Warwara Stiepanowa

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Warwara Stiepanowa
Варва́ра Фёдоровна Степа́нова
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

9 października?/21 października 1894 lub 4 listopada 1894
Kowno

Data i miejsce śmierci

20 maja 1958
Moskwa

Dziedzina sztuki

malarstwo, projektowanie tkanin, grafika, scenografia

Epoka

kubofuturyzm, konstruktywizm

Multimedia w Wikimedia Commons

Warwara Fiodorowna Stiepanowa (ros. Варва́ра Фёдоровна Степа́нова; ur. 9 października?/21 października[1] lub 4 listopada 1894[2][3] w Kownie, zm. 20 maja 1958 w Moskwie) – rosyjska malarka, awangardowa projektantka ubioru i tkanin, graficzka oraz scenografka.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodziła się w Kownie[2][3]. Ukończyła szkołę średnią z wyróżnieniem[4]. By móc studiować malarstwo na akademii w Kazaniu[3][4] (ok. 1910–1911[2]), zawarła małżeństwo z architektem Dmitrijem Fiedorowem, który kilka lat później poległ w czasie pierwszej wojny światowej[3][5]. Podczas studiów poznała swojego przyszłego partnera artystycznego i męża Aleksandra Rodczenkę[1][2]. W 1912[2] lub 1913[1] roku przeniosła się do Moskwy, gdzie szkoliła się w pracowniach malarskich Ilji Maszkowa i Konstantina Juona[2]. W tym czasie utrzymywała się, pracując jako księgowa i sekretarka[1]. W latach 1913–1914 studiowała na Moskiewskim Państwowym Artystyczno-Przemysłowym Uniwersytecie[3]. W 1916 roku zamieszkała z Rodczenką. Para razem włączyła się w działania rosyjskiej awangardy[1].

Z początku Stiepanowa tworzyła pod silnym wpływem kubofuturyzmu[4]. Na krótko związała się z grupą futurystycznych poetów[2], tworząc poezję wizualną[1] metodą kolażu[4], zainspirowana twórczością Aleksieja Kruczonycha[3]. Podstawowym elementem konstrukcji jej wierszy były dźwięki, a nie znaczenie słów[4]. Pierwszy, ręcznie wykonany[1] tomik graficznej poezji stworzyła w 1918 roku[3]. W kolejnym zbiorze Gaust Chaba połączyła akwarelę z kolażem i odręcznym pismem, tłem zaś były zadrukowane strony gazet[3].

Pracowała w Izo Narkomprosie (wydziale sztuk wizualnych Ludowego Komisariatu Oświaty Rosyjskiej FSRR), jako jedna z pierwszych związała się także z Instytutem Kultury Artystycznej (Inchuk)[2]. Na początku lat 20.[1] namalowała serię obrazów przedstawiających zgeometryzowane postaci, która zdobyła uznanie krytyki[4], należącą do najważniejszych prac Stiepanowej[1]. W marcu 1921 roku, wraz z Aleksiejem Ganem i Rodczenką, współzałożyła pierwszą grupę roboczą konstruktywistów[2]. Tego samego roku wystawiła swoje prace z Rodczenką, Lubow Popową, Aleksandrem Wesninem i Aleksandrą Ekster na przełomowej[6] wystawie 5 × 5 = 25[1][6]. Brała również udział w wystawach krajowych[2]. Jej zamiłowanie do tekstury malarskiej znalazło później odbicie w projektach tkanin[4].

Wraz z Rodczenką, Popową i Władimirem Tatlinem sprzeciwiała się idei sztuki dla sztuki, proponując zamiast tego wizję sztuki praktycznej, posiadającej konkretną funkcję[3]. W rezultacie w 1922 roku porzuciła malarstwo na rzecz teatru[3][4] i projektowania graficznego[3], współpracując z reżyserem Wsiewołodem Meyerholdem przy produkcji sztuki Śmierć Tarełkina, dla której zaprojektowała dynamiczną, zgeometryzowaną scenografię i kostiumy[4] w dwukolorowe, geometryczne wzory[2]. Scenografia składała się z ruchomych elementów, które można było dowolnie układać lub używać na kilka sposobów, w zależności od potrzeb aktorów[2]. W swoich kolejnych projektach ubioru i tkanin ponownie wykorzystywała geometryczne wzory[4]. Zaprojektowała 150 wzorów dla państwowej fabryki tkanin, z czego jedynie 20 projektów zostało zrealizowanych[1]. Zajmowała się także teorią produkcji odzieży, a w szczególności strojów sportowych, prezentując swoje poglądy na łamach magazynu „LEF”[2], dla którego tworzyła również grafiki[3]. W latach 1924–1925 wykładała tkaninę na Wchutiemasie[2][3]. W 1929 roku jej projekty tkanin zostały wyróżnione podczas wystawy tkanin w Galerii Tretiakowskiej[1].

W drugiej połowie lat 20. regularnie tworzyła ilustracje i grafiki do periodyków, książek i filmów[3]. Wraz z Rodczenką[4] współpracowała z poetą Władimirem Majakowskim: ona projektowała dla niego plakaty[2][4], a Rodczenko ilustrował tomiki poetyckie[4]. W następnej dekadzie projektowanie graficzne i typograficzne było jej główną formą działalności artystycznej[2][3]. Zajmowała się nimi do lat 50.[2] Pod koniec lat 20. jej awangardowy dorobek został poddany ostrej krytyce stalinowskiego establishmentu, a jej postać stopniowo uległa marginalizacji[1].

W 1938 roku powróciła do malarstwa, tworząc pejzaże o wyrazistej fakturze i w przygaszonych barwach[3].

Zmarła 20 maja 1958 roku w Moskwie[1][2].

Wybrane wystawy zbiorowe[edytuj | edytuj kod]

  • 1914: Moskiewski Salon[3]
  • 1920: Wystawa Czterech Artystów (Kandinsky, Rodczenko, Sinezubow, Stiepanowa), Moskwa[3]
  • 1921: 5 × 5 = 25, Moskwa[6]
  • 1924: Biennale w Wenecji[3]
  • 1925: Exposition Internationale des Arts Décoratifs, Paryż[3]
  • 1982: Moscou-Paris, Centre Georges Pompidou, Paryż[3]
  • 1984: Rodchenko-Stepanova, Palazzo Braschi, Rzym[3]
  • 1984: Art into Production, Museum of Modern Art, Oksford[3]
  • 1991: The Future Is Our Only Goal, Muzeum Sztuki Użytkowej, Wiedeń[3]
  • 2016: A Revolutionary Impulse: the Rise of the Russian Avant-Garde, Museum of Modern Art, Nowy Jork[6]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n Varvara Fyodorovna Stepanova, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2021-03-06] (ang.).
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r Christina Lodder, Stepanova, Varvara (Fyodorovna), [w:] Grove Art Online, Oxford University Press, 2003 [dostęp 2021-03-06] (ang.).
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x Stepanova, Varvara, [w:] Benezit Dictionary of Artists., Oxford University Press, 2011 [dostęp 2021-03-06] (ang.).
  4. ↑ a b c d e f g h i j k l m Stepanova, Varvara (1894–1958), [w:] Women in World History: A Biographical Encyclopedia, Encyclopedia.com [dostęp 2021-03-06].
  5. ↑ Александр Николаевич Лаврентьев: Варвара Степанова. Москва: Фонд "Русский авангард", 2009, s. 11. ISBN 978-5-91566-007-5.
  6. ↑ a b c d Da Hyung Jeong, Varvara Stepanova [online], The Museum of Modern Art [dostęp 2021-03-07] (ang.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Warwara_Stiepanowa&oldid=72213444”