Żółw natator
| Natator depressus[1] | |||
| (Garman, 1880) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| (bez rangi) | wtórouste | ||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Infratyp | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
żółw natator | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 brak danych
| |||
| Zasięg występowania | |||
 Zasięg występowania z zaznaczonymi miejscami lęgowymi | |||
Żółw natator[4], żółw australijski[5] (Natator depressus) – gatunek gada z rodziny żółwi morskich (Cheloniidae); jedyny przedstawiciel rodzaju Natator[6]. Jest endemitem szelfu kontynentalnego północnej Australii i jedynym gatunkiem żółwia morskiego o tak ograniczonym zasięgu występowania[7], a także jedynym gatunkiem żółwia morskiego, który nie występuje w pelagialu oceanicznym, a jedynie w płytkich wodach przybrzeżnych, najczęściej na głębokości 5–20 m. Żywi się mięczakami, mszywiołami, meduzami, koralowcami i innymi bentosowymi bezkręgowcami[8].
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Jego angielska nazwa flatback sea turtle (dosł. ‘morski żółw płaskoplecy’) bierze się z kształtu jego skorupy, płaskiej lub wręcz wklęśniętej na stronie grzbietowej. Gatunek ten osiąga zwykle 76–96 cm długości i 70–90 kg masy[9].
Jego kończyny przednie są szerokie i płetwowate, służą jako narząd lokomocji. Kończyny tylne są silnie zredukowane i pełnią funkcję sterów[10]. Ich płaski, opływowy pancerz pokryty jest dużymi rogowymi płytkami. Nigdy jednak nie jest całkowicie skostniały. Pomiędzy kostnymi płytkami w karapaksie i plastronie obecne są szerokie szczeliny wypełnione włóknistą skórą[11]. Głowa jest stosunkowo duża i nie może być całkowicie wciągnięta do pancerza[12].
Karapaks może mieć kolor szary, blady szarozielony lub oliwkowy, występują na nim 4 pary rogowych tarcz żebrowych. Głowa i płetwy oliwkowoszare, a strona brzuszna bladożółta. Na przednich odnóżach natator ma po jednym pazurze[13].
Natatora od bardzo podobnego żółwia jadalnego można odróżnić po układzie łusek na przednich kończynach[12].
Rozmnażanie[edytuj | edytuj kod]
Samice wychodzą na ląd, aby złożyć jaja 2–3 razy w sezonie[13]. Wykopują na plaży dołek o głębokości 60–70 cm, do którego składają około 50 jaj. W około ⅔ przypadków jaja złożone w jednym dołku są zapłodnione przez dwóch lub nawet trzech samców[14]. Po okresie inkubacji trwającym około 45 dni młode wykluwają się i od razu przemieszczają do wody[15].
Młode po wykluciu są oliwkowozielone, ale mają czarno obrzeżone rogowe płytki pancerza[13].
Status, zagrożenia i ochrona[edytuj | edytuj kod]
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN żółw natator ma status DD – niedostatecznie rozpoznany[3]. W Australii jest klasyfikowany jako narażony na wyginięcie[16].
Zagrożenia żółwia natatora we wschodniej Australii są związane przede wszystkim z działalnością człowieka, między innymi z wydobyciem ropy naftowej i gazu ziemnego, niszczeniem siedlisk i wyciekami paliw. Kolejnym poważnym zagrożeniem dla tego gatunku jest przypadkowe chwytanie osobników podczas połowu ryb i krewetek. Z badań przeprowadzonych w Queensland East Coast Otter Trawl Fishery wynika, że aż 10% zaplątujących się w sieci żółwi należy do gatunku Natator depressus[17].
Żółwie morskie pomimo tego, że są chronione przez prawo międzynarodowe, lokalnie wykorzystuje się jako źródło pożywienia. Rdzenni mieszkańcy Australii mają prawo do polowania i podbierania ich jaj w celach niekomercyjnych[18].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Natator depressus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ A.R. McCulloch, A new genus and species of turtle from north Australia, „Records of the Australian Museum”, 27, 1908, s. 126–128 (ang.).
- ↑ a b Red List Standards, Petitions Subcommittee, Natator depressus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2017-04-26] (ang.).
- ↑ Andrzej Podgórski, Alina Tomaszewska-Szewczyk. Szylkret, bioorganiczny materiał w rzemiośle artystycznym – zagadnienia z zakresu materiałoznawstwa, technologii i stosowanych technik dekoracyjnych oraz niszczenie. „Acta Universitatis Nicolai Copernici: Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo”. 46, s. 449–467, 2015. DOI: 10.12775/AUNC_ZiK.2015.018. ISSN 0208-533X. [dostęp 2017-05-08].
- ↑ Anna Słońska, Adam Słoński, Joanna Cymerys. Zakażenia herpeswirusowe płazów i gadów. „Życie Weterynaryjne”. 91 (2), s. 99–102, 2016.
- ↑ P. Uetz & J. Hallermann, Genus: Natator, [w:] The Reptile Database [online] [dostęp 2024-02-12] (ang.).
- ↑ Natalie Bannister, John Holland, Trisia Farrelly. Nest site fidelity of Flatback Turtles (‘Natator depressus’) on Bare Sand Island, Northern Territory, Australia. „Northern Territory Naturalist”. 27, s. 47–53, 2016. (ang.).
- ↑ Peter L. Lutz, John A. Musick: The Biology of Sea Turtles. CRC Press, 1996. ISBN 978-0-8493-8422-6. [dostęp 2017-03-22]. (ang.).
- ↑ E. Thielk: Natator depressus. Animal Diversity Web, 2003. [dostęp 2016-02-29]. (ang.).
- ↑ Hanna Dobrowolska: Zwierzęta świata: Gady. PWN, 1981, s. 237.
- ↑ H.G. Cogger, R.G. Zweifel: Gady i płazy: Encyklopedia zwierząt. Warszawa: Elipsa, 1993.
- ↑ a b F.J. Obst: Turtles, Tortoises and Terrapins. Leipzig: Edition Leipzig, 1986, s. 26, 31. (ang.).
- ↑ a b c Flatback Turtle (Natator depressus). Encyclopedia of Life. [dostęp 2017-03-22]. (ang.).
- ↑ Kathrin Theissinger, N.N. FitzSimmons, C.J. Limpus, C.J. Parmenter i inni. Mating system, multiple paternity and effective population size in the endemic flatback turtle (Natator depressus) in Australia. „Conservation Genetics”. 10 (2), s. 329–346, 2009. DOI: 10.1007/s10592-008-9583-4. ISSN 1566-0621. (ang.).
- ↑ Kellie L. Pendoley i inni, Reproductive biology of the flatback turtle Natator depressus in Western Australia, „Endangered Species Research”, 23 (2), 2014, s. 115–123, DOI: 10.3354/esr00569, ISSN 1863-5407 (ang.).
- ↑ Natator depressus – Flatback Turtle. [w:] Species Profile and Threats Database [on-line]. Department of the Environment, Canberra. [dostęp 2017-04-26]. (ang.).
- ↑ J.B. Robins. Estimated catch and mortality of sea turtles from the East Coast Otter Trawl Fishery of Queensland, Australia. „Biological Conservation”. 74 (3), s. 157–167, 1995. DOI: 10.1016/0006-3207(95)00025-Y. (ang.).
- ↑ Flatback turtle, Natator depressus (Garman). W: C.J. Limpus: A biological review of Australian marine turtles species. Environmental Protection Agency, 2007, s. 34. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- WWF Zwierzęta na krawędzi (pdf). wwf.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-09-25)].