Wacław Studnicki

Wacław Studnicki, właśc. Gizbert-Studnicki (ur. 7 sierpnia 1874 w Dyneburgu, zm. 13 maja 1962 w Venice, dzielnicy Los Angeles) – polski historyk i archiwista. Brat Władysława Studnickiego.

Życiorys

Syn Adolfa i Izabeli z Fastykowskich. Początkowo uczył się w gimnazjum w Wilnie, z którego został usunięty za działalność niepodległościową, następnie kontynuował naukę w Mitawie i Parnawie. W roku akademickim 1895/1896 rozpoczął studia na Cesarskim Uniwersytecie Warszawskim, od 1896 był członkiem Polskiej Partii Socjalistycznej, w tym samym roku uwięziono go w Cytadeli Warszawskiej. Po wyjściu za kaucją zamieszkał we Lwowie, a od 1897 w Wiedniu, gdzie działał w Związku Zagranicznym Socjalistów Polskich i publikował w prasie socjalistycznej („Przedświt”, „Głos”). Od 1900 mieszkał w Paryżu, redagował tam pismo „Głos Wolny”, następnie pod tytułem „Wolny Głos Polski”. PPS opuścił w sierpniu 1904 wobec różnic co do charakteru akcji dywersyjnych wobec caratu – sam popierał akcje bardziej radykalne. Od marca 1905 mieszkał w Warszawie, którą opuścił w 1906 po dwukrotnym aresztowaniu. Pod koniec 1906 zamieszkał w Wilnie, pracował w „Dzienniku Wileńskim”, piśmie Narodowej Demokracji. W 1908 został kierownikiem Archiwum Miejskiego w Wilnie, od 1910 równocześnie redagował razem z Ferdynandem Ruszczycem pismo społeczno-kulturalne „Tygodnik Wileński”. W 1916 usunięty został ze stanowiska archiwisty miejskiego.

W 1919 był jednym z organizatorów polskiej służby archiwalnej, kierował kolejno archiwami w Piotrkowie Trybunalskim, Lublinie, Wydziałem Archiwalnego Zarządu Cywilnego Ziem Wschodnich i kustoszem archiwum miejskiego w Wilnie. W 1919 został członkiem Towarzystwa Miłośników Wilna i radnym tego miasta (tę drugą funkcję sprawował do 1927). Został też członkiem kościoła ewangelicko-reformowanego. Walczył w wojnie polsko-bolszewickiej, w 1921 utworzył Archiwum Państwowe w Wilnie, którym kierował formalnie od 1927. Prowadził badania nad archiwaliami i historią Wilna, w tym historią kościoła ewangelickiego w tym mieście. W 1939 przeszedł na emeryturę. W czasie II wojny światowej mieszkał w Wilnie, które opuścił w czerwcu 1944 i zamieszkał najpierw w Niemczech, a od 1951 w USA. Założył tam Związek Miłośników Miasta Wilna. Był członkiem Polskiego Instytutu Naukowego w Ameryce.

Od 15 września 1923 był mężem Anieli Ratajewicz.

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Niepodległości (12 marca 1931)
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1937)

Wybrane prace

• Wilno: przewodnik ilustrowany po mieście i okolicach z planem miasta i dodatkami (1910)
• Wilno: przewodnik po mieście i okolicach (1919)
• Stosunek Wilna do Legjonów: kartki bez retuszu z pamiętnika 1916–1917 r. (1928)
• Kościół ewangelicko-reformowany w Wilnie: historja, organizacja, świątynia (1935)
• Wilno (1936)

Bibliografia

• Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 703−704. [dostęp 2021-05-27].
• M. Ryńca, W. Suleja, Studnicki Wacław [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 45, Wrocław 2007–2008, s. 121–125.