Synagoga w Dzierżoniowie
50°43′34″N 16°38′56″E/50,726000 16,649000 nr rej. A/4106/1399/WŁ z 7.03.1994
| |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Budulec |
murowana |
| Data budowy | |
| Data likwidacji | |
| Tradycja |
ortodoksyjna |
| Obecnie |
wyremontowana |
Położenie na mapie Dzierżoniowa  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu dzierżoniowskiego  | |
| 50°43′34″N 16°38′56″E/50,726000 16,649000
| |
Synagoga w Dzierżoniowie – synagoga znajdująca się w Dzierżoniowie przy ulicy Ignacego Krasickiego 28.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Synagoga została zbudowana w 1875 roku. W 1937 roku władze hitlerowskie zabroniły użytkowania synagogi przez gminę żydowską. W drodze licytacji została nabyta przez miejscowego ogrodnika. Po zakończeniu II wojny światowej, w czerwcu 1945 roku synagoga została nieodpłatnie przekazana Wojewódzkiemu Komitetowi Żydów w Rychbachu. Wkrótce została wyremontowana i ponownie dostosowana do potrzeb kultu religijnego.
9 maja 1946 roku w synagodze odbyło się uroczyste nabożeństwo żałobne w intencji Żydów, którzy zginęli podczas II wojny światowej. Po wydarzeniach z marca 1968 roku nabożeństwa odbywały się nieregularnie, a od 1980 roku zostały zupełnie zaprzestane. W następstwie synagoga stała opuszczona i niszczejąca. W 1989 roku przeprowadzono małe prace remontowe elewacji zewnętrznych.
W nocy z 19 na 20 października 2001 roku podczas Dni Kultury Żydowskiej nieznani sprawcy wymalowali rasistowskie napisy oraz wizerunki swastyk na murach synagogi[1]. 23 lutego 2004 roku pożar strawił znaczną część synagogi, której straty przekroczyły 10 tysięcy złotych. Przyczyną pożaru było prawdopodobnie podpalenie[2]. Wcześniej również powybijano szyby w oknach budynku.
W 2004 roku synagogą zainteresowała się Fundacją Beiteinu Chaj – 2004, założona przez Rafaela Blau, rodowitego dzierżoniowskiego Żyda, mieszkającego obecnie za granicą. Fundacja mimo że nie była właścicielką budynku, na własny koszt wykonała w nim szereg prac zabezpieczających, przede wszystkim remont zniszczonego podczas pożaru dachu. W kwietniu 2006 roku przeprowadzono kolejne prace zabezpieczające. Wewnątrz usunięto gruz, śmieci, pousuwane zostały szyby w oknach, zagrażające bezpieczeństwu, po których wnęki zostały zabite deskami, zostały założone rynny i rury spustowe[3]. Do tej pory wejście do synagogi było możliwe jedynie poprzez okna na pierwszym piętrze, ponieważ drzwi główne i gospodarcze zostały zamurowane kilka lat wcześniej. Fundacja założyła ponownie drzwi gospodarze.
W styczniu 2007 roku synagoga została zakupiona przez Fundację Beiteinu Chaj – 2004, która starała się o jej zakup od ponad trzech lat. Po gruntownym remoncie w jej wnętrzu ma się znaleźć centrum integracyjno-kulturalne[4]. 5 grudnia 2007 roku z inicjatywy fundacji zorganizowano w synagodze pierwsze od kilkunastu lat spotkanie inaugurujące święto Chanuki, w którym udział wzięło kilkudziesięciu mieszkańców miasta oraz członków lokalnej społeczności żydowskiej[5].
Postępujące prace renowacyjne umożliwiły uroczystości 19 kwietnia 2013 z udziałem konsula generalnego USA i attaché kulturalnego USA z Kijowa upamiętniające powstanie w Getcie Warszawskim[6], a letnie renowacje w 2013 nadały świeży wygląd elewacjom i otoczeniu[7].
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Murowany z cegły, trójkondygnacyjny, częściowo podpiwniczony budynek synagogi wzniesiono na planie prostokąta w stylu neoromańskim.
Wewnątrz, na parterze znajdowały się kuchnie i pokoje, a na piętrze obszerna główna sala modlitewna, którą z trzech stron otaczają galerie dla kobiet wsparte na drewnianych kolumnach o korynckich kapitelach. Na ścianie wschodniej zachowała się drewniana oprawa Aron ha-kodesz, którą wieńczy okulus. Zachował się również cały wystrój zewnętrzny.
Synagoga jest obiektem, który stanowi wartość zabytkową. Została ona wpisana do krajowego rejestru zabytków nieruchomych pod numerem 1399/WŁ w dniu 7 marca 1994 roku.
Galeria (przed remontem)[edytuj | edytuj kod]
-
Synagoga, 2006 -
Synagoga, 2006 -
Synagoga, 2006 -
Synagoga, 2006 -
Synagoga, 2006 -
Główna sala modlitewna -
Główna sala modlitewna -
Główna sala modlitewna -
Galerie dla kobiet -
Klatka schodowa na babiniec
Galeria (po remoncie)[edytuj | edytuj kod]
-
Synagoga, 2020 -
Synagoga, 2020 -
Synagoga, 2017 -
Główna sala modlitewna -
Kamień pamiątkowy (1963)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Strona projektu odnowy. pl.synagoguefund.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-05-12)]. synagogi
- Synagoga w Dzierżoniowie w portalu Wirtualny Sztetl
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Nigdy Więcej - Stowarzyszenie Antyfaszystowskie. Katalog wypadków, rok 2001
- ↑ Nigdy Więcej - Stowarzyszenie Antyfaszystowskie. Katalog wypadków, rok 2004
- ↑ Dzierżoniów. Dzierżoniowska Synagoga. tygodnik.dzierzoniowski.info. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-07-20)]. – Tygodnik Dzierżoniowski
- ↑ Dzierżoniów. Synagoga ma nowego właściciela. tygodnik.dzierzoniowski.info. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]. – Tygodnik Dzierżoniowski
- ↑ Dzierżoniów. Trwa Chanuka. tygodnik.dzierzoniowski.info. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]. – Tygodnik Dzierżoniowski
- ↑ Uroczystości upamiętniające powstanie w Getcie Warszawskim. [dostęp 2015-11-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-11-21)].
- ↑ Letnie renowacje. [dostęp 2015-11-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-11-21)].