Ziarnołusk maskowy
| Saltator cinctus[1] | |
| J.T. Zimmer, 1943 | |
.jpg) Samiec | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
ziarnołusk maskowy |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |
 | |
| Zasięg występowania | |
| |
Ziarnołusk maskowy[3][4] (Saltator cinctus) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny tanagrowatych (Thraupidae), występujący w zachodniej części Ameryki Południowej, na zboczach Andów w Ekwadorze, Peru i Kolumbii. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN klasyfikowany jest jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern)[2].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Pierwszego naukowego opisu gatunku – na podstawie holotypu, pochodzącego z Cutucu w pobliżu Macas w Ekwadorze – dokonał amerykański przyrodnik John Todd Zimmer w 1943 roku, nadając mu nazwę Saltator cinctus[5][6]. Obecne badania wykazują, że ziarnołusk maskowy jest członkiem kladu, zawierającego oprócz niego także ziarnołuska kapturowego, białogardłego i okopconego. Obecnie nie wyróżnia się podgatunków[7][8]; ptaki z Kolumbii nieco się różnią kolorem upierzenia i dzioba od reszty populacji i być może reprezentują odrębny podgatunek, ale wymaga to dalszych badań[7].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Średniej wielkości ptak o dużym, grubym, silnym i zaokrąglonym dziobie. Populacja kolumbijska ma dziób całkowicie czerwony, a ekwadorska górną szczękę całkowicie czerwoną, a żuchwę z czarnymi przebarwieniami u jej nasady. Obie płcie są wybarwione tak samo. Czoło, szczyt głowy, potylica, kark i grzbiet w kolorze szarego łupka. Kantarek, podbródek, gardło, policzki i skronie czarne. Na szyi wąski biały pasek zwężający się za pokrywami usznymi. Poniżej szersza czarna obroża, dochodząca do nasady skrzydeł. Dolna część piersi i brzuch białe, boki białawe z drobnymi szarymi paskami. Skrzydła czarne z łupkowymi obrzeżami lotek. Nogi łupkowe. Tęczówki pomarańczowe lub złote. Młodociane są ciemniejsze niż dorosłe, mają bladożółte dzioby. Długość ciała 21,5 cm, masa ciała 43–53 g[7][9].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Ziarnołusk maskowy występuje na niewielkim obszarze środkowej Kolumbii po obu stronach Andów, w sąsiadujących ze sobą departamentach, w południowej części Antioquia, Caldas, Quindío, Tolima i północnej części Valle del Cauca. W Ekwadorze i Peru na rozproszonych stanowiskach. W Ekwadorze w zachodnich częściach prowincji Morona-Santiago i Napo, w Zamora-Chinchipe i na południu prowincji Loja. W Peru w regionach Cajamarca, Huánuco, San Martín i we wschodniej części regionu Piura. Prawdopodobnie jest gatunkiem osiadłym, jednak podejrzewa się, że w przypadku braku odpowiedniego pożywienia może się czasowo przemieszczać[7].
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Jego głównym habitatem są subtropikalne lasy górskie, w Kolumbii o średniej wysokości drzewostanu około 15 m. W Kolumbii występuje na wysokościach 2500–3080 m n.p.m., w Ekwadorze 2000–2700 m n.p.m., a w Peru 1700–3000 m n.p.m.[7] Żeruje głównie w koronach drzew. Stwierdzono spożywanie owoców m.in. drzew z rodzaju Podocarpus i winorośli. Spotykany jest w stadach z ptakami z rodzaju Conirostrum i rodziny tęgosterowatych[7].
Niewiele wiadomo o rozrodzie tego gatunku. W Kolumbii pod koniec kwietnia obserwowano zachowania lęgowe oraz młodocianego osobnika, którym opiekował się ptak dorosły. Obserwacje zachowania ptaków sugerują, że gniazdo może znajdować się dość nisko wśród gęstej roślinności. Opisano jedno jajo zniesione przez samicę, schwytaną pod koniec lutego w Kolumbii – było niebieskie z ciemnobrązowymi plamami na szerszym końcu[7].
Status i ochrona[edytuj | edytuj kod]
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN ziarnołusk maskowy jest klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) od 2020 roku. Wcześniej, od 2004 roku był klasyfikowany jako gatunek bliski zagrożenia (NT, Near Threatened)[10]. Liczebność populacji szacuje się na około 30 000 dorosłych osobników; ptak ten opisywany jest jako rzadki i rozmieszczony punktowo[2][11]. Zasięg jego występowania według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje tylko około 754 tys. km²[10]. BirdLife International wymienia 18 ostoi ptaków IBA, w których ten gatunek występuje, 7 w Kolumbii, 5 w Peru i 6 w Ekwadorze[10].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Saltator cinctus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c Saltator cinctus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Saltatorinae Bonaparte, 1853 – ziarnołuski – Saltators (wersja: 2021-07-13). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-10-07].
- ↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 381, 1999.
- ↑ Denis Lepage: Masked Saltator Saltator cinctus Zimmer, JT, 1943 – synonyms. Avibase. [dostęp 2021-10-08]. (ang.).
- ↑ Zimmer, J.T. A new species of finch from Ecuador. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 56, s. 33–34, 1943.
- ↑ a b c d e f g David Brewer: Masked Saltator Saltator cinctus, version 1.0. [w:] Birds of the World (J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D. A. Christie, and E. de Juana, Editors) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2021-10-08]. (ang.).
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Tanagers and allies. IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-10-07]. (ang.).
- ↑ Handbook of the Birds of the World. Josep del Hoyo, Andrew Elliott, David Christie (red.). T. 16: Tanagers to New World Blackbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 419. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).
- ↑ a b c Masked Saltator Saltator cinctus, Data table and detailed info. BirdLife International, 2021. [dostęp 2021-10-08]. (ang.).
- ↑ Masked Saltator Saltator cinctus. BirdLife International, 2021. [dostęp 2021-10-08]. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Nagrania głosów. [w:] xeno-canto [on-line].