Stanisław Lubomirski (wojewoda krakowski)
| ||
.PNG)
| ||
 Szreniawa bez Krzyża | ||
| Rodzina | Lubomirscy herbu Szreniawa bez Krzyża | |
| Data urodzenia | 1583 | |
| Data śmierci | 17 czerwca 1649 | |
| Ojciec | Sebastian Lubomirski | |
| Matka | Anna Branicka | |
| Żona | ||
| Dzieci |
Jerzy Sebastian Lubomirski | |
Stanisław Lubomirski herbu Szreniawa bez Krzyża (ur. w 1583, zm. 17 czerwca 1649) – wojewoda krakowski od 1638, wojewoda ruski w latach 1629–1638, marszałek Trybunału Głównego Koronnego w 1625[1], podczaszy wielki koronny w 1620, krajczy wielki koronny w 1619, starosta generalny krakowski w latach 1638–1646, starosta spiski w 1605, starosta sandomierski w 1613, starosta lelowski w 1620, starosta białocerkiewski w 1620, starosta zatorski w 1633, starosta krzepicki w 1634, starosta niepołomicki w 1635, starosta grybowski w 1638[2] i starosta sądecki[3], starosta dobczycki w 1610 roku[4], dworzanin królewski w 1608 roku.
Obrońca Chocimia przed Turkami (1621), uważany za jednego z najbardziej wpływowych ludzi w Polsce. Właściciel 18 miast, 313 wsi i 163 folwarków.
Pochodzenie i rodzina[edytuj | edytuj kod]
Był synem Sebastiana i Anny z Branickich. Ożenił się z Zofią Ostrogską[5]. Po śmierci ojca w 1613 odziedziczył tytuł hrabiego na Wiśniczu i Jarosławiu[6].
Był ojcem Jerzego Sebastiana (1616-1667), marszałka wielkiego koronnego i hetmana polnego, Konstantego Jacka (1620–1663), krajczego i podczaszego koronnego, oraz Aleksandra Michała (ok. 1614–1677), wojewody krakowskiego. Jego córkami były: Konstancja i Anna Krystyna Lubomirska, którą poślubił Albrycht Stanisław Radziwiłł.
Wykształcenie[edytuj | edytuj kod]
W wieku jedenastu lat został wysłany na naukę do Niemiec, aby uczyć się w monachijskim kolegium jezuitów. Towarzyszyli mu znajomi ojca – Józef Kępiński i Jan Gębczyński – wyznaczeni na preceptorów. Po dwóch latach nauki (1595–1597) opuścił Monachium; później przez rok (1600) studiował w Padwie. Odbył peregrynację do Włoch, Francji, Niderlandów i Niemiec[7].
Działalność wojskowa i polityczna[edytuj | edytuj kod]
Dowodził jako regimentarz w 1621 wojskami koronnymi i litewskimi w bitwie pod Chocimiem po śmierci Chodkiewicza. W 1629 roku został wojewodą ruskim, w 1638 krakowskim, a w 1647 otrzymał od cesarza Ferdynanda III tytuł książęcy.
Poseł na sejm warszawski 1626 roku[8].
Był najpotężniejszym magnatem w Małopolsce; pomnożył majątek swego rodu. Cieszył się wielką popularnością wśród szlachty; przekazywał też szczodre donacje dla kościołów.
Był elektorem Władysława IV Wazy z województwa ruskiego w 1632[9]. W 1633 roku wszedł w skład komisji do wojny z Moskwą i organizacji wojska[10].
Fundacje[edytuj | edytuj kod]
- klasztor i Kolegium Pijarów w Podolińcu na Spiszu.
- Inicjator rozbudowy zamku w Łańcucie i pierwszy z tego rodu pan na Łańcucie. Wybudował tam też potężne fortyfikacje bastionowe.
- rozbudowa zamku w Nowym Wiśniczu
- klasztor i kościoła Karmelitów Bosych w Nowym Wiśniczu
- kościół parafialny w Nowym Wiśniczu
- kaplica św. Karola Boromeusza w kościele pw. Dziesięciu Tysięcy Męczenników w Niepołomicach
- kościół w Berdyczowie
- rozbudowa zamku w Sandomierzu (zachował się barokowy portal z herbem Szreniawa)
- przebudował w stylu barokowym willę Decjusza w Krakowie
- rezydencja w Kolbuszowej
- kościół w Szczepanowie
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Andrzej Bruździński "Stanisław Lubomirski (1583-1649) fundator wiśnickiego klasztoru Karmelitów bosych" wyd. Kraków 2013
- Piotr S. Szlezynger „Fundacje architektoniczne Stanisława Lubomirskiego, wojewody i starosty generalnego krakowskiego” Tom 168 z Monografia (Politechnika Krakowska) Seria Architektura, Politechnika Krakowska, 1994
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Herbarz polski, t. I, Lipsk 1839, s. 379.
- ↑ Urzędnicy województwa krakowskiego XVI-XVIII wieku. Spisy. Oprac. Stanisław Cynarski i Alicja Falniowska-Gradowska. Kórnik 1990, s. 238.
- ↑ Jerzy Leśniak (red.), Nowy Sącz, Nowy Sącz: SIGNUM, 2007, ISBN 978-83-917371-5-6.
- ↑ w tym roku uzyskał dożywocie na starostwo dobczyckie, Krzysztof Chłapowski, Starostowie niegrodowi w Koronie 1565-1795 Materiały źródłowe, Warszawa, Bellerive-sur-Allier 2017, s. 67.
- ↑ Jerzy Antoni Kostka, Kostkowie herbu Dąbrowa. Koszalin: Wyd. Z.P. POLIMER 2010, s. 254. ISBN 978-83-89976-40-6.
- ↑ Dykcyonarz biograficzno-historyczny. T. II. Warszawa: 1844, s. 34.
- ↑ Marcin Broniarczyk, Wykształcenie świeckich senatorów w Koronie za Władysława IV. „Kwartalnik Historyczny”. R. 119, nr 2 (2012), s. 287.
- ↑ Jan Kwak, Sejm warszawski 1626 roku, Opole 1985, s. 132.
- ↑ Suffragia Woiewodztw y Ziem Koronnych, y W. X. Litewskiego, Zgodnie ná Naiásnieyssego Władisława Zygmunta ... roku 1632 ... Woiewodztwo Krákowskie, [b.n.s.]
- ↑ Andrzej Korytko, Sejm koronacyjny Władysława IV Wazy wobec problemów na Ukrainie [w:] Echa Przeszłości t. XVI, Olsztyn 2015, s. 74.
| Poprzednik Jan Daniłowicz |
|
wojewoda ruski 1628–1638 |
|
Następca Konstanty Wiśniowiecki |
- Absolwenci Uniwersytetu Ludwika i Maksymiliana w Monachium
- Absolwenci i studenci Uniwersytetu w Padwie
- Członkowie komisji do wojny z Moskwą i organizacji wojska (1633)
- Dworzanie Zygmunta III Wazy
- Elektorzy Władysława IV Wazy
- Elektorzy władców Polski (województwo ruskie)
- Krajczowie wielcy koronni
- Lubomirscy herbu Szreniawa bez Krzyża
- Marszałkowie Trybunału Głównego Koronnego
- Podczaszowie wielcy koronni
- Polscy książęta Świętego Cesarstwa Rzymskiego
- Polscy hrabiowie Świętego Cesarstwa Rzymskiego
- Posłowie na sejm 1626 (zwyczajny)
- Senatorowie świeccy I Rzeczypospolitej
- Starostowie białocerkiewscy
- Starostowie dobczyccy
- Starostowie generalni krakowscy
- Starostowie grybowscy
- Starostowie krzepiccy
- Starostowie lelowscy
- Starostowie niepołomiccy
- Starostowie sandomierscy
- Starostowie spiscy
- Starostowie zatorscy
- Wojewodowie krakowscy
- Wojewodowie ruscy
- Regimentarze wojsk koronnych
- Regimentarze wojsk litewskich
- Uczestnicy wojny polsko-tureckiej 1620–1621 (strona polska)
- Ludzie związani z Jarosławiem (Polska)
- Urodzeni w 1583
- Urzędnicy ziemscy I Rzeczypospolitej
- Zmarli w 1649
