Żółw skórzasty
| Dermochelys coriacea[1] | |||
| (Vandelli, 1761) | |||
.jpg)
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
Dermochelys | ||
| Gatunek |
żółw skórzasty | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Żółw skórzasty (Dermochelys coriacea) – gatunek gada z podrzędu żółwi skrytoszyjnych, jedyny współcześnie żyjący przedstawiciel rodziny żółwi skórzastych (Dermochelyidae). Jest największym współcześnie żyjącym żółwiem oraz jednym z największych i najcięższych współcześnie żyjących gadów (większe rozmiary od niego osiągają tylko niektóre krokodyle). Gatunek ten jest znany od połowy XVI wieku.
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Opis
- Żółwie skórzaste mają podobną budowę co żółwie morskie – mają duże, spłaszczone, okrągłe ciało z dwiema parami bardzo dużych płetw i krótkim ogonem. Podobnie jak u innych morskich żółwi, przednie płetwiaste kończyny żółwia skórzastego są specjalnie przystosowane do pływania w otwartym oceanie. Nie posiada pazurów na obu parach kończyn. Płetwy tego żółwia są największe pośród wszystkich żyjących żółwi. Rozpiętość przednich płetw może dochodzić do 3 metrów[4]. Jako ostatni przedstawiciel rodziny, żółw skórzasty posiada kilka cech odróżniających go od wszystkich innych żółwi. Najbardziej zauważalną z nich jest brak kostnego karapaksu – zamiast tarczek pancerz żółwia skórzastego pokryty jest grubą skórą z osadzonymi płatami kości. Z karapaksu wystaje siedem wzniesień biegnących przez całą długość karapaksu. Cały grzbiet żółwia jest czarny lub ciemnoszary z licznymi jasnymi plamkami. Jego plastron jest jasnego koloru, co kontrastuje z grzbietem i łapami.
- Rozmiary
- Karapaks dorosłego żółwia skórzastego osiąga 1–2 metry długości[4]. Rekord długości mierzonej wzdłuż grzbietu karapaksu (curved carapace length – CCL) wynosi 213 cm – tyle mierzył martwy osobnik wyrzucony przez morze na plażę w Pakistanie we wrześniu 1988 roku[5][6]. Najcięższy znany okaz („żółw z Harlech”) ważył 916 kg, został martwy wyrzucony przez morze na walijską plażę również we wrześniu 1988 roku, po tym jak wcześniej zaplątał się w osprzęt rybacki[7]. Prawdopodobnie jednak był to osobnik anomalny lub błędnie zważony[5], długość jego karapaksu (CCL) wynosiła bowiem „tylko” 159 cm[7]. Najcięższy oprócz niego znany żółw skórzasty ważył około 700 kg, morze wyrzuciło go w 2017 roku na plażę w mieście Calella w Hiszpanii[8][9]. Najczęściej spotyka się osobniki o masie ciała 350 do 400 kg[4].
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Zasięg występowania tego żółwia jest największy wśród wszystkich gadów żyjących obecnie na Ziemi. Występuje on niemal we wszystkich tropikalnych i subtropikalnych wodach oceanów oraz (bardzo rzadko[4][9]) w Morzu Śródziemnym. Spotyka się go również w wodach o niższej temperaturze w okolicach Nowej Fundlandii, Islandii, Norwegii i Alaski[10].
Jeden okaz znaleziono na Bałtyku[11] – w 1966 r. został przypadkowo schwytany w więcierz zastawiony przez rybaków z Rostocku. Osobnik ten miał długość całkowitą 215 cm i ważył 450 kg. Okaz został przewieziony do ogrodu zoologicznego w Rostocku, gdzie jednak wkrótce zdechł[12].
Ekologia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]
- Biotop
- Całe życie spędzają w morzu, jedynie samice na krótki czas wychodzą na ląd w celu złożenia jaj.
- Pokarm
- Mają delikatne szczęki, więc żywią się miękkimi zwierzętami jak meduzy, skorupiaki, mięczaki czy małe ryby, a także wodorostami morskimi.
- Behawior
- Często nurkują poniżej 300 m, a czasami schodzą na głębokość 1200 m, szukając meduz.
- Rozmnażanie
- Kilka razy w roku samice składają w wygrzebanych przez siebie dołkach od 50 do 160 zapłodnionych jaj o średnicy 50–65 mm ważących 70–90 g[10]. Łączna liczba jaj składanych przez samicę waha się w granicach od 47 do 263[13]. Inkubacja jaj trwa 50 do 78 dni, jednak zwykle wylęg odbywa się w przedziale 60–68 dni.
Ochrona[edytuj | edytuj kod]
W Unii Europejskiej wpisany do załącznika IV dyrektywy siedliskowej, co zobowiązuje wszystkie państwa Unii do zapewnienia mu systemu ścisłej ochrony. Jednocześnie żółw ten znajduje się w aneksie A Rozporządzenia Rady (WE) Nr 338/97 w sprawie handlu dzikimi zwierzętami oraz w załączniku I konwencji CITES[14].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Dermochelys coriacea, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i P. Uetz & J. Hallermann, Dermochelys coriacea, [w:] The Reptile Database [online] [dostęp 2024-02-10] (ang.).
- ↑ Dermochelys coriacea, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b c d Włodzimierz Juszczyk: Gady i płazy. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1986, s. 299–300. ISBN 83-214-0464-2.
- ↑ a b McClain CR i inni, Sizing ocean giants: patterns of intraspecific size variation in marine megafauna, „PeerJ”, 3 (e715), 2015, DOI: 10.7717/peerj.715, PMCID: PMC4304853 (ang.).
- ↑ Fehmida Firdous, Male Leatherback Strands In Karachi, „Marine Turtle Newsletter”, 47, 1989, s. 14–15 (ang.).
- ↑ a b John Davenport, John Wrench, Jim McEvoy & Victor Camacho-Ibar, Metal and PCB Concentrations in the Harlech Leatherback, „Marine Turtle Newsletter”, 48, s. 1–6 [dostęp 2024-02-26] (ang.).
- ↑ Krzysztof Narewski: 700-kilogramowy żółw. Morze Śródziemne wyrzuciło na brzeg prawdziwą bestię. o2.pl, 2017-09-23. [dostęp 2017-10-17].
- ↑ a b Tom Embury-Dennis, Giant turtle found on Spanish beach, [w:] Independent [online], 23 września 2017 (ang.).
- ↑ a b Bernhard Grzimek: Grzimek’s animal life encyclopedia. Detroit: Gale, 2003, s. 101–102. ISBN 0-7876-5783-2.
- ↑ Hanna Dobrowolska: Gady. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981. ISBN 83-01-00957-8.
- ↑ (drb): Cejlończyk ...w Bałtyku, w: „Poznaj Świat” R. XIV, nr 7 (164), lipiec 1966, s. 40.
- ↑ Leslie A. Mertz, Arthur B. Evans, Neil Schlager, Catherine J. Allen, Jayne Weisblatt: Grzimek’s student animal life resource. Detroit, Mich.: Thomson Gale, 2005, s. 46. ISBN 0-7876-9405-3.
- ↑ Dermochelys coriacea (Vandelli, 1761). Species+. [dostęp 2024-02-10]. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Hanna Dobrowolska, Gady, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981, ISBN 83-01-00957-8, OCLC 830207880.
- Grzimek’s Animal Life Encyclopedia, 2nd edition. Volume 7, Reptiles, Michael Ilutchins, James B. Murphy, Neil Schlager (red.), Farmington Hills, MI: Gale Group, 2003 ISBN 0-7876-5783-2.