Stanisław Lubomirski (wojewoda krakowski)

Stanisław Lubomirski
	; Szreniawa bez Krzyża
Rodzina	Lubomirscy
Data urodzenia	1583
Data śmierci	17 czerwca 1649
Ojciec	Sebastian Lubomirski
Matka	Anna Branicka
Żona	Zofia Ostrogska
Dzieci	Jerzy Sebastian Lubomirski; Konstanty Jacek Lubomirski; Aleksander Michał Lubomirski; Konstancja Lubomirska; Anna Krystyna Lubomirska
	Multimedia w Wikimedia Commons

Następująca wersja przejrzana tej strony, którą oznaczono 27 kwi 2018, była oparta na tej wersji.

Stanisław Lubomirski herbu Szreniawa bez Krzyża (ur. w 1583, zm. 17 czerwca 1649) – wojewoda krakowski od 1638, ruski w latach 1629–1638, marszałek Trybunału Głównego Koronnego w 1625^[1], podczaszy wielki koronny w 1620, krajczy wielki koronny w 1619, starosta generalny krakowski w latach 1638–1646, starosta spiski w 1605, starosta sandomierski w 1613, starosta lelowski w 1620, starosta białocerkiewski w 1620, starosta zatorski w 1633, starosta krzepicki w 1634, starosta niepołomicki w 1635, starosta grybowski w 1638^[2] i starosta sądecki^[3], a także dworzanin królewski w 1608.

Obrońca Chocimia przed Turkami (1621), uważany za jednego z najbardziej wpływowych ludzi w Polsce. Właściciel 18 miast, 313 wsi i 163 folwarków.

Pochodzenie i rodzina

Był synem Sebastiana i Anny z Branickich. Ożenił się z Zofią Ostrogską^[4].

Był ojcem Jerzego Sebastiana (1616-1667), marszałka wielkiego koronnego i hetmana polnego, Konstantego Jacka (1620–1663), krajczego i podczaszego koronnego, oraz Aleksandra Michała (ok. 1614–1677), wojewody krakowskiego. Jego córkami były: Konstancja i Anna Krystyna Lubomirska, którą poślubił Albrycht Stanisław Radziwiłł.

Wykształcenie

W wieku jedenastu lat został wysłany na naukę do Niemiec, aby uczyć się w monachijskim kolegium jezuitów. Towarzyszyli mu znajomi ojca – Józef Kępiński i Jan Gębczyński – wyznaczeni na preceptorów. Po dwóch latach nauki (1595–1597) opuścił Monachium; później przez rok (1600) studiował w Padwie. Odbył peregrynację do Włoch, Francji, Niderlandów i Niemiec^[5].

Działalność wojskowa i polityczna

Dowodził jako regimentarz w 1621 wojskami koronnymi i litewskimi w bitwie pod Chocimiem po śmierci Chodkiewicza. W 1625 został wojewodą ruskim, w 1638 krakowskim, a w 1647 otrzymał od cesarza Ferdynanda III tytuł książęcy.

Był najpotężniejszym magnatem w Małopolsce; pomnożył majątek swego rodu. Cieszył się wielką popularnością wśród szlachty; przekazywał też szczodre donacje dla kościołów.

Był elektorem Władysława IV Wazy z województwa ruskiego w 1632^[6]. W 1633 roku wszedł w skład komisji do wojny z Moskwą i organizacji wojska^[7].

Fundacje

klasztor i Kolegium Pijarów w Podolińcu na Spiszu.
Inicjator rozbudowy zamku w Łańcucie i pierwszy z tego rodu pan na Łańcucie. Wybudował tam też potężne fortyfikacje bastionowe.
rozbudowa zamku w Nowym Wiśniczu
klasztor i kościoła Karmelitów Bosych w Nowym Wiśniczu
kościół parafialny w Nowym Wiśniczu
kaplica św. Karola Boromeusza w kościele pw. Dziesięciu Tysięcy Męczenników w Niepołomicach
kościół w Berdyczowie
rozbudowa zamku w Sandomierzu (zachował się barokowy portal z herbem Szreniawa)
przebudował w stylu barokowym willę Decjusza w Krakowie
rezydencja w Kolbuszowej
kościół w Szczepanowie

Bibliografia

Andrzej Bruździński "Stanisław Lubomirski (1583-1649) fundator wiśnickiego klasztoru Karmelitów bosych" wyd. Kraków 2013
Piotr S. Szlezynger "Fundacje architektoniczne Stanisława Lubomirskiego, wojewody i starosty generalnego krakowskiego" Tom 168 z Monografia (Politechnika Krakowska) Seria Architektura, Politechnika Krakowska, 1994

Przypisy

↑ Herbarz polski, t. I, Lipsk 1839–1846, s. 379.
↑ Urzędnicy województwa krakowskiego XVI-XVIII wieku. Spisy. Oprac. Stanisław Cynarski i Alicja Falniowska-Gradowska. Kórnik 1990, s. 238.
↑ JerzyJ. Leśniak JerzyJ. (red.), Nowy Sącz, Nowy Sącz: SIGNUM, 2007, ISBN 978-83-917371-5-6 .
↑ Jerzy Antoni Kostka, Kostkowie herbu Dąbrowa . Wyd. Z.P. POLIMER Koszalin 2010, ISBN 978-83-89976-40-6 , s. 254
↑ Marcin Broniarczyk, Wykształcenie świeckich senatorów w Koronie za Władysława IV, w: Kwartalnik Historyczny R. 119 nr 2 (2012), s. 287.
↑ Suffragia Woiewodztw y Ziem Koronnych, y W. X. Litewskiego, Zgodnie ná Naiásnieyssego Władisława Zygmunta ... roku 1632 ... Woiewodztwo Krákowskie, [b.n.s.]
↑ Andrzej Korytko, Sejm koronacyjny Władysława IV Wazy wobec problemów na Ukrainie [w:] Echa Przeszłości t. XVI, Olsztyn 2015, s. 74.

Szablon:Władca

[1] Herbarz polski, t. I, Lipsk 1839–1846, s. 379.

[2] Urzędnicy województwa krakowskiego XVI-XVIII wieku. Spisy. Oprac. Stanisław Cynarski i Alicja Falniowska-Gradowska. Kórnik 1990, s. 238.

[3] JerzyJ. Leśniak JerzyJ. (red.), Nowy Sącz, Nowy Sącz: SIGNUM, 2007, ISBN 978-83-917371-5-6 .

[4] Jerzy Antoni Kostka, Kostkowie herbu Dąbrowa . Wyd. Z.P. POLIMER Koszalin 2010, ISBN 978-83-89976-40-6 , s. 254

[5] Marcin Broniarczyk, Wykształcenie świeckich senatorów w Koronie za Władysława IV, w: Kwartalnik Historyczny R. 119 nr 2 (2012), s. 287.

[6] Suffragia Woiewodztw y Ziem Koronnych, y W. X. Litewskiego, Zgodnie ná Naiásnieyssego Władisława Zygmunta ... roku 1632 ... Woiewodztwo Krákowskie, [b.n.s.]

[7] Andrzej Korytko, Sejm koronacyjny Władysława IV Wazy wobec problemów na Ukrainie [w:] Echa Przeszłości t. XVI, Olsztyn 2015, s. 74.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]