Stanisław Lubomirski (wojewoda krakowski)

Stanisław Lubomirski
Szreniawa bez Krzyża
Rodzina	Lubomirscy
Data urodzenia	1583
Data śmierci	17 czerwca 1649
Ojciec	Sebastian Lubomirski
Matka	Anna Branicka
Żona	Zofia Ostrogska
Dzieci	Jerzy Sebastian Lubomirski Konstanty Jacek Lubomirski Aleksander Michał Lubomirski Konstancja Lubomirska Anna Krystyna Lubomirska

Zamek w Nowym Wiśniczu

Stanisław Lubomirski herbu Szreniawa bez Krzyża (ur. 1583 roku – zm. 17 czerwca 1649 roku) – wojewoda krakowski od 1638 roku, ruski w latach 1629-1638, marszałek Trybunału Głównego Koronnego w 1625 roku, podczaszy wielki koronny w 1620 roku, krajczy wielki koronny w 1619 roku, starosta generalny krakowski w latach 1638-1646, starosta spiski w 1605 roku, starosta sandomierski w 1613 roku, starosta lelowski w 1620 roku, starosta białocerkiewski w 1620 roku, starosta zatorski w 1633 roku, starosta krzepicki w 1634 roku, starosta niepołomicki w 1635 roku, starosta grybowski w 1638 roku.

Obrońca Chocimia przed Turkami (1621), uważany za jednego z najbardziej wpływowych ludzi w Polsce. Właściciel 18 miast, 313 wsi i 163 folwarków.

Pochodzenie i rodzina

Syn Sebastiana i Anny z Branickich. W wieku jedenastu lat został wysłany na naukę do Monachium, by uczyć się w tamtejszym kolegium jezuitów. Towarzyszyli mu znajomi ojca, wyznaczeni na preceptorów Józef Kępiński i Jan Gębczyński. Po dwóch latach nauki opuścił Monachium by kontynuować studia w Padwie.

Mąż Zofii Ostrogskiej. Ojciec Jerzego Sebastiana (1616-1667), (marszałka wielkiego koronnego i hetmana polnego), Konstantego Jacka (1620-1663) – krajczego i podczaszego koronnego oraz Aleksandra Michała (ok. 1614-1677) – wojewody krakowskiego.

Jego córkami były: Konstancja i Anna Krystyna Lubomirska, którą poślubił Albrycht Stanisław Radziwiłł.

Działalność wojskowa i polityczna

Dowodził jako regimentarz w 1621 wojskami koronnymi i litewskimi w bitwie pod Chocimiem po śmierci Jana Karola Chodkiewicza. W 1625 został wojewodą ruskim, w 1638 krakowskim, a w 1647 r. otrzymał od cesarza Ferdynanda III tytuł książęcy.
Był najpotężniejszym magnatem w Małopolsce, pomnożył majątek swego rodu. Cieszył się wielką popularnością wśród szlachty, był też szczodrym dobrodziejem kościołów.

Był elektorem Władysława IV Wazy z województwa ruskiego w 1632 roku.

Fundacje

• klasztor i kolegium pijarów w Podolińcu na Spiszu.
• Inicjator rozbudowy zamku w Łańcucie i pierwszy z tego rodu pan na Łańcucie. Wybudował tam też potężne fortyfikacje bastionowe.
• rozbudowa zamku w Nowym Wiśniczu
• klasztor i kościoła Karmelitów Bosych w Nowym Wiśniczu
• kościół parafialny w Nowym Wiśniczu
• kaplica św. Karola Boromeusza w kościele pw. Dziesięciu Tysięcy Męczenników w Niepołomicach
• kościół w Berdyczowie
• rozbudowa zamku w Sandomierzu (zachował się barokowy portal z herbem Szreniawa)
• przebudował w stylu barokowym Willę Decjusza w Krakowie
• rezydencja w Kolbuszowej
• kościół w Szczepanowie

Bibliografia

• Andrzej Bruździński "Stanisław Lubomirski (1583-1649) fundator wiśnickiego klasztoru Karmelitów bosych" wyd. Kraków 2013
• Piotr S. Szlezynger "Fundacje architektoniczne Stanisława Lubomirskiego, wojewody i starosty generalnego krakowskiego" Tom 168 z Monografia (Politechnika Krakowska) Seria Architektura, Politechnika Krakowska, 1994

Przypisy

Poprzednik Jan Daniłowicz

wojewoda ruski 1628 - 1638

Następca Konstanty Wiśniowiecki