Maślak żółty
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
maślak żółty |
| Nazwa systematyczna | |
| Suillus grevillei (Klotzsch) Singer Farlowia 2: 259 (1945) | |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[1] | |
 | |
_Singer_125164.jpg)
Maślak żółty (Suillus grevillei (Klotzsch) Singer) – gatunek grzybów z rodziny maślakowatych (Suillaceae)[2].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Suillus, Suillaceae, Boletales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[2].
- Boletinus grevillei (Klotzsch) Pomerl. 1980
- Boletopsis elegans (Schumach.) Henn. 1898
- Boletus annularius Bolton 1792
- Boletus cortinatus Pers. 1801
- Boletus elegans Schumach. 1803
- Boletus grevillei Klotzsch 1832
- Ixocomus elegans f. badius Singer 1938
- Ixocomus flavus var. elegans (Schumach.) Quél. 1888
- Ixocomus grevillei (Klotzsch) Vassilkov 1955
- Suillus elegans (Schumach.) Snell 1944
- Suillus grevillei f. badius (Singer) Singer 1965
- Suillus grevillei var. badius Singer
- Viscipellis elegans (Schumach.) Quél. 1886
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1832 r. Johann Friedrich Klotzsch nadając mu nazwę Boletus grevillei. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1945 r. Rolf Singer, przenosząc go do rodzaju Suillus[2].
Nazwę polską podała Alina Skirgiełło w 1960 r., przez Władysława Wojewodę gatunek ten opisywany był pod nazwą maślak strojny[4]. W niektórych atlasach opisywany był pod nazwą, maślak modrzewiowy. Nazwy regionalne: grzyb okazały, grzyb strojny, grzyb modrzewiowy, borowik strojny, borowik piękny, borowik żółty, maślak czerwony, czerwonka, żółtak[5]
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
W młodych owocnikach stożkowaty, w dojrzałych spłaszczony i poduchowaty, o średnicy 40–150 mm. Skórka kapelusza gładka, naga, pokryta śluzem, który wysycha w czasie suszy a w czasie wilgotnej pogody jest bardzo śliski i błyszczący. Kolor złotożółty, złotopomarańczowy, przy brzegu jaśniejszy. Skórka bardzo trudna do oddzielenia od miąższu, daje się jedynie częściowo ściągnąć z brzegu kapelusza starszych owocników, jednak u młodych okazów jest to niemal niemożliwe[6][7][8].
W młodych okazach są zakryte żółtobiałą osłoną. Długości 5–10 mm. Są żółte, później oliwkowożółte, przyrośnięte. Pory najpierw okrągłe, później kanciaste, za młodu żółte, z wiekiem brązowożółte, po naciśnięciu zabarwiają się na kolor różowobrązowy a następnie ciemnieją[9][10].
Wysokości 5-14 cm i średnicy do 2,5 cm, cylindryczny lub maczugowaty, pełny, z pierścieniem u góry. Nad pierścieniem cytrynowożółta śluzowata strefa pierścieniowa[7], często z siateczką, a pod pierścieniem trzon jest pomarańczowobrązowy. U starszych okazów pierścień zanika[9] lecz wyraźnie widać ślad po nim[7].
Żółty, miejscami niekiedy różowiejący, w kapeluszu miękki i soczysty, w trzonie twardy, włóknisty. Smak nieznaczny, zapach niewyraźny. U starszych okazów miąższ staje się wodnisty[9]. Po przekrojeniu, lub zgnieceniu barwi się na brudnoróżowy kolor[5].
Oliwkowoochrowy do jasnobrązowego. Zarodniki o wymiarach 7-11× 3-4 µm, wrzecionowate do elipsoidalnych, gładkie, bladożółte[7][11].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Jest dość szeroko rozprzestrzeniony; występuje w Europie, Ameryce Północnej, Afryce Północnej i w Australii[5]. W Polsce jest pospolity, szczególnie w górach[5].
Tworzy mikoryzę z modrzewiami i występuje tylko pod tym drzewem. Równocześnie wśród trzech gatunków maślaków rosnących pod modrzewiami jest gatunkiem najczęściej spotykanym[10].
Znaczenie[edytuj | edytuj kod]
Grzyb mikoryzowy[4]. Grzyb jadalny: smaczny grzyb jadalny o mięsistym miąższu[8]. Można go przyrządzać na wiele sposobów. Starsze owocniki można próbować obrać ze skórki na tyle, na ile jest to możliwe.
Gatunki podobne[edytuj | edytuj kod]
Najbardziej podobny jest maślak alpejski (Suillus bresadolae var. flavogriseus Cazzoli & Consiglio), rosnący tylko w wyższych partiach gór, również pod modrzewiami. Podobne są też maślak błotny (Suillus flavidus) i maślak ziarnisty (Suillus granulatus) (ten ostatni jednak nie ma pierścienia na trzonie)[9].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Suillus grevillei, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2013-03-05] (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-05-10]. (ang.).
- ↑ a b Władysław Wojewoda, Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1
- ↑ a b c d Albert Pilát, Otto Ušák, Mały atlas grzybów, Warszawa: PWRiL, 1977.
- ↑ Aurel Dermek, Grzyby, Marta Pančíková (tłum.), Krystyna Kwaśniewska-Mżyk (tłum.), Warszawa: Wydawnictwo "Sport i Turystyka", 1981, s. 142-143, ISBN 83-217-2357-8 [dostęp 2019-09-14].
- ↑ a b c d Michal. Mikšík, Hřibovité houby Evropy, wyd. První české vydání, Praha 2017, s. 116-117, ISBN 80-256-2063-8, OCLC 1089429781 [dostęp 2019-08-22].
- ↑ a b Ladislav Hagara, Ottova encyklopedie hub, wyd. 1, Praha: Ottovo nakladatelství, 2014, s. 560, ISBN 978-80-7451-407-4, OCLC 903090511 [dostęp 2018-11-17].
- ↑ a b c d Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ a b Till R. Lohmeyer, Ute Kũnkele: Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie. Warszawa: 2006. ISBN 978-1-40547-937-0.
- ↑ Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.