Stany (województwo lubuskie)
51°50′48″N 15°46′55″E/51,846667 15,781944| wieś | |
.jpg)
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Strefa numeracyjna |
68 |
| Kod pocztowy |
67-108[2] |
| Tablice rejestracyjne |
FNW |
| SIMC |
0912310 |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Nowa Sól  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubuskiego  | |
Położenie na mapie powiatu nowosolskiego  | |
| 51°50′48″N 15°46′55″E/51,846667 15,781944[1]
| |
Stany (do 1945 niem. Aufhalt) – wieś w Polsce położona w województwie lubuskim, w powiecie nowosolskim, w gminie Nowa Sól.
Historia[edytuj | edytuj kod]
_(1).jpg)
W początku XVII wieku w rejonie obecnej wsi funkcjonowała przeprawa promowa. Odegrała ona istotną rolę podczas wojny trzydziestoletniej, kiedy to obóz rozbiła tu armia (prawdopodobnie szwedzka). Relikty tego obozu zachowały się do dziś. Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1740. Wkrótce potem wieś dzieliła się na dwie części: północną, przynależną do stanowego państwa Carolath-Beuthen rodu Schönaich z Siedliska oraz południową, będącą królewszczyzną. W 1907 powstał most kolejowy na Odrze, w miejscu dawnej przeprawy promowej (linia Wolsztyn - Nowa Sól). W 1933 we wsi mieszkało 467 osób[3].
W 1945 most kolejowy został wysadzony przez uciekających Niemców. Wieś zasiedlili polscy osadnicy, którzy początkowo nadali jej nazwę Przyrzecze. Most odbudowano w latach 50. XX wieku i wznowiono ruch kolejowy. W 1948 przyjęto obecną nazwę. W latach 60. XX wieku miejscową gospodę zaadaptowano na kaplicę Objawienia Matki Bożej w Lourdes. Należała ona początkowo do parafii św. Antoniego w Nowej Soli, a potem do parafii w Przyborowie (od 1982). W latach 1989-1991 zbudowano nowy kościół. Jego projektantem był Edmund Tumielewicz. W latach 90. XX wieku zawieszono przewozy kolejowe (obecnie linia kolejowa przebudowana jest na drogę rowerową, także przez most)[3].
W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie zielonogórskim.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[4]:
- dwór klasycystyczny z około 1800 roku, obecnie dom nr 77,
- szkoła, z połowy XIX wieku,
inne zabytki:
- most kolejowy na rzece Odrze o długości 642 metrów, z przęsłem nurtowym długości 100,01 m. Znajduje się W pobliżu miejscowości. Na lewym krańcu mostu są przyczółki mające dawniej charakter wojskowy,
- dawna dzwonnica w centrum wsi.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 128008
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1208 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b Tomasz Andrzejewski, STANY - historia miejscowości, tablica informacyjna na miejscu
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. lubuskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 47. [dostęp 2013-02-01].
