Zasłonak szafranowy
.JPG)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
zasłonak szafranowy |
| Nazwa systematyczna | |
| Cortinarius croceus (Schaeff.) Gray Nat. Arr. Brit. Pl. (London) 1: 630 (1821) | |
| Zasięg | |
 Zasięg w Europie | |
.JPG)
Zasłonak szafranowy (Cortinarius croceus (Schaeff.) Gray) – gatunek grzybów należący do rodziny zasłonakowatych (Cortinariaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cortinarius, Cortinariaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1774 r. Schaeffer nadając mu nazwę Agaricus croceus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1821 r. Samuel Frederick Gray[1].
Niektóre synonimy nazwy naukowej[2]:
- Agaricus cinnamomeus Pollich 1753
- Agaricus croceus Schaeff. 1774
- Agaricus subcorneus Batsch 1783
- Cortinarius cinnamomeobadius Rob. Henry 1940
- Cortinarius cinnamomeus subsp. croceus (Schaeff.) Sacc. 1887
- Cortinarius croceus (Schaeff.) Bigeard & H. Guill. 1909
- Dermocybe cinnamomeobadia (Rob. Henry) M.M. Moser 1953
- Dermocybe cinnamomeobadia (Rob. Henry) M
- Dermocybe crocea (Schaeff.) M.M. Moser 1974
Nazwę polską podał Andrzej Nespiak w 1975 r.[3]
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Średnica 1–5 cm, kształt początkowo półkulisty lub dzwonkowaty, później płasko rozpostarty, czasami z niedużym garbem na środku. Brzeg długo pozostaje podwinięty. Powierzchnia na środku gładka, przy brzegu włókniście pilśniowata, lub pokryta podłużnymi łuseczkami. Na środku ma barwę brązową, ku brzegom jaśnieje i stopniowo poprzez kolor oliwkowobrązowy z odcieniem oliwkowym lub pomarańczowym przechodzi w kolor oliwkowożółty[4][5].
Delikatnie ząbkowane. Mają barwę żółtą, czasami z odcieniem pomarańczowym. Ostrza blaszek żółte[4].
Wysokość 3–6 cm, grubość do 3–7 mm, walcowaty, pełny. Powierzchnia o barwie od żółtej do ochrowożółtej. Podstawiacie ciemniejsza – żółtobrązowa i wyrastają z niej strzępki żółtej grzybni. Na całej długości trzonu występują chropowate pasma zasnówki o barwie od żółtobrązowej do szarej[4].
W kapeluszu żółty, w podstawie trzonu brudnożółty z odcieniem oliwkowym. Ma słaby, nieprzyjemny smak i zapach jodoformu[4].
- Cechy mikroskopowe
Wysyp zarodników rdzawobrązowy. Zarodniki elipsoidalne, nieco matowe, o rozmiarach 6,5-9 × 4,5–6 μm. Niektóre podstawki mają czerwono-purpurową lub czerwono-brunatną zawartość. Cheilocystyd i pleurocystyd brak[6].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Jest szeroko rozprzestrzeniony w Ameryce Północnej i w Europie[7]. W Polsce jest rzadki. Do 2003 r. w piśmiennictwie naukowym podano tylko 3 jego stanowiska[3]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – gatunek potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych[8].
Rośnie na ziemi, w lasach iglastych, głównie pod sosnami i świerkami. W lasach liściastych spotykany jest rzadko. Rozwija się tylko na kwaśnych i niezbyt wilgotnych glebach. Cechuje go duża różnorodność morfologiczna i siedliskowa: niektóre formy spotyka się również w tundrze lub w wysokich górach pod karłowatymi wierzbami. W Środkowej Europie jest pospolity, nie występuje tylko na obszarach o wapiennym podłożu[5].
Znaczenie[edytuj | edytuj kod]
Grzyb mykoryzowy[3]. grzyb trujący. Zawiera orellaninę i powoduje zatrucia orellaninowe (8 grupa zatruć grzybowych)[4].
Gatunki podobne[edytuj | edytuj kod]
- zasłonak cynamonowy (Cortinarius cinnamomeus). Starsze okazy zasłonaka szafranowego i cynamonowego są bardzo podobne. Do pewnego rozróżnienia tych gatunków konieczne są okazy młode; należy je przekroić, by określić kolor blaszek[5]. Według niektórych mykologów obydwa te zasłonaki mogą być formami tego samego gatunku i trzeba zrobić solidne badanie materiału DNA by to rozstrzygnąć[6].
- zasłonak trzęsawiskowy (Cortinarius chrysolitus)[5].
- zasłonak cynamonowożółty (Cortinarius cinnamomeoluteus). Młode okazy mają żółte blaszki[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2015-01-15].
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-04-15].
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ a b c d Andreas Gminder, Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej, 2008, ISBN 978-83-258-0588-3.
- ↑ a b Cortinarius coceus [online], MushroomExpert [dostęp 2014-10-26].
- ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2015-01-10].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.