Stubno
49°53′56″N 22°57′18″E/49,898889 22,955000| wieś | |
 Zabytkowy dwór | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
16 |
| Kod pocztowy |
37-723[4] |
| Tablice rejestracyjne |
RPR |
| SIMC |
0611749[5] |
Położenie na mapie gminy Stubno  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu przemyskiego  | |
| 49°53′56″N 22°57′18″E/49,898889 22,955000[1]
| |
| Strona internetowa | |
Stubno – wieś w Polsce, położona w województwie podkarpackim, w powiecie przemyskim, w gminie Stubno[6][5].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa przemyskiego.
Miejscowość liczy ok. 1500 mieszkańców, jest siedzibą gminy Stubno.
W miejscowości działało Państwowe Gospodarstwo Rolne – Stadnina Koni Stubno[7]. Po przekształceniu w 1994 jako Stadnina Koni Skarbu Państwa Stubno[8]. W 1996 sprywatyzowana jako Stadnina Koni Stubno Sp. z o.o.. Od 2003 w likwidacji, od 2005 w upadłości[9].
Części wsi[edytuj | edytuj kod]
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0611755 | Gęsia Wola | część wsi |
| 0611761 | Kolonia | część wsi |
| 0611778 | Przygon | część wsi |
| 0611784 | Zakościele | część wsi |
Historia[edytuj | edytuj kod]
Nazwa wsi wywodzona jest od słowa stupyny. Stubno położone było na terenach zalewanych przez wody Sanu i Wiszni a przez tutejsze bagna i moczary prowadziły wąskie groble, zwane przez mieszkańców stupynami.
Inne podanie głosi, że kiedyś przez wioskę przebiegała droga z Medyki do Radymna. Przy drodze stał zajazd czyli karczma zwana Stubno, w której podróżni znajdowali schronienie do odpoczynku.
Nazwa wsi należy do najstarszych nazw na prawym brzegu Sanu. Ze względu na jej polskie pochodzenie, cytowana jest przez niektórych historyków jako dowód "prapolskości" tych ziem. Jej znaczenie podkreśla w swojej pracy Prapolski bastion toponimiczny w Bramie Przemyskiej i Lędzanie profesor Jerzy Nalepa: Spośród tych nazw największą wartość przedstawia zwarty bastion zachodniosłowiańskich (prapolskich) nazw Stubno-Barycz-Nakło na wschód od Sanu, a na północny wschód od Przemyśla.[11]
Pierwsza wzmianka o wsi (nazywanej wtedy Stobno) znajduje się w dokumencie z 1358, którym król Kazimierz Wielki nadawał ją dwóm szlachcicom: Symonowi i Laynowi. Zgodnie z miejscową tradycją miejsce zwycięskiej bitwy wojsk polskich, dowodzonych osobiście przez królową Jadwigę, nad siłami jej siostry Marii, królowej Węgier w trakcie zwycięskiej polskiej wyprawy na Ruś Czerwoną[12].
-
Kościół parafialny -
Dzwonnica z 1914 -
Krzyż w centrum wsi, upamiętniający 100-lecie odzyskania niepodległości przez Polskę
.jpg)
.jpg)
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
W Stubnie znajdują się następujące zabytki prawnie chronione:
- Zespół dworski. Wieś była własnością prywatną, ostatnimi właścicielami – od [XIX w. do II wojny światowej – byli Myszkowscy. Pozostał po nich zespół dworski, użytkowany obecnie przez stadninę koni. Głównym elementem zespołu jest pałacyk z przełomu XIX i XX w., murowany, nakryty dachem mansardowym z czerwonej dachówki, z czterokolumnowym portykiem od frontu. W skład zespołu wchodzą także dwie oficyny, rządcówka, stajnia, spichlerz i młyn. Wokół pałacyku rozciąga się park krajobrazowy o powierzchni 6 ha z licznymi gatunkami drzew i krzewów rodzimych i egzotycznych. Na teren parku wjeżdża się przez kutą, żelazną bramę[13].
- Nieczynny cmentarz katolicki. Znajduje się na nim grób polskiego malarza Aleksandra Mroczkowskiego[13].
Pozostałe obiekty o historycznym znaczeniu to:
Drewniany kościół z 1863 spłonął w 1986. Z zespołu kościelnego pozostała drewniana dzwonnica z 1915, plebania z początku XX w., stajnia i lamus z końca XIX w. We wsi pozostało kilkanaście ciekawych domów z pocz. XX w. (drewnianych i murowanych) z czterospadowymi dachami krytymi czerwona dachówką.
Po dawnej cerkwi greckokatolickiej pw. św. Dymitra z 1898 pozostały tylko resztki fundamentów. Ukraińcy, którzy przed wojną stanowili ok. połowy mieszkańców, zostali wywiezieni w 1945 do ZSRR.
Geografia i przyroda[edytuj | edytuj kod]
W pobliżu Stubna przebiega Kanał Bucowski (nazwa pochodzi od ukraińskiej, przygranicznej wioski Bucow), który odwadnia teren. W Stubnie znajduje się jeden z nielicznych rezerwatów szachownicy kostkowatej.
Wieś bywa nazywana "stolicą bociana" ze względu na dużą liczbę tych ptaków występujących w całej gminie. W centrum wsi stoi pomnik bociana, a corocznie organizuje się święto mu poświęcone "Bocianadę".
Religia[edytuj | edytuj kod]
Miejscowość jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii Matki Bożej Szkaplerznej.
Sport[edytuj | edytuj kod]
We wsi działa piłkarski Klub Sportowy Granica Stubno, w sezonie 2017/2018 grający w rozgrywkach IV ligi podkarpackiej[14].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 132600
- ↑ Wieś Stubno w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2018-02-19], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2018-02-19].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1215 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Rejestr TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 9 lipca 1990 r. w sprawie celów, zasad i trybu udzielania oraz wysokości stawek dotacji dla rolnictwa w 1990... [online], isap.sejm.gov.pl [dostęp 2017-11-26] (pol.).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 24 czerwca 1994 r. w sprawie wysokości stawek dotacji dla rolnictwa oraz szczegółowych zasad i trybu ich udz... [online], isap.sejm.gov.pl [dostęp 2017-11-26].
- ↑ Życie Podkarpackie - informacje z regionu Przemyśla, Jarosławia, Lubaczowa, Przeworska [online], www.zycie.pl [dostęp 2017-11-26] (pol.).
- ↑ KSNG: Wykaz urzędowych nazw miejscowości i ich części. opublikowany [w:] Dz.U. z 2013 r. poz. 200 ze zmianami w Dz.U. z 2015 r. poz. 1636. [dostęp 2018-01-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-05-22)].
- ↑ Streszczenie pracy prof. J. Nalepy. [dostęp 2018-10-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-10-12)].
- ↑ Grzegorz Rąkowski, Polska Egzotyczna. Część II. Przewodnik, Część 2, s. 390.
- ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podkarpackie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2021-02-11].
- ↑ Strona 90minut.pl
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Stanisław Kłos - Podkarpackie - przewodnik, wyd. "Bosz" 2005
- Grzegorz Rąkowski - Polska egzotyczna, część II, wyd. "Rewasz" 2004.
- Stefan Lew - Kultura ludowa pogranicza nadsańskiego, Muzeum Ziemi Przemyskiej 1969.
- Strona internetowa Stubna
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Stubno, po rusku ''Stibno''..., [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 493.