Stray

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Stray
Producent

BlueTwelve Studio

Wydawca

Annapurna Interactive

Reżyser

Colas Koola
Vivien Mermet-Guyenet

Kompozytor

Yann Van der Cruyssen

Data wydania

PlayStation 4, PlayStation 5, Windows
19 lutego 2022
Xbox One, Xbox Series
10 sierpnia 2023
macOS
5 grudnia 2023

Gatunek

gra przygodowa

Tryby gry

gra jednoosobowa

Wymagania sprzętowe
Platforma

Windows, macOS (Apple Silicon), PlayStation 4, PlayStation 5, Xbox One, Xbox Series X/S

Strona internetowa

Stray – komputerowa gra przygodowa wyprodukowana przez francuską wytwórnię BlueTwelve Studio i wydana przez spółkę Annapurna Interactive. Ukazała się 19 lipca 2022 roku na Microsoft Windows, PlayStation 4 i PlayStation 5[1] oraz 10 sierpnia 2023 roku na Xbox One i Xbox Series.

Fabuła opowiada o podróży bezdomnego kota (stray oznacza „przybłędę” po angielsku), który wpada do objętego kwarantanną miasta zamieszkanego przez roboty, maszyny i zmutowane bakterie, po czym podejmuje się powrotu na powierzchnię za pomocą drona-towarzysza B-12. Gra ukazana jest z perspektywy trzeciej osoby. Gracz przemierza świat gry, skacząc po platformach i wspinając się po przeszkodach, a także może wchodzić w interakcję z otoczeniem, otwierając nowe ścieżki. Używając B-12, może przechowywać przedmioty znalezione na całym świecie gry i hakować technologię, aby rozwiązywać zagadki. Przez całą grę gracz musi unikać wrogich Zurków i Strażników, którzy próbują go zabić.

Produkcja gry zaczęła się w 2015 roku, pod kierownictwem założycieli BlueTwelve Studio, Colasa Kooli i Vivien Mermet-Guyenet, którzy po działalności w Ubisoft Montpellier chcieli poprowadzić niezależny projekt. Przy publikacji gry nawiązali współpracę z Annapurną Interactive. Na estetykę Stray miał wpływ wygląd Kowloon Walled City, które według twórców mógł odpowiednio eksplorować kot. System gry został zainspirowany kotami twórców, Murtaughem i Riggsem, a na potrzeby badań zespół przejrzał zdjęcia i filmy przedstawiające koty. Oboje odkryli, że gra kotem oferuje ciekawe możliwości projektowania poziomów, ale wiąże się z wyzwaniami w odkryciu równowagi między projektowaniem a rozgrywką. Decyzja o zaludnieniu świata robotami również wpłynęła na narrację i tło fabularne.

Stray został zapowiedziany w 2020 roku i był niezwykle oczekiwany. Po pewnych opóźnieniach został wydany 19 lipca 2022. Otrzymał ogólnie pozytywne recenzje; krytycy chwalili oprawę graficzną, system rozgrywki, opowiadanie historii, oryginalną ścieżkę dźwiękową i elementy platformowe, chociaż recenzje co do sekwencji walki i skradania się były podzielone. Gra zyskała uznanie w postaci nagród Game Awards, Game Developers Choice Awards i Golden Joystick Awards, a także znalazła się w zestawieniach kilku publikacji pod koniec roku. W 2023 roku zapowiedziano realizację adaptacji na film animowany.

Streszczenie[edytuj | edytuj kod]

Gdy grupa czterech bezdomnych kotów wędruje przez ruiny opuszczonego obiektu, jeden z nich zostaje oddzielony od pozostałych, gdy wpada w przepaść prowadzącą do bezludnego podziemnego miasta. Kot znajduje laboratorium, w którym pomaga wszczepić sztuczną inteligencję do ciała małego drona, który określa się mianem B-12. Dron wyjaśnia, że wcześniej pomagał naukowcowi, ale znaczna część jego pamięci została uszkodzona i potrzebuje czasu, aby odzyskać siły. B-12 obiecuje pomóc kotu w powrocie na powierzchnię i towarzyszy mu w dalszej części miasta. W miarę postępów oboje partnerów odkrywa, że chociaż miasto jest całkowicie pozbawione ludzkiego życia, egzystują w nim roboty niegdyś będące na usługach ludzi. Pod nieobecność ludzi roboty zyskały samoświadomość i zbudowały własne społeczeństwo wśród ruin miasta, ale także zostały uwięzione pod ziemią. Ruiny są opanowane przez Zurki, zmutowane bakterie, które ewoluowały, by pożreć wszelkie życie organiczne i roboty.

Duet spotyka Momo, członka grupy robotów, których celem jest znalezienie sposobu na powrót na powierzchnię. Z pomocą wspólników Momo kot i B-12 udają się do sektora Śródmieścia. Tam znajdują Clementine, kolejną członkinię grupy, która planuje ukraść baterię atomową do zasilania pociągu metra prowadzącego na powierzchnię. Trio zostaje złapane i aresztowane przez Strażników, ale kot pomaga Clementine i B-12 uciec z więzienia. Clementine zostaje, aby odwrócić uwagę Strażników, podczas gdy Kot i B-12 uciekają metrem, które zabiera ich do centrum kontroli miasta. B-12 w końcu odzyskuje wszystkie wspomnienia. Ujawnia, że początkowo był naukowcem, który próbował przesłać własną świadomość do ciała robota, ale proces ten nie powiódł się, aż pojawił się kot. B-12 pamięta, że podziemne miasto zostało zbudowane, aby chronić ludzkość przed katastrofą na powierzchni, ale epidemia doprowadziła do śmierci wszystkich ludzi. Zdając sobie sprawę, że dziedzictwem ludzkości są teraz roboty i kot, B-12 poświęca się, aby otworzyć bramy nad miastem, wystawiając je na działanie światła słonecznego, które zabija Zurki i unieszkodliwia Strażników. Gdy główne wyjście jest już otwarte, kot opuszcza miasto i dociera na powierzchnię. Gdy kot wychodzi, ekran w pobliżu wyjścia miga i się aktywuje.

Rozgrywka[edytuj | edytuj kod]

Stray jest komputerową grą przygodową obserwowaną z perspektywy trzeciej osoby[2]. Gracz steruje bezdomnym kotem, który skacze po platformach i wspina się po przeszkodach[3], a także może otwierać nowe ścieżki, wchodząc w interakcję z otoczeniem. Może na przykład wskakiwać na wiadra, przewracać puszki z farbą, obsługiwać automat i drapać przedmioty[4][5][6]. Gracz musi rozwiązywać zagadki, aby rozwijać narrację, co często wiąże się z przesuwaniem przeszkód[7][8]. Opcjonalne czynności obejmują spanie, miauczenie i przytulanie się do postaci niezależnych, co często wywołuje ich reakcję[3][9]. Niektóre poziomy zawierają elementy otwartego świata, pozwalające graczowi swobodnie się poruszać[7].

Graczowi towarzyszy dron-towarzysz B-12, który pomaga mu w tłumaczeniu języków innych postaci, przechowywaniu znalezionych w świecie przedmiotów, dostarczaniu im światła oraz hakowaniu różnych technologii w celu otwierania ścieżek i rozwiązywania zagadek[10][11]. W trakcie gry gracz odnajduje kilka wspomnień o B-12, co nadaje historii większy kontekst[7]. Większość z tych wspomnień jest opcjonalna, ale niektóre można odblokować w miarę postępów w fabule[12]. Gracz może zbierać odznaki, które umieszczane są na kocim plecaku[6].

Świat zamieszkują roboty, które często zlecają graczowi znalezienie obiektów, które ujawniają więcej informacji i posuwają narrację do przodu[13]. Niektóre roboty wykonują opcjonalne zadania, jak np. Morusque, który odtwarza piosenki, gdy otrzyma nuty znalezione w slumsach[14]. Gracz może wchodzić w interakcję z większością robotów w świecie przedstawionym[7]. Stray przedstawia dwa rodzaje wrogów, którzy mogą zabić gracza: Zurków, czyli wielką zmutowaną bakterią, która może się rozprzestrzeniać i pożreć kota[12], oraz Strażników, czyli milicję dronów, które próbują zastrzelić gracza, gdy go zauważą[13][15]. Podczas części gry gracz może dołączyć tzw. Defluxor do B-12, co pozwala kotu zniszczyć Zurki[16]. Defluxora można używać tylko przez ograniczony czas, zanim B-12 się przegrzeje i wymaga krótkiego ładowania[15].

Produkcja[edytuj | edytuj kod]

Na estetykę podziemnego świata Stray wpłynęło Kowloon Walled City[17]

Współzałożyciele BlueTwelve, Colas Koola i Vivien Mermet-Guyenet, rozpoczęli pracę nad Stray, pierwotnie pod nazwą HK_Project, ponieważ po pracy w Ubisofcie chcieli stworzyć niezależny projekt. Po udostępnieniu materiału filmowego z gry na Twitterze wydawnictwo Annapurna Interactive skontaktowało się z nimi w kwietniu 2016 w sprawie wydania projektu[18]. W celu stworzenia gry założono studio BlueTwelve w Montpellier[19]. Gra wykorzystuje silnik Unreal Engine 4[20].

Na estetykę Stray duży wpływ miało Kowloon Walled City[17]. Zespół programistów rozpoczął kilka testów graficznych środowiska oraz budynków[21], po czym uznał, że miasto jest „idealnym placem zabaw dla kota” ze względu na różne ścieżki i punkty widokowe[17]. Zespół odkrył, że rozgrywka z udziałem kota dała ciekawe możliwości projektowania poziomów, szczególnie w odniesieniu do elementów z gier platformowych i łamigłówek[22]. Członkowie zespołu stanęli przed wyzwaniami artystycznymi i technicznymi związanymi z pogodzeniem ciekawego projektu gry z otwartym światem, jako że elementy typowo dekoracyjne – jak rury i kanały powietrzne – są ścieżkami do eksploracji w Stray[17][23]. La Fourmillière, lokalizacja znajdująca się w grze, pozwoliła zespołowi eksperymentować z pionowym projektem gry i zapewnić graczowi kilka ścieżek[24]. Zespół zdecydował się unikać standardowych wyzwań platformowych na wczesnym etapie tworzenia, gdy zauważył, że gracze konsekwentnie pomijają skoki, co jego zdaniem „nie dawało wrażenia bycia kotem”. Według producenta Swanna Martina-Rageta ruchy kota są bardziej płynne, co skłoniło zespół do stworzenia własnego systemu poruszania się z przewodnikiem, przy jednoczesnym zapewnieniu swobody wyboru[25]. Zespół odkrył, że dźwięki i wibracje kontrolera DualSense zwiększały fizyczność i interaktywność gry w roli kota[26], a niski kąt kamery pozwalał na głębszą obserwację otoczenia niż w przypadku „ludzkiego bohatera”[27].

Gra została zainspirowana zachowaniem kotów założycieli studia, Murtaughem i Riggsem[18]. Większość członków zespołu posiadała koty, co zapewniło im ciągłą inspirację i punkt odniesienia. Kiedy koty z biura zaczęły reagować i wchodzić w interakcję z kotami w grze, zespół zdał sobie sprawę, że jego wybory były owocne[17]. Chociaż gra jest „listem miłosnym” o kotach z zespołu, studio wyraźnie unikało robienia z niej gry symulacyjnej na rzecz grywalności[28]. Sekwencje akcji zostały dodane tak, aby zapewnić graczowi pewien poziom stresu, a zespół chciał zbudować rytm, który umożliwiłby dalszy rozwój historii[28]. Sekwencja, w której gracz może zabić Zurki, była postrzegana przez Koolę i Mermet-Guyenet jako zemsta za inwazję pluskiew[27], której doświadczyli. Interfejs użytkownika został utrzymany w minimalnym zakresie, a wskazówki zintegrowane ze światem gry miały pomagać graczowi w dalszym postępie[27].

Wydanie[edytuj | edytuj kod]

Prace nad Strayem zostały ogłoszone 11 czerwca 2020 podczas wydarzenia Future of Gaming, a gra obsługiwała platformy PlayStation 4, PlayStation 5 i Microsoft Windows[29][30][31]. W zwiastunie na targach Consumer Electronics Show ze stycznia 2021 roku zaplanowano jego premierę w październiku 2021, ale ten termin został odrzucony[32]. W lipcu 2021 roku Annapurna Interactive ujawniła w nowym zwiastunie datę premiery na początek 2022 roku[33], ale prace przedłużyły się do czerwca tego samego roku[34]. Podczas czerwcowej prezentacji podano ostateczną datę premiery: 19 lipca 2022. W momencie premiery gra stała się dostępna dla subskrybentów usługi PlayStation Plus[35]. Dwie wersje fizyczne zostały wydane przez iam8bit i Skybound Games; standardowa wersja detaliczna na PlayStation 5 z 20 września 2022 zawierała sześć map graficznych, a ekskluzywna edycja na PlayStation 4 i PlayStation 5 ukazała się w IV kwartale 2022 roku z dodatkowym plakatem i haftowaną naszywką[36]. iam8bit zapowiedziało wydanie płyty winylowej ze ścieżką dźwiękową w pierwszym kwartale 2023 roku[37], a także albumu z ilustracjami Fernando Correi[38]. Przedsprzedaż wydań fizycznych i ścieżki dźwiękowej rozpoczęła się 12 lipca 2022[36].

Gra została wydana 10 sierpnia 2023 na Xbox One i Xbox Series[39].

Odbiór[edytuj | edytuj kod]

Krytyka[edytuj | edytuj kod]

 Odbiór gry
Recenzje
Publikacja Ocena
„Game Informer” 8/10[40]
GameSpot 9/10[8]
GamesRadar+ 4,5/5[41]
IGN 8/10[15]
Jeuxvidéo.com 15/20[42]
Gameblog.fr 8/10[43]
Oceny z agregatorów
Agregator Ocena
Metacritic

82% (PC)[44]
83% (PS5)[45]

OpenCritic

84%[46]

Stray został pozytywnie przyjęty, uzyskując w zależności od platformy od 82 do 83 punktów na 100 w agregatorze Metacritic[44][45]. Chris Scullion z Video Games Chronicle uznał ją za jedną z najlepszych gier Annapurny Interactive[10], a Andrew Webster z „The Verge” zaliczył ją do najlepszych dotychczasowych gier roku[47]. Kelsey Raynor z VG247 opisała grę jako „wzruszającą historię straty, samotności i zniszczenia środowiska”[48], a Sam Machkovech z Ars Technica stwierdził, że jest to mieszanina „atmosferycznej i złowieszczej eksploracji” z Half-Life’a (1998) i „dziecięcej fantazji klasycznych filmów Studia Ghibli”[49]. Jakość oprawy graficznej i projekt artystyczny Stray zostały docenione przez krytyków[7][50][51], z których wielu szczególnie chwaliło wykorzystanie oświetlenia[5][6][52].

Alyse Stanley z „Washington Post” opisała Stray jako „mistrzowski kurs opowiadania historii o środowisku i projektowania poziomów”, chwaląc subtelne wskazówki przekazywane graczowi[9]. Bill Lavoy z Shacknews uznał świat za jeden z najpiękniejszych zaprojektowanych w grach komputerowych, chwaląc dbałość o szczegóły w każdym środowisku, choć krytykował brak ustawień graficznych[10]. Ari Notis z Kotaku porównał przerywniki filmowe do gier prestiżowych studiów, takich jak Naughty Dog[53]. Sam Loveridge z GamesRadar+ uznawał atmosferę Stray na tle innych gier za wyjątkową, opisując uniwersum gry jako „oszałamiające miejsce, w którym można po prostu istnieć”[41]. Blake Hester z „Game Informera” również pochwalił radość z odkrywania świata[40]. Stephen Tailby z Push Square napisał, że gra oddaje atmosferę melancholii i nadziei[11]. Jordan Oloman z „NME” uważał architekturę świata za najmocniejszy element gry, ale zauważał, że nie osiąga ono poziomu inteligencji i subtelności gry Nier: Automata (2017)[7]. Rachel Kaser z VentureBeat stwierdziła, że poziomy zainfekowane przez Zurki należą do najgorszych pod względem wizualnym[54], a niektórzy recenzenci zauważyli drobne błędy[4][11]. William Hughes z A.V. Club uważał, że koncepcja podziemnego miasta zamieszkanego przez roboty przypominała „składankę znanych tropów z gier komputerowych”[55]. Sisi Jang z Kotaku uznała Stray za niepokojący przykład technoorientalizmu[56].

Katharine Castle z Rock Paper Shotgun stwierdziła, że przejęcie kontroli nad kotem „oznacza co najmniej 50% atrakcyjności gry”[57]. Realistyczne odwzorowanie zachowań kotów w rozgrywce było powszechnie chwalone[3][6][14]; recenzenci chwalili animację i prostotę sterowania[13][52][58], a także płynność ruchu i nawigacji[9][15], chociaż niektórzy czasami krytykowali niewygodne sterowanie i kąty kamery podczas nawigacji[9][15]. Raynor z VG247 była przygotowana na powtarzalną mechanikę, ale ostatecznie stwierdziła, że gra zapewnia trwałą rozrywkę[14]. Keza MacDonald z „The Guardiana” uznała Stray za „wspaniały przykład tego, jak zmiana perspektywy może ożywić fikcyjną scenerię, do której przywykliśmy”[59]. Scullion z Video Games Chronicle uznał etapy platformowe za proste, ale skuteczne[10], a Alessandro Barbosa z GameSpot pochwalił zrównoważone tempo pomiędzy sekwencjami rozgrywki[8]. Pauline Leclercq z Jeuxvideo.com uważała, że łamigłówkom na ogół brakuje trudności, ale poprawiają się w drugiej połowie gry[42], podczas gdy Hughes z A.V. Club uważała, że zagadki na dłuższą metę są powtarzalne[51]. Gabriel Zamora z PCMag powiedział, że jest rozczarowany brakiem wyboru platformy[60], a Josh Harmon z Electronic Gaming Monthly napisał, że główna część rozgrywki, składająca się z celów i łamigłówek, „w niczym nie przypomina zachowania kota”[61].

Kilkoro recenzentów było zaskoczonych wątkiem narracyjnym, biorąc pod uwagę prostą koncepcję gry[53]: Stanley z „Washington Post” uznał je za niezapomniane[9]. Webster z „The Verge” docenił „tematy od nierówności majątkowych po katastrofę ekologiczną”, a zakończenie uważał za tragiczne i piękne[47]. Barbosa z GameSpot również uznał zakończenie za satysfakcjonujące, zauważając, że pozwoliło ono na refleksję nad relacjami pomiędzy bohaterami[8]. Alexis Ong z Polygon odnalazła w grze tematy związane z upadkiem demokracji w Hongkongu, szczególnie w odniesieniu do brutalności policji i protestów w latach 2019–2020, powołując się na roboczy tytuł HK Project[3]. Recenzenci chwalili robotyczne postacie w uniwersum gry[10][50], opisane przez Nata Smitha z PCGamesN jako „fantazyjne i zaskakująco ludzkie”[62]. Loveridge z GamesRadar+ uważa, że interakcje napędzają narrację, która sama w sobie poruszała tematy trudności i przyjaźni[14]. Raynor z VG247 również stwierdziła, że przyjaźnie zawierane w grze zawierają ładunek emocjonalny[14]. Kaser z VentureBeat i Jon Bailes z „PC Gamer” podzielali silne uczucia do bohatera[58][54], podobnie jak do relacji między kotem i B-12[57].

Sekwencje walk spolaryzowały krytyków; niektórzy uważali je za napięte i ekscytujące[6][9], podczas gdy inni uważali je za nudne i mniej interesujące niż inne elementy gry[8][54][60]. Sekwencje gier z udziałem Zurków – porównywane przez kilku krytyków do ucieczki przed głowokrabami z Half-Life’a[41][57][58] – zostały pozytywnie opisane jako „bardziej autentyczne pod względem kociego zachowania”[16], a Loveridge z GamesRadar+ stwierdził, że dodają one równowagi w spokojniejszych chwilach. Damien Lawardorn z The Escapist uznał te sekwencje za skuteczny przykład body horroru oraz zaliczył je do najbardziej fascynujących i skutecznych rozdziałów gry[63]. Webster z The Verge również uważał, że dodają one niezbędnego napięcia, porównując je do rojów szczurów z A Plague Tale: Innocence (2019), pisał jednak, że mogą one stać się frustrujące[47]. To zdanie podzielali Tom Marks z IGN i Bailes z „PC Gamera”[15][58]. Oloman z NME uznał te sekwencje za bardzo różniące się od reszty gry[7], a Hester z „Game Informera” uznała je za monotonne, doceniając jednocześnie ich rzadkość[40]; Bailes z „PC Gamera” uważał je za zabawne[58], podczas gdy Zamora z PCMag opisała je jako zadowalające, ale uproszczone[60].

Obroty[edytuj | edytuj kod]

Bardzo oczekiwana po zapowiedziach[64][65][66], gra znalazła się na szczycie list życzeń na Steamie tuż przed premierą[67], bijąc rekord wydawnictwa Annapurna Interactive pod względem liczby osób jednocześnie grających na Steamie (ok. 62000 osób)[68] i stając się najwyżej ocenianą grą roku przez użytkowników platformy[69]. W lipcu 2022 roku stała się najczęściej pobieraną grą na PlayStation 4 i PlayStation 5 w Ameryce Północnej oraz drugą najczęściej pobieraną grą na PlayStation 5 i trzecią na PlayStation 4 w Europie[70]. Według stanu za sierpień 2022 roku była to piąta najczęściej pobierana gra na PlayStation 5 i szósta najczęściej pobierana gra na PlayStation 4 w Ameryce Północnej oraz piąta najczęściej pobierana gra na obu platformach w Europie[71]. We wrześniu na PlayStation 5 w Europie Stray uplasował się na 19. miejscu[72]. Filmy przedstawiające koty oglądające nagrania Stray stały się popularne po premierze, a dedykowane konto na Twitterze @CatsWatchStray zgromadziło ponad 32 000 subskrybentów[73][74][75]. Przed wydaniem gry Annapurna Interactive nawiązała współpracę z kilkoma organizacjami charytatywnymi, aby zebrać pieniądze dla bezdomnych kotów, oferując prezenty zachęcające do datków[76].

Nagrody i wyróżnienia[edytuj | edytuj kod]

Stray zdobył tytuł gry roku na PlayStation podczas 40. ceremonii wręczenia nagród Golden Joystick Awards[77], nagrodę Steam Awards za innowację w mechanice[78], dwie nagrody Game Awards 2022[79][80][81] oraz trzy Pegazy[82].

Nagroda Data Kategoria Wynik Przypis
Golden Joystick Awards 22 października 2022 Gra roku na PlayStation Wygrana [77]
The Game Awards 8 grudnia 2022 Najlepsza gra niezależna Wygrana [81]
Najlepszy debiut niezależny Wygrana
Gra roku Nominacja [80]
Najlepsza reżyseria ludyczna Nominacja
Najlepsza reżyseria artystyczna Nominacja
Najlepsza przygodowa gra akcji Nominacja
Steam Awards 3 stycznia 2023 Innowacja w mechanice Wygrana [78]
Gra roku Nominacja
Pégase 9 marca 2023 Najlepsza gra komputerowa Wygrana [82]
Najlepsza gra niezależna na komputery Wygrana
Najlepszy komputerowy debiut Wygrana
Doskonałość wizualna Nominacja
Game Developers Choice Awards 22 marca 2023 Najlepszy debiut Wygrana [83][84]
Gra roku Nominacja
Najlepszy dźwięk Nominacja
Najlepszy projekt Nominacja
Doskonałość wizualna Nominacja
Największa innowacja Nominacja

Film animowany[edytuj | edytuj kod]

W 2023 roku, nieco ponad rok po premierze gry, grupa Annapurna Pictures (której gałąź gier komputerowych wydała Stray) ujawniła, że pracuje nad projektem adaptacji filmu animowanego[85].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Stray – Jeux PS4 et PS5 [online], PlayStation [dostęp 2023-07-16] (fr.).
  2. ↑ Annapurna Interactive and BlueTwelve Studio announce STRAY for PS5, PC [online], Gematsu, 11 czerwca 2020 [dostęp 2021-03-05] (ang.).
  3. ↑ a b c d Alexis Ong, Stray review: a triumphant cyberpunk adventure about being a cat [online], Polygon, 18 lipca 2022 [dostęp 2022-07-22] [zarchiwizowane z adresu 2022-07-18] (ang.).
  4. ↑ a b Sam Machkovech, Game review: Stray redefines the adventure genre with a cat’s-eye view [online], Ars Technica, 18 lipca 2022 [dostęp 2022-07-22] [zarchiwizowane z adresu 2022-07-18].
  5. ↑ a b Renata Price, ‘Stray’ Is a Cat Adventure Game that Can’t Stop Thinking About People [online], Vice, 20 lipca 2022 [dostęp 2022-07-22] [zarchiwizowane z adresu 2022-07-22] (ang.).
  6. ↑ a b c d e Kyle LeClair, Review: Stray [online], Hardcore Gamer, 18 lipca 2022 [dostęp 2022-07-22] [zarchiwizowane z adresu 2022-07-18] (ang.).
  7. ↑ a b c d e f g Jordan Oloman, ‘Stray’ review: a stunning sci-fi fable that forfeits its full potential [online], NME, 18 lipca 2022 [dostęp 2022-07-22] [zarchiwizowane z adresu 2022-07-18] (ang.).
  8. ↑ a b c d e Alessandro Barbosa, Stray Review – Nine Lives [online], GameSpot, 18 lipca 2022 [dostęp 2022-07-22] [zarchiwizowane z adresu 2022-07-18] (ang.).
  9. ↑ a b c d e f Alyse Stanley, 'Stray,' a game in which you play as a cute cat, is a meow-sterpiece [online], 18 lipca 2022 [dostęp 2022-07-22] [zarchiwizowane z adresu 2022-07-18] (ang.).
  10. ↑ a b c d e Chris Scullion, Review: Stray is a PlayStation Plus essential [online], Video Games Chronicle, 18 lipca 2022 [dostęp 2022-07-22] [zarchiwizowane z adresu 2022-07-18] (ang.).
  11. ↑ a b c Stephen Tailby, Stray Review (PS5) [online], Push Square, 18 lipca 2022 [dostęp 2022-07-22] [zarchiwizowane z adresu 2022-07-18] (ang.).
  12. ↑ a b Lottie Lynn, Stray review – fantastic cat exploration through a dystopian cybercity [online], Eurogamer, 18 lipca 2022 [dostęp 2022-07-22] [zarchiwizowane z adresu 2022-07-18] (ang.).
  13. ↑ a b c Paul Tamburro, Stray Review (PS5, PC, PS4): ‘It’s All Cute Until Alien Headcrabs Latch Onto Your Furry Skull’ [online], GameRevolution, 18 lipca 2022 [dostęp 2022-07-22] [zarchiwizowane z adresu 2022-07-18] (ang.).
  14. ↑ a b c d e Kelsey Raynor, Stray review: A touching tale on the importance of pets, hope, and friendship – set in a purrfect playground [online], VG247, 18 lipca 2022 [dostęp 2022-07-22] [zarchiwizowane z adresu 2022-07-18] (ang.).
  15. ↑ a b c d e f Tom Marks, Stray Review [online], IGN, 18 lipca 2022 [dostęp 2022-07-22] [zarchiwizowane z adresu 2022-07-18] (ang.).
  16. ↑ a b Josh Harmon, Stray review, „EGM Media, LLC”, 18 lipca 2022 [zarchiwizowane z adresu 2022-07-18] (ang.).
  17. ↑ a b c d e Dave Aubrey, Blue Twelve explains how Kowloon Walled City inspired Stray and why you play as a cat [online], USA Today, 8 czerwca 2022 [dostęp 2022-07-21] [zarchiwizowane z adresu 2022-06-08] (ang.).
  18. ↑ a b Stray is coming to PS5 from BlueTwelve and Annapurna Interactive [online], PlayStation.Blog, 11 czerwca 2020 [dostęp 2021-03-05] (ang.).
  19. ↑ Meownews ! [online], STRAY Devblog, 16 grudnia 2017 [dostęp 2021-03-05] (ang.).
  20. ↑ Most of the games shown at the PS5 reveal run on Unreal Engine [online], VG247, 13 czerwca 2020 [dostęp 2021-03-05] (ang.).
  21. ↑ Chris Scullion, Stray is finally challenging video games’ obsession with dogs [online], Video Games Chronicle [zarchiwizowane z adresu 2022-06-09] (ang.).
  22. ↑ Swann Martin-Raget, An in-depth look into the mysterious, futuristic world of Stray [online], PlayStation Blog, 29 lipca 2021 [dostęp 2021-07-30] [zarchiwizowane z adresu 2021-07-29] (ang.).
  23. ↑ Nick Romano, Stray allows you to be 'as annoying as you want’ as a cat – and that’s part of the fun, „Dotdash Meredith”, 8 czerwca 2022 [zarchiwizowane z adresu 2022-06-08] (ang.).
  24. ↑ Jess Conditt, ‘Stray’ preview: Because you’re a cat [online], Engadget, 8 czerwca 2022 [dostęp 2022-07-21] [zarchiwizowane z adresu 2022-06-08] (ang.).
  25. ↑ Katharine Castle, Stray wants to show there’s no such thing as curiosity killed the cat [online], Rock, Paper, Shotgun, 8 czerwca 2022 [dostęp 2022-07-21] [zarchiwizowane z adresu 2022-06-08] (ang.).
  26. ↑ Hayes Madsen, ‘Stray’ producer on how a design limitation led to being „utterly inspired” [online], Inverse, 24 czerwca 2022 [dostęp 2022-07-21] [zarchiwizowane z adresu 2022-06-23] (ang.).
  27. ↑ a b c Chris Schilling, Cat Power, „Future plc”, 365, 4 października 2021, s. 61 (ang.).
  28. ↑ a b Deven McClure, Swann Martin-Raget Interview: Stray [online], Screen Rant [zarchiwizowane z adresu 2022-06-23] (ang.).
  29. ↑ Marc DeAngelis, ‘Stray’ is a futuristic cat simulator for PS4 and PS5 [online], Engadget, 12 czerwca 2020 [dostęp 2020-06-14] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-14] (ang.).
  30. ↑ Joe Skrebels, Stray Revealed for PS5 [online], IGN, 12 czerwca 2020 [dostęp 2020-06-13] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-14] (ang.).
  31. ↑ Charlie Hall, Stray for PlayStation 5 stars an adorable cat lost in a world full of robots [online], Polygon, 11 czerwca 2020 [dostęp 2020-06-13] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-11] (ang.).
  32. ↑ Wesley Yin-Poole, Sony pulls PS5 game release dates from CES 2021 trailer [online], Eurogamer, 16 stycznia 2021 [dostęp 2021-04-02] [zarchiwizowane z adresu 2021-01-16] (ang.).
  33. ↑ Michael McWhertor, Cyberpunk cat adventure Stray will let you do highly accurate cat stuff [online], Polygon, 29 lipca 2021 [dostęp 2021-07-30] [zarchiwizowane z adresu 2021-07-29] (ang.).
  34. ↑ Jay Peters, Cyberpunk cat simulator Stray has been delayed to summer 2022 [online], The Verge, 29 kwietnia 2022 [dostęp 2022-05-10] [zarchiwizowane z adresu 2022-04-29] (ang.).
  35. ↑ Rebekah Valentine, Stray, PS5's Cyberpunk Cat Game, Gets a Release Date [online], IGN, 3 czerwca 2022 [dostęp 2022-06-02] [zarchiwizowane z adresu 2022-06-05] (ang.).
  36. ↑ a b Sal Romano, STRAY PS5 physical edition launches September 20 [online], Gematsu, 12 lipca 2022 [dostęp 2022-07-13] [zarchiwizowane z adresu 2022-07-12] (ang.).
  37. ↑ Michael Cripe, Stray Physical Release, Bonus Goodies, & Vinyl Soundtrack Revealed [online], Escapist Magazine, 12 lipca 2022 [dostęp 2022-07-13] [zarchiwizowane z adresu 2022-07-13] (ang.).
  38. ↑ TJ Denzer, Stray’s cat adventure gets a physical edition & vinyl soundtrack via iam8bit [online], Shacknews, 12 lipca 2022 [dostęp 2022-07-13] [zarchiwizowane z adresu 2022-07-13] (ang.).
  39. ↑ Stray sera disponible sur Xbox le 10 août [online], IGN, 30 czerwca 2023 [dostęp 2023-07-17].
  40. ↑ a b c Blake Hester, Stray Review – Furry Friends, „GameStop”, 18 lipca 2022 [zarchiwizowane z adresu 2022-07-18] (ang.).
  41. ↑ a b c Sam Loveridge, Stray review: „A phenomenal, if compact, feline adventure” [online], www.gamesradar.com, 18 lipca 2022 [zarchiwizowane z adresu 2022-07-18].
  42. ↑ a b Pauline Leclercq, Test du jeu Stray [online], Jeuxvideo.com, 18 lipca 2022 [dostęp 2024-03-16] (fr.).
  43. ↑ TEST de Stray: Un jeu de chat qui a du chien – Chat par exemple. [online], Gameblog.fr, 18 lipca 2022 [dostęp 2024-03-16] (fr.).
  44. ↑ a b Stray for PC [online], Metacritic [dostęp 2024-03-16] (ang.).
  45. ↑ a b Stray for PlayStation 5 [online], Metacritic [dostęp 2024-03-16] (ang.).
  46. ↑ Stray Reviews [online], OpenCritic, 18 lipca 2022 [dostęp 2024-03-17] (ang.).
  47. ↑ a b c Andrew Webster, Stray review: improving adventure games by turning you into a cat [online], The Verge, 18 lipca 2022 [dostęp 2022-07-22] [zarchiwizowane z adresu 2022-07-18] (ang.).
  48. ↑ Kelsey Raynor, Stray review: A touching tale on the importance of pets, hope, and friendship – set in a purrfect playground [online], VG247, 18 lipca 2022 [dostęp 2024-03-16] (ang.).
  49. ↑ Sam Machkovech, Game review: Stray redefines the adventure genre with a cat’s-eye view [online], arstechnica.com, 18 lipca 2022 [zarchiwizowane z adresu 2022-07-18].
  50. ↑ a b Keza MacDonald, Stray review – press paws for adorable life as a post-apocalypse pussycat [online], The Guardian, 19 lipca 2022 [dostęp 2022-07-22] [zarchiwizowane z adresu 2022-07-18] (ang.).
  51. ↑ a b William Hughes, Stray is short, sweet, and a must-play for cat lovers [online], The A.V. Club, 18 lipca 2022 [dostęp 2022-07-22] [zarchiwizowane z adresu 2022-07-18] (ang.).
  52. ↑ a b Bill Lavoy, Stray review: Best catformer of 2022 [online], Shacknews, 18 lipca 2022 [dostęp 2022-07-22] [zarchiwizowane z adresu 2022-07-18] (ang.).
  53. ↑ a b Ari Notis, Stray: The Kotaku Review [online], Kotaku, 18 lipca 2022 [dostęp 2022-07-22] [zarchiwizowane z adresu 2022-07-18] (ang.).
  54. ↑ a b c Rachel Kaser, Stray review: Kitty caper compels, keeps campaign cursory [online], VentureBeat, 19 lipca 2022 [dostęp 2022-07-22] [zarchiwizowane z adresu 2022-07-19] (ang.).
  55. ↑ William Hughes, Stray review: Short, sweet, and a must-play for cat lovers [online], A.V. Club, 18 lipca 2022 [zarchiwizowane z adresu 2022-07-18].
  56. ↑ Sisi Jiang, Stray Falls Into The Usual Orientalism Pitfalls Of The Cyberpunk Genre [online], Kotaku, 25 lipca 2022 [dostęp 2022-07-27] [zarchiwizowane z adresu 2022-07-26] (ang.).
  57. ↑ a b c Katherine Castle, Stray review: one small step for cats, one giant leap for action adventure games [online], Rock, Paper, Shotgun, 18 lipca 2022 [zarchiwizowane z adresu 2022-07-18].
  58. ↑ a b c d e Jon Bailes, Stray review [online], PC Gamer, 18 lipca 2022 [dostęp 2022-07-22] [zarchiwizowane z adresu 2022-07-18] (ang.).
  59. ↑ Keza MacDonald, Stray review – press paws for adorable life as a post-apocalypse pussycat [online], The Guardian, 18 lipca 2022 [zarchiwizowane z adresu 2022-07-18].
  60. ↑ a b c Gabriel Zamora, Stray (for PC) – Review 2022 [online], PCMag, 18 lipca 2022 [zarchiwizowane z adresu 2022-07-18] (ang.).
  61. ↑ Josh Harmon, Stray review [online], Electronic Monthly Review, 18 lipca 2022 [zarchiwizowane z adresu 2022-07-18].
  62. ↑ Nat Smith, Stray review – a lost feline becomes a cyberpunk revolutionary [online], www.pcgamesn.com, 18 lipca 2022 [zarchiwizowane z adresu 2022-07-18].
  63. ↑ Damien Lawardorn, Stray and Body Horror: The Purposeful Terror of Zurks in a Cute Cat Game [online], The Escapist, 24 lipca 2022 [dostęp 2022-07-27] [zarchiwizowane z adresu 2022-07-27] (ang.).
  64. ↑ Top 10 Most Anticipated Games of 2022 [online], Hardcore Gamer, 21 grudnia 2021 [dostęp 2022-07-22] [zarchiwizowane z adresu 2021-12-21] (ang.).
  65. ↑ Garrett Martin, The 10 Most Anticipated Games of 2022 [online], Paste, 6 stycznia 2022 [dostęp 2022-07-22] [zarchiwizowane z adresu 2022-01-06] (ang.).
  66. ↑ Liz Arcury, 11 most anticipated video games of 2022 [online], The A.V. Club, 14 stycznia 2022 [dostęp 2022-07-22] [zarchiwizowane z adresu 2022-01-14] (ang.).
  67. ↑ Ali Shutler, ‘Stray’ is Steam Deck verified as it tops wishlist chart [online], NME, 8 lipca 2022 [dostęp 2022-07-22] [zarchiwizowane z adresu 2022-07-09] (ang.).
  68. ↑ Tom Ivan, Stray has smashed Annapurna’s record for concurrent Steam players [online], Video Games Chronicle, 19 lipca 2022 [dostęp 2022-07-22] [zarchiwizowane z adresu 2022-07-19] (ang.).
  69. ↑ Chris Scullion, Stray is now the ‘best user-rated’ Steam game of 2022 so far [online], Video Games Chronicle, 25 lipca 2022 [dostęp 2022-07-27] [zarchiwizowane z adresu 2022-07-25] (ang.).
  70. ↑ Justin Massongill, PlayStation Store: July 2022's top downloads [online], PlayStation Blog, 2022 [dostęp 2022-09-02] [zarchiwizowane z adresu 2022-08-12] (ang.).
  71. ↑ Kirsten Zitani, PlayStation Store: August 2022's top downloads [online], PlayStation Blog, 9 września 2022 [dostęp 2022-10-11] [zarchiwizowane z adresu 2022-09-09] (ang.).
  72. ↑ Kristen Zitani, PlayStation Store: September 2022's top downloads [online], PlayStation Blog, 6 października 2022 [dostęp 2022-10-11] [zarchiwizowane z adresu 2022-10-06] (ang.).
  73. ↑ Chris Scullion, Cats watching Stray have become the latest Twitter trend [online], Video Games Chronicle, 20 lipca 2022 [dostęp 2022-07-27] [zarchiwizowane z adresu 2022-07-20] (ang.).
  74. ↑ Jonathan Bolding, There’s a Twitter account compiling cats watching their people play Stray [online], PC Gamer, 24 lipca 2022 [dostęp 2022-07-27] [zarchiwizowane z adresu 2022-07-27] (ang.).
  75. ↑ Marianne Garvey, ‘Stray’ has captured the attention of real-life cats [online], 21 lipca 2022 [dostęp 2022-07-27] [zarchiwizowane z adresu 2022-07-21] (ang.).
  76. ↑ Sammy Barker, PS5, PS4's Stray Is Helping to Save Cats’ Lives [online], Push Square, 16 lipca 2022 [dostęp 2022-07-21] [zarchiwizowane z adresu 2022-07-16] (ang.).
  77. ↑ a b Hope Bellingham, Stray is your PlayStation Game of the Year at the Golden Joystick Awards 2022 [online], GamesRadar+, 22 października 2022 [dostęp 2022-10-24] [zarchiwizowane z adresu 2022-11-22] (ang.).
  78. ↑ a b Jordan Fragen, The Steam Awards 2022 announces winners [online], VentureBeat, 3 stycznia 2023 [dostęp 2023-01-04] [zarchiwizowane z adresu 2023-01-03] (ang.).
  79. ↑ Stray, jeu vidéo français préféré des chats, sacré meilleur titre indépendant aux Game Awards [online], Le Figaro, 9 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-10] (fr.).
  80. ↑ a b Ryan Dinsdale, The Game Awards 2022 Nominations Sees God of War: Ragnarok Leading With 10 Awards Nods [online], IGN, 14 października 2022 [dostęp 2022-10-15] [zarchiwizowane z adresu 2022-11-14] (ang.).
  81. ↑ a b Logan Plant, The Game Awards 2022 Winners: The Full List [online], IGN, 8 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-09] [zarchiwizowane z adresu 2022-12-09] (ang.).
  82. ↑ a b Aux Pégases, les Césars du jeu vidéo, un chat et des rats dominent le palmarès, „Le Monde”, 9 marca 2023 (fr.).
  83. ↑ Elden Ring and God of War Ragnarök sweep GDC 2023 Awards [online], GamesIndustry.biz, 23 marca 2023 (ang.).
  84. ↑ GDC Awards 2023: All the winners and finalists [online], GamesHub.com, 23 marca 2023 (ang.).
  85. ↑ Stray movie based on video game, Ice Age director’s next film a go at Annapurna [online], Entertainment Weekly, 5 września 2023 (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Stray&oldid=73553155”