Wyspiańskiego
52°15′54″N 20°58′47″E/52,265000 20,979722 Widok na osiedle z powietrza, od południowego wschodu | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miasto | |
| Dzielnica | |
| Data budowy |
1953–1956 |
| Architekt |
Jacek Nowicki, |
Położenie na mapie Warszawy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
| 52°15′54″N 20°58′47″E/52,265000 20,979722
| |
Wyspiańskiego – osiedle mieszkaniowe w warszawskiej dzielnicy Żoliborz[1].
Położenie i charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Osiedle znajduje w Warszawie się na obszarze Miejskiego Systemu Informacji Stary Żoliborz[2][3], na terenie tzw. Żoliborza Urzędniczego[4]. Położone jest wzdłuż ulicy Stanisława Wyspiańskiego i wokół placu Dionizego Henkla[2][4]. Na osiedle składa się pięć budynków o adresach pl. Henkla 2 i 6 oraz ul. Wyspiańskiego 5, 6/8 i 7[2]. Tworzą one wydłużony plac z centralnym skwerem otoczonym dwiema jezdniami wzdłuż ulicy Wyspiańskiego oraz ciasny, okrągły pierścień wokół placu Henkla[4].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Osiedle zaprojektowali w latach 1951–1952 Jacek Nowicki we współpracy z Bogusławem Karczewskim[5][6]. W okresie od 1953 do 1956 roku powstało łącznie 500 mieszkań[7]. Za realizację odpowiadało przedsiębiorstwo ZBW-1[8]. W celu realizacji inwestycji niezbędne były wyburzenia pozostałości zabudowy po działaniach zbrojnych prowadzonych w czasie powstania warszawskiego[8].
Przed wojną w miejscu tym istniała zabudowa willowa i jednorodzinna, a także korty tenisowe[8]. Wokół pl. Henkla stały budynki zaprojektowane przez Romualda Gutta[5]. W latach 1922–1925 wybudowano szeregowe wille o dwóch kondygnacjach i czterospadowych dachach w stylu dworkowym, reprezentujące architekturę modernizmu[5][9].
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Budynki mają po trzy kondygnacje, a także wysokie mansardowe dachy z lukarnami, pokryte czerwoną dachówką[5][1]. Występują szklane wystawki w narożnikach dachów, oświetlające klatki schodowe oraz przejazdy bramne[4][6]. Narożniki placu wokół ul. Wyspiańskiego wieńczą wieżyczki[5].
Mieszkania mają od jednego do trzech pokoi[8]. Część ma wyjścia na ogródki[8]. Zaprojektowano także garaż podziemny z wjazdem od ul. Popiełuszki (ówczesnej Stołecznej) z przeznaczeniem na samochody oraz rowery[8]. Oprócz części mieszkalnej zaplanowano miejsce na żłobek i dwa przedszkola[8]. W centralnej części placu wzdłuż ul. Wyspiańskiego powstał plac zabaw[8].
Inspiracją przy projektowaniu osiedla była zabudowa małych miast[6]. Chociaż zespół budynków powstał w schyłkowym okresie realizmu socjalistycznego, nawiązują one do przedwojennego stylu dworkowego[10] i prowincjonalnego baroku[4] (podobną architekturę ma plac Słoneczny, również zaprojektowany po wojnie przez Jacka Nowickiego)[7][1].
Wszystkie budynki osiedla od lipca 2012 roku znajdują się w gminnej ewidencji zabytków m.st. Warszawy (ID: ZOL21511, ZOL21512, ZOL21513, ZOL21514, ZOL21515)[11].
Galeria[edytuj | edytuj kod]
|
![Makieta osiedla opublikowana na łamach tygodnika „Stolica” w 1953 roku[8]](/wiki/Plik:Osiedle_Wyspianskiego_Warsaw_architectural_model_Stolica_1953.jpg)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Lech Chmielewski: Przewodnik warszawski. Gawęda o nowej Warszawie. Warszawa: Agencja Omnipress i Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnicze „Rzeczpospolita”, 1987, s. 135–136. ISBN 83-85028-56-0.
- ↑ a b c Główny Urząd Geodezji i Kartografii, Geoportal krajowy [online], geoportal.gov.pl [dostęp 2023-11-06].
- ↑ Dzielnica Żoliborz – Zarząd Dróg Miejskich w Warszawie [online] [dostęp 2023-08-12].
- ↑ a b c d e Jarosław Zieliński, Realizm socjalistyczny w Warszawie. Urbanistyka i architektura (1949–1956), Warszawa: Fundacja Hereditas, 2009, s. 365–366, ISBN 978-83-927791-3-1.
- ↑ a b c d e Magdalena Piwowar, Michał Krasucki, Monika Powalisz, ŻOL. Ilustrowany atlas architektury Żoliborza, wyd. trzecie poprawione, Warszawa: Wydawnictwo Fundacja Centrum Architektury, 2021, s. 35, ISBN 978-83-961764-2-4.
- ↑ a b c Marta Leśniakowska: Architektura w Warszawie. Warszawa: "Arkada" Pracownia Historii Sztuki, 2003, s. 208. ISBN 83-908950-6-4.
- ↑ a b Maria Sołtys, Marek Kuciński, Archimapa. Dziedzictwo Architektury Warszawy lat 1939–1945, Warszawa: Muzeum Powstania Warszawskiego, Instytut Stefana Starzyńskiego, 2014, ISBN 978-83-60142-93-6.
- ↑ a b c d e f g h i Maria Leśniewska, Nowy zespół mieszkaniowy powstaje na Żoliborzu, „Stolica” (51–52 (313–314)), Warszawa, 20 grudnia 1953, s. 8, ISSN 0039-1689.
- ↑ Juliusz A. Chrościcki, Andrzej Rottermund: Atlas architektury Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1977, s. 66. OCLC 831027217.
- ↑ Tomasz Pawłowski, Jarosław Zieliński: Żoliborz. Przewodnik historyczny. Warszawa: Rosner i Wspólnicy, 2008, s. 356. ISBN 978-83-60336-27-4.
- ↑ Gminna ewidencja zabytków m.st. Warszawy [online] [dostęp 2023-04-20].
