Zadrzechnia

Zadrzechnia
	Xylocopa
	Latreille, 1802
	; Xylocopa caffra
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	błonkoskrzydłe
Podrząd	trzonkówki
Infrarząd	żądłówki
Nadrodzina	pszczoły
Rodzina	pszczołowate
Podrodzina	zadrzechniowate
Plemię	zadrzechnie
Rodzaj	zadrzechnia
	Typ nomenklatoryczny
	Apis violacea Linnaeus, 1758
Synonimy
	Andineta Ashmead, 1899; Apis (Ancylosoma) Dalla Torre, 1896; Audineta Ashmead, 1899; Baana Sandhouse, 1943; Coptorthosoma Pérez, 1901; Cyaneoderes Ashmead, 1899; Euryapis Sandhouse, 1943; Platinopoda Dalla Torre, 1896; Schornherria Ashmead, 1899; Xilocopa Latreille, 1802;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Zadrzechnia^[2] (Xylocopa) – rodzaj pszczół z rodziny pszczołowatych i podrodziny zadrzechniowatych. Jedyny z monotypowego plemienia zadrzechni (Xylocopini). Takson kosmopolityczny, obejmujący około 400 opisanych gatunków.

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Są to duże pszczoły o tęgiej budowie ciała, osiągające od 13 do 30 mm długości. Ubarwienie, zwłaszcza samic, jest głównie bardzo ciemne i błyszczące. Samce niektórych gatunków mogą mieć intensywne, żółte lub ceglaste owłosienie, a nawet rudobrązowy, ceglasty lub częściowo żółtawy oskórek. Głowa tych pszczół ma dość płaską twarz, krótką i częściowo silnie zesklerotyzowaną ssawkę oraz sztyletowatą pozagłaszczkową część żuwki zewnętrznej, prawdopodobnie używaną do przecinania koron kwiatów rurkowatych. Głaszczki szczękowe są zwykle sześcioczłonowe, ale człon szósty może być bardzo drobny, a podrodzaj Lestis ma owe głaszczki czteroczłonowe. Czułki wyróżniają się pierwszym członem biczyka dłuższym niż jego człony drugi i trzeci razem wzięte. Odnóża cechuje brak arolii na stopach. Skrzydło jest pozbawione pterostigmy oraz mają silnie wydłużoną prestigmę i komórkę marginalną. Pierwotnie występują trzy komórki submarginalne, ale dwie pierwsze mogą być częściowo lub całkowicie zlane. U większości gatunków tylna część tułowia samców jest zmodyfikowana wskutek obecności dużych rozmiarów gruczołu mezosomalnego. Ów gruczoł uchodzi pomiędzy zapleczem i pozatułowiem, a jego wydzielina służy prawdopodobnie wabieniu samic^[3].

Ekologia i występowanie[edytuj | edytuj kod]

Podrodzaj Proxylocopa gniazduje w glebie, a pozostałe gatunki w martwym materiale roślinnym. W większości przypadków samice drążą w martwym, często twardym drewnie roślin drzewiastych porozgałęziane norki, do których odgałęzień przylegają w krótkich seriach beczułkowate komórki. Niektóre gatunki gniazdują w bambusach, tworząc komórki w ich pustych wnętrzach. Mniejsze gatunki gniazdują w pustych, zdrewniałych pędach roślin zielnych. Samica składa około 10 jaj i wykazuje troskę rodzicielską nie tylko o larwy, ale także karmi młode i dojrzewające imagines córek^[3].

Rodzaj kosmopolityczny. Poszczególne podrodzaje pierwotnie ograniczone były w swym występowaniu do jednej półkuli, ale podrodzaj Neoxylocopa został zawleczony z półkuli zachodniej na pacyficzne wyspy półkuli wschodniej^[3]. W Polsce stwierdzono tylko 2 gatunki: zadrzechnię fioletową i zadrzechnię czarnorogą^[4].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj ten wprowadził w 1802 roku Pierre André Latreille. Jest on jedynym przedstawicielem monotypowego plemienia zadrzechni Xylocopini^[3]^[2]. Zalicza się do niego około 400 opisanych gatunków^[1]. Według klasyfikacji Charlesa Duncana Michenera wyróżnia się w jego obrębie następujące podrodzaje^[3]:

Xylocopa (Alloxylocopa) Maa, 1939
Xylocopa (Biluna) Maa, 1938
Xylocopa (Bomboixylocopa) Maa, 1939
Xylocopa (Calloxylocopa) Hurd & Moure, 1963
Xylocopa (Cirroxylocopa) Hurd & Moure, 1963
Xylocopa (Copoxyla) Maa, 1954
Xylocopa (Ctenoxylocopa) Michener, 1942
Xylocopa (Dasyxylocopa) Hurd & Moure, 1963
Xylocopa (Diaxylocopa) Hurd & Moure, 1963
Xylocopa (Gnathoxylocopa) Hurd & Moure, 1963
Xylocopa (Koptortosoma) Gribodo, 1894
Xylocopa (Lestis) Lepeletier de Saint Fargeau & Audinet-Serville
Xylocopa (Maaiana) Minckley
Xylocopa (Mesotrichia) Westwood
Xylocopa (Monoxylocopa) Hurd & Moure, 1963
Xylocopa (Nanoxylocopa) Hurd & Moure, 1963
Xylocopa (Neoxylocopa) Michener, 1954
Xylocopa (Nodula) Maa
Xylocopa (Notoxylocopa) Hurd
Xylocopa (Nyctomelitta) Cockerell
Xylocopa (Prospoxylocopa) Hurd & Moure, 1963
Xylocopa (Proxylocopa) Hedicke, 1938
Xylocopa (Rhysoxylocopa) Hurd & Moure, 1963
Xylocopa (Shoenherria) Hurd & Moure, 1963
Xylocopa (Stenoxylocopa) Hurd & Moure, 1963
Xylocopa (Xenoxylocopa) Hurd & Moure, 1963
Xylocopa (Xylocopa) Latreille, 1802
Xylocopa (Xylocopoda) Hurd & Moure, 1963
Xylocopa (Xylocopoides) Michener, 1954
Xylocopa (Xylocopsis) Hurd & Moure, 1963
Xylocopa (Xylomelissa) Hurd & Moure, 1963
Xylocopa (Zonohirsuta) Maa, 1938

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b Xylocopa, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b Andrzej Ruszkowski. Nazewnictwo polskie pszczół (Apoidea, Hymenoptera). „Pszczelnicze Zeszyty Naukowe”, s. 217-223, 1993.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e The Bees of the World. Wyd. II. Baltimore, London: Johns Hopkins University Press, 2007, s. 596-610.
↑ Józef Banaszak. A checklist of the bee species (Hymenoptera, Apoidea ) of Poland, with remarks on their taxonomy and zoogeography: revised version. „Fragmenta Faunistica”. 43 (14), s. 135-193, 2000.

[itis-1] Xylocopa, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Ruszkowski-2] Andrzej Ruszkowski. Nazewnictwo polskie pszczół (Apoidea, Hymenoptera). „Pszczelnicze Zeszyty Naukowe”, s. 217-223, 1993.

[Michener-3] The Bees of the World. Wyd. II. Baltimore, London: Johns Hopkins University Press, 2007, s. 596-610.

[Banaszak-4] Józef Banaszak. A checklist of the bee species (Hymenoptera, Apoidea ) of Poland, with remarks on their taxonomy and zoogeography: revised version. „Fragmenta Faunistica”. 43 (14), s. 135-193, 2000.

[1]

[2]

[3]

[4]