Wikiprojekt:Filmy/Jak napisać doskonały artykuł filmowy

Lista artykułów

Wikiprojekt

Jak napisać doskonały artykuł filmowy

Biblioteka

Ocena haseł

Do napisania

Szablony

Niniejszy esej stanowi adaptację na nasze filmowe podwórko stron pomocy na Wikipedii: Pomoc:Jak napisać doskonały artykuł oraz Pomoc:Jak napisać dobrą definicję. Może się przydać osobom potomnym przy rozbudowie haseł o filmach.

Struktura artykułu

Poniżej prezentujemy listę elementów artykułu, które powinny znaleźć się docelowo w haśle zgłoszonym do wyróżnienia. Plusem zaznaczono elementy obowiązkowe dla artykułów, które mają być nominowane do wyróżnienia, w zależności od rodzaju dzieła:

Elementy artykułu	Obowiązkowe (film fabularny, w tym animacje mainstreamowe)	Obowiązkowe (film dokumentalny)	Obowiązkowe (film eksperymentalny, w tym animacje awangardowe)	Nadobowiązkowe (wszystkie filmy)
Infobox	+	+	+
Nagłówek	+	+	+
Streszczenie	+
Treść filmu		+	+
Obsada	+
Produkcja	+	+	+
Muzyka				+
Promocja				+
Upowszechnienie / Dystrybucja	+	+	+
Odbiór	+	+	+
Analizy i interpretacje				+
Znaczenie				+
Kontynuacje				+
Sekcje końcowe (zobacz też, przypisy, bibliografia, linki zewnętrzne)	+	+	+

Infobox

Podstawowe informacje dotyczące filmu (takie jak tytuł filmu, rok produkcji, nazwiska osób z ekipy filmowej, kraj produkcji) powinny być umieszczone w infoboksie. Szczegóły, jak to zrobić, znajdują się w dokumentacji szablonu {{Film infobox}}.

Nagłówek

Nagłówek służy odpowiedniemu streszczeniu dalszej treści artykułu i tak powinien być traktowany. W przypadku artykułów filmowych częstym nadużyciem jest wklejanie w nagłówkach informacji o plenerach, najnowszych wiadomości medialnych i innych ciekawostek, które powinny się znaleźć w dalszej treści artykułu. Zamiast tego w nagłówku powinny zostać zawarte następujące informacje:

• Definicja: nazwa filmu (jeśli jest zagraniczny, wpisanie oryginalnej nazwy), możliwie najdokładniej określony gatunek, rok ukończenia produkcji oraz data premiery, nazwisko reżysera i scenarzysty; jeśli to producent jako osoba odgrywał znaczącą rolę w produkcji (jak np. David O. Selznick w Przeminęło z wiatrem), wypada dołączyć także jego nazwisko.
• Dalsza część nagłówka: zwięzły opis fabuły, czasu i miejsca akcji, wskazanie głównych aktorów; zwięzły opis warunków produkcji filmu (studio/wytwórnia, wskazanie udziału wybranych członków ekipy filmowej); ogólny odbiór filmu, wskazanie głównych nagród bądź dochodów.

Streszczenie

Jeśli opisujesz film fabularny, dobrze jest streścić wydarzenia przedstawione na ekranie z użyciem źródeł. Nie obawiaj się spoilerów – artykuły na Wikipedii mają charakter przeglądowy docelowo porównywalny z opracowaniami dzieł literackich. Dobre streszczenie fabuły nie powinno być ani zbyt krótkie, ani zbyt rozległe. Na pewno nie może ograniczać się do omówienia początku filmu, albowiem wartość informacyjna docelowego artykułu wyróżnionego byłaby w tym przypadku znikoma. Przy streszczaniu fabuły filmu warto uważać na to, żeby nie podawać zbyt dużej liczby szczegółów. Starajmy się nie podawać własnych interpretacji poszczególnych scen; od tego powinna być osobna sekcja.

Do redakcji streszczenia zalecamy wykorzystanie źródeł wtórnych. Jak wynika z kilku dyskusji na ten temat (1, 2, 3, 4, 5), kwestia ta była burzliwie dyskutowana. Najnowsza dyskusja z 2022 roku (nr 5) zakończyła się brakiem konsensusu w tej sprawie, w związku z czym brak źródeł innych niż sam film może być podstawą do odmowy przyznania wyróżnienia. Dlatego zalecamy w razie potrzeby okrojenie sekcji do informacji dotyczących fabuły, które już zostały opublikowane w źródłach wtórnych. W przypadku braku możliwości uźródłowienia informacji dot. szczegółów fabularnych (np. zakończenia) dopuszczalne jest zastosowanie szablonu {{Cytuj}}, ale należy możliwie go zastąpić, gdy znajdą się niezależne źródła.

Treść filmu

Jeśli opisujesz film dokumentalny lub eksperymentalny, ogranicz się do wskazania głównej tematyki filmu. W przypadku filmu dokumentalnego możesz na przykład opisać (z uwzględnieniem źródeł), do czego twórcy próbują przekonać widza za pomocą środków perswazyjnych czy też toku prowadzonej narracji. Natomiast w przypadku filmu eksperymentalnego, jeśli nie jesteś w stanie dociec, jaką fabułę opowiada dzieło filmowe, możesz ograniczyć się do wskazania stylu reżyserskiego (przykładowo, dzieła pierwszej awangardy francuskiej – surrealistyczne i dadaistyczne – nie dadzą się opowiedzieć w formie streszczenia; możesz za to wskazać środki filmowe, z jakimi eksperymentowali twórcy).

Obsada

W tej kwestii podajemy role aktorskie, możliwie w następującej kolejności:

• główna obsada (forma wypunktowania lub ewentualnie tabeli);
• pozostałe role istotne dla fabuły filmu (forma prozy lub wypunktowania);
• role cameo (nieistotne dla fabuły, np. Stan Lee w filmach Marvela, Elon Musk w Iron Man 2).

W przypadku, gdy głos postaci (czy to w filmie fabularnym, czy animowanym) jest dubbingowany, uwzględniamy członków obsady z oryginalnej wersji dźwiękowej, ewentualnie dubbing polski tylko w przypadku postaci głównych utworu. Jeśli obsada jest względnie długa i korzystamy z listy wypunktowanej, wklejamy ją w szablon {{Układ wielokolumnowy}} z parametrem szerokość=300px, co zapewni poprawne działanie kolumn zarówno w przeglądarkach desktopowych, jak i mobilnych. Zalecane jest jednak – o ile to możliwe – krótkie scharakteryzowanie roli odgrywanej przez danego aktora.

Produkcja

W tej sekcji podajemy proces tworzenia filmu, począwszy od prac przygotowawczych, przez udział reżysera, scenarzystów, producentów i wytwórni, inspiracje twórców, prace nad scenografią i kostiumami, dobór obsady i ekipy filmowej oraz okres zdjęciowy, aż po proces postprodukcji (montaż, efekty specjalne/wizualne), ewentualne istotne problemy podczas produkcji.

Docelowo sekcja o produkcji powinna zastąpić sekcję „Ciekawostki / Informacje dodatkowe” itd.; zawarte w niej anegdoty powinny zostać zintegrowane tak, aby odzwierciedlały faktyczne trudności i wyzwania związane z realizacją filmu, nie zaś plotkarskie informacje typu Aktor X na planie dostał czkawki.

Ścieżka dźwiękowa / Muzyka

Jeśli film zawiera ścieżkę dźwiękową, pożądane jest wspomnienie w formie podsekcji o: autorze muzyki/kompozytorze, kulisach i inspiracji do powstania ścieżki, względnie o procesie nagraniowym oraz formie wydania ścieżki (score, soundtrack lub album koncepcyjny). W sekcji można uwzględnić też informacje o singlach lub teledyskach promujących film, ewentualnie o utworach wykorzystanych w filmie, które nie pojawiły się w wydaniu ścieżki dźwiękowej. W tej sekcji dobrze byłoby również opisać (najlepiej na podstawie branżowych recenzji) styl zastosowany przez kompozytora, grupę muzyczną lub piosenkarza.

Lista utworów wchodzących w skład ścieżki powinna zostać stworzona z użyciem szablonu {{Lista utworów}} lub {{Lista utworów2}}.

Promocja

W przypadku filmów o sporym potencjale komercyjnym należy dodać sekcję poświęconą promocji. Powinna ona uwzględniać takie zagadnienia, jak powstanie zwiastunów (ew. informację o ich oglądalności, jeśli jest dostępna), udział twórców i/lub obsady na konwentach, budżet przeznaczony na promocję, udział sponsorów/partnerów promocyjnych, materiały powiązane z promocją filmu (tie-ins; np. książki lub gry powiązane z filmem), kampanie promocyjne i społeczne oraz filmy dokumentujące kulisy powstania.

Upowszechnienie / Dystrybucja

W tej sekcji można zawrzeć obecność filmu na festiwalach krajowych i międzynarodowych, a należy przede wszystkim wspomnieć o datach premier w krajach istotnych dla dystrybucji filmu, przesunięciach premiery lub niedopuszczeniu do dystrybucji np. z powodów politycznych. Istotne jest zawarcie w sekcji danych o prapremierze, dacie premiery (kinowej/TV/VOD) oraz dacie wydania na nośnikach w kraju/krajach produkcji i w Polsce. Jeśli film został wydany na kasetach VHS lub płytach DVD i Blu-ray, dobrze byłoby wspomnieć o dacie ukazania się owych wydań oraz o tym, co oprócz samego filmu zawierały nośniki (np. dźwięk wielokanałowy, format, ale też czy to była wersja odrestaurowana, czy zawierała dodatkowe materiały filmowe). Również jeżeli istnieje kilka różnych wersji montażowych filmu (np. poddanych cenzurze czy też odwrotnie – wydanych w pełnej wersji reżyserskiej), trzeba wspomnieć o tym, czym one się różniły między sobą.

Odbiór

W tej sekcji z kolei dowodzimy, jak krytycy i publiczność z kolei przyjmowali dany film w momencie powstania oraz jak reagują nań obecnie. Tu należy się kilka uwag. Jeśli masz dostęp do danych o oglądalności filmu oraz przychodów z jego dystrybucji, warto je zawrzeć w artykule. Najczęściej dane o oglądalności filmów kinowych można znaleźć na portalach takich jak Box Office Mojo, JP-Box Office oraz The Numbers; w przypadku telewizji i streamingu takich danych dostarcza np. agencja Nielsen, aczkolwiek w tym przypadku dobrze byłoby skorzystać z serwisów cytujących ową agencję. Jeśli masz sprzeczne dane z wielu źródeł, dobrze byłoby poinformować czytelnika o różnych szacunkach. W przypadku filmów amerykańskich w dystrybucji kinowej można wspomnieć też o ocenach z serwisów zajmujących się pomiarem atrakcyjności filmów CinemaScore i PostTrak.

Recepcja krytyczna (odbiór filmu przez krytyków) zasługuje na kilka uwag. Przede wszystkim zgodnie z zasadą WP:NPOV warto zawrzeć w artykule różne opinie na temat filmu (pozytywne i negatywne). W dobrym tonie byłoby również usystematyzować kwestie, które zaprzątały największą uwagę recenzentów, przy czym w przypadku negatywnych opinii należy podać konkrety dotyczące tego, co budziło największe uwagi. Jeśli krytyk napisze Film X jest do luftu – to za mało. Jeśli krytyk stwierdzi, że Film X pokazuje w złym świetle daną grupę społeczną / zawodzi pod względem zakończenia – to już docieramy do sedna problemu. Możemy zsyntetyzować ogólny odbiór filmu, jednak niepożądaną łatwizną korzystanie jest tutaj z Metacritic czy Rotten Tomatoes; konsensus na temat recepcji krytycznej musi wynikać z doboru źródeł oraz z treści artykułu, nie z ocen we wspomnianych agregatorach (zwłaszcza że są one amerykocentryczne).

Tu dochodzimy do kolejnego problemu – w zależności od głównego kraju produkcji musimy wskazać, jak dany film był odbierany w ojczyźnie. W przypadku polskich filmów należy udokumentować recepcję krytyczną w Polsce; w przypadku francuskich – we Francji itd. Recenzje w prasie spoza kraju produkcji mogą wprawdzie dowieść odbioru za granicą, jednak mają charakter drugorzędny; co nie oznacza, że są niepożądane. Za niepożądane natomiast należałoby uznać mechaniczne wpisywanie informacji typu Recenzent X wystawił filmowi 3 gwiazdki, recenzent Y zaś – ocenę 8; czytelnik nie zrozumie, co oznacza skala ocen w poszczególnych czasopismach, ponieważ różne portale i czasopisma inaczej ustalają takową skalę.

Nagrody

Jeśli film był nagradzany i/lub wyróżniany na festiwalach, wypada wspomnieć o owych wyróżnieniach w podsekcji. Nagrody i nominacje filmu dla przejrzystości warto podać w formie tabeli aniżeli listy. Tabela powinna zawierać co najmniej cztery kolumny: rok przyznania nagrody, instytucję nagradzającą twórców filmu, nagrodę/kategorię oraz odbiorcę wyróżnienia. Jeśli nie wiemy, kto konkretnie dostał nagrodę za film, w kolumnie wpisujemy po prostu nazwę dzieła. W tabeli powinny znaleźć się źródła dokumentujące fakt przyznania nagrody.

Analizy i interpretacje

Kolejna proponowana sekcja powinna zgromadzić dotychczasowe odczytania filmu w czasopismach i książkach naukowych. W odróżnieniu od periodyków filmowych, które mają wartość publicystyczną, publikacje naukowe umożliwiają odsłonienie kontekstu, w jakim dzieła filmowe powstają (uwarunkowań kulturowych, pojęć i koncepcji naukowych). Niezależnie od tego, czy zgadzamy się z daną interpretacją, czy nie, obowiązkiem wikipedysty jest udokumentowanie owych praktyk odbiorczych. W odnalezieniu artykułów analitycznych pomóc może wykorzystanie wyszukiwarek naukowych – ogólnotematycznych (np. Google Scholar, Microsoft Academic Search) bądź tematycznych (BazHum, JSTOR, Polskiej Biblioteki Naukowej). Sekcję w zależności od rozległości analiz można podzielić na oddzielne sekcje, np. poświęcone reprezentacji tożsamości bohaterów, głównemu tematowi poruszanemu przez film.

Znaczenie

Jeśli film wywarł dalekosiężny wpływ na sztukę filmową lub też świat rzeczywisty, warto dodać sekcję dokumentującą jego ciągłe oddziaływanie. W tej sekcji możemy umieścić na przykład, jacy reżyserzy inspirowali się danym dziełem, jakie były jego losy po premierze, jaki nurt/serię/franczyzę zapoczątkował itd. Tu można też umieścić notowania na listach najlepszych filmów. W szczególności pożądane są rankingi z prestiżowych czasopism, np. „Sight & Sound”, tudzież instytucji (np. Muzeum Kinematografii w Łodzi, American Film Institute itd.).

Kontynuacje

Jeżeli film doczekał się kontynuacji osadzonych w tym samym uniwersum (sequeli, prequeli, spin-offów), należy o nich wspomnieć, wskazując ich związek z omawianym utworem. W przypadku kontynuacji dopiero zapowiedzianych lub w procesie produkcji unikamy natomiast czasu przyszłego; lepiej napisać, że premiera filmu została zapowiedziana na konkretny rok aniżeli że się on ukaże w tym roku (jako że zapowiedzi mogą ulec zmianie).

Sekcje końcowe (Zobacz też, Przypisy, Bibliografia, Linki zewnętrzne)

W przypadku sekcji końcowych obowiązują ustalenia poczynione na stronie Pomoc:Jak napisać doskonały artykuł#Kolejność i wymagalność sekcji końcowych. Spośród linków zewnętrznych najbardziej pożądane są hiperłącza do baz internetowych, oficjalnych stron filmów, względnie dodatkowych materiałów niewykorzystanych w artykule. Jeśli chcemy dołączyć do artykułu link do pełnej wersji filmu, musimy się upewnić, że pochodzi on z oficjalnego kanału na YouTubie tudzież z serwisu streamingowego (np. VOD.pl) i nie zostanie rychło usunięty.

W przypadku, gdy dla danej sekcji dostępna jest niewielka ilość informacji, która uniemożliwia jej wyodrębnienie, włączamy ją do innej, np. Muzykę do Produkcji, a Marketing do Dystrybucji.

Proces uźródławiania

Kilka uwag dotyczących uźródławiania:

• Hierarchia wiarygodności źródeł przedstawia się ogólnie następująco: Książki i czasopisma naukowe > Książki i czasopisma popularnonaukowe > Czasopisma branżowe > Gazety i książki popularne (np. wynurzenia krytyków i reżyserów, wywiady-rzeki) > Strony internetowe niebędące czasopismami.

• Informacje np. o procesie produkcyjnym można znaleźć w internecie (nie tylko w mediach głównego nurtu typu Onet, Wirtualna Polska), jednak do tych źródeł trzeba podchodzić z pewną ostrożnością. Jeśli masz dostęp do publikacji dokumentujących proces produkcyjny (najlepiej naukowych), zdobądź je – zwłaszcza w przypadku starszych filmów mniej znanych reżyserów o takie szczegóły trudno w formie niedrukowanej. Niekiedy wymagane jest zjawienie się w bibliotece i przeprowadzenie kwerendy czasopism (np. „Filmu”, „Kina”), w których pojawiają się relacje z planu niemożliwe do szybkiego znalezienia w internecie. Sytuację oczywiście ułatwia skorzystanie ze zdigitalizowanych baz typu Filmopedia, Federacja Bibliotek Cyfrowych, Repozytorium Cyfrowe Filmoteki Narodowej (czasem też Google Scholar, gdzie pojawiają się niekiedy treści w wolnym dostępie), jednak z sięgnięciem po książki kluczowe dla tematu trzeba się liczyć. Dotarcie do części recenzji zagranicznych i polskich może ułatwić The Wikipedia Library, szczególnie zaś udostępnione przez nią bazy JSTOR oraz CEEOL (ta druga indeksuje między innymi numery „Kwartalnika Filmowego”).

• O ile to możliwe, przy uźródławianiu artykułów korzystaj z szablonów cytowania ({{Cytuj}} albo {{Cytuj stronę}} / {{Cytuj książkę}} / {{Cytuj pismo}}), koniecznie z parametrem odn = tak;
• Ujednolić stosowany przez siebie styl cytowania; możesz używać standardu chicagowskiego (z pełnymi przypisami wklejonymi za pomocą tagu <ref>) albo harwardzkiego (w formie Kowalski 2005, za pomocą szablonu {{Odn}});
• W sekcji Bibliografia – zwłaszcza stosując styl harwardzki – zamieść tylko publikacje wykorzystane podczas pisania artykułu (nie ma konsensusu dotyczącego bibliografii dodatkowej);
• W przypadku stron internetowych dobrze jest zamieścić w przypisach linki do ich zarchiwizowanych odpowiedników w archiwach takich jak Internet Archive oraz Archive.today (parametry archiwum i zarchiwizowano), obecność martwych linków jest niepożądana w artykułach wyróżnionych;
• Jeśli opierasz część swych informacji na materiałach filmowych zamieszczonych na YouTubie, mogą one pochodzić tylko z oficjalnych kanałów wytwórni posiadających prawa majątkowe do filmów. Pamiętaj, żeby przy cytowaniu materiałów filmowych dokonać transkrypcji materiału z użyciem parametru cytat =, co ułatwi weryfikację treści wideo.

Dodatkowe materiały źródłowe

Obrazy

Wikipedia jest wolną encyklopedią, dlatego w jej artykułach preferowane są obrazy nieobjęte majątkowym prawem autorskim. Zdjęcia na wolnej licencji mogą zawierać miejsca kręcenia filmu, zdjęcia z planu oraz zdjęcia obsady i ekipy. Niektóre starsze filmy mogą znajdować się w domenie publicznej, a ich zrzuty ekranu można wykorzystywać w artykułach bez ograniczeń. Starsze filmy, do których nadal obowiązują prawa autorskie, mogą mieć zwiastuny w domenie publicznej, a zrzuty ekranu z tych zwiastunów mogą być swobodnie wykorzystywane.

W przypadku miejsc, w których kręcone są filmy, wolne zdjęcia konkretnych i w większości niezmienionych miejsc w filmie mogą ilustrować miejsca wykorzystane w produkcji filmu. Zdjęcia z planu filmowego, pokazujące produkcję w trakcie realizacji, mogą być wykorzystane, jeśli istnieje dowód na to, że zostały udostępnione na odpowiedniej licencji. Obsadę i ekipę, a także wszelkie eksponowane elementy produkcji (takie jak kostiumy czy pojazdy), można sfotografować podczas różnych premier powstałego filmu. Jeśli na swobodnie udostępnionych zdjęciach zostaną uwiecznione materiały marketingowe, należy zachować ostrożność, aby nie były one utworami zależnymi.

Kategorie

Na dole artykułu powinny znajdować się kategorie. Bezwzględnie należy w nich uwzględnić kategorie dotyczące roku, kraju produkcji i gatunku. Kategorie ogólne służą łatwiejszemu przeglądaniu treści Wikipedii. W przypadku biografii członków ekipy filmowej i obsady aktorskiej należy zastosować szablon DEFAULTSORT:Nazwisko, Imię, aby owe hasła były poprawnie sortowane w kategoriach wedle przyjętego standardu.

Informacje, które nie powinny się znaleźć w artykule

• Ciekawostki. O ile to możliwe, powinny być zintegrowane z resztą artykułu (np. ciekawostki dotyczące procesu produkcyjnego powinny znaleźć się w sekcji Produkcja); w przeciwnym razie należy je usunąć z artykułu.
• Informacje o wersji polskiej (z wyłączeniem głównej obsady). Zwłaszcza w przypadku zagranicznych filmów familijnych oraz animowanych zamieszczanie WYŁĄCZNIE informacji o polskim dubbingu bądź lektorze – chyba że dotyczą głównej obsady – jest wysoce niepożądane. Do dokumentacji dubbingu polskiego służy portal Dubbingpedia. W Wikipedii pierwszeństwo ma informacja o aktorach z oryginalnej wersji językowej.
• Dane o emisji telewizyjnej. Wikipedia nie jest programem telewizyjnym, więc informacje o emisji filmu na kanałach telewizyjnych bądź w serwisach VOD powinny zostać usunięte (chyba że premiera filmu odbyła się właśnie w telewizji/VOD).
• Flagi w infoboksie. Po długiej dyskusji w Kawiarence ustalono, że w infoboksach dotyczących filmów i seriali telewizyjnych nie powinny się znajdować flagi, ze względu na zaśmiecanie tychże infoboksów. Decyzją ze stycznia 2022 roku usunięto wszelkie flagi z infoboksów filmowo-serialowych i tego powinniśmy się trzymać.