBN 978-83-63463-56-4 (pol.).
  2. ↑ Archiwum Akt Nowych, Archiwum Hoovera-Korpus Andersa, mikrofilm sygn. HJ/IV/28, klatki 245-448, relacja R. Czuszela
  3. ↑ Ks. Tadeusz Krahel: Zginęli na fortach Grodna 15 VII 1943 r.. [dostęp 2016-11-04].
  4. ↑ Seminarium franciszkańskie Łódź-Łagiewniki: Święcenia w Grodnie 2012. 2012. [dostęp 2016-11-03].
  5. ↑ Seminarium franciszkańskie Łódź-Łagiewniki: Święcenia kapłańskie w Grodnie 2016. 2016. [dostęp 2016-11-04].

Linki i teksty źródłowe

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kościół_Matki_Bożej_Anielskiej_i_klasztor_Franciszkanów_w_Grodnie&oldid=48325469”