Świerk (Otwock)

Świerk
	część miasta Otwocka
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Powiat	otwocki
Gmina	Otwock
Miasto	Otwock
W granicach Otwocka	1 stycznia 1958
SIMC	0921361
Populacja (1943); • liczba ludności	; 325
Strefa numeracyjna	22
Kod pocztowy	05-400
Tablice rejestracyjne	WOT
	Położenie na mapie Otwocka Świerk
	Położenie na mapie Polski Świerk
	Położenie na mapie województwa mazowieckiego Świerk
	Położenie na mapie powiatu otwockiego Świerk
	52°07′23″N 21°20′24″E/52,123056 21,340000

Świerk – część miasta Otwocka, dawna wieś powstała w XVIII wieku. Leży we wschodniej części Otwocka, blisko Jabłonny, ok. 1 km na południowy wschód od reaktora jądrowego EWA. Ciągnie się wzdłuż ul. Narutowicza.

Historia

Wieś Świrk^[2] powstała w XVIII wieku. W 1827 roku wieś liczyła 10 domów i 67 mieszkańców, a w 1890 wieś i folwark liczyła 172 mieszkańców. W XIX wieku wieś położona była w guberni warszawskiej, w powiecie nowomińskim, w gminie Glinianka, na terenie parafii Karczew^[2]. Świerk został włączony do Otwocka w 1958 roku.

Zabudowa wsi została znacząco zniszczona w 1944 roku w czasie działań wojennych.

W 1954 rozpoczęła się tu budowa Instytutu Badań Jądrowych^[3]. Od tego czasu Świerk był siedzibą Instytutu Badań Jądrowych im. Andrzeja Sołtana. Instytut ten podzielono 13 grudnia 1982 na trzy niezależne instytuty. Dwa z nich, mające siedzibę w Świerku, połączono 1 września 2011 pod nazwą Narodowe Centrum Badań Jądrowych. Jest to główny ośrodek polskiej fizyki jądrowej.

Na terenie Instytutu, 14 czerwca 1958, uruchomiono pierwszy w Polsce reaktor jądrowy EWA^[3], początkowo o mocy 2 MW, zwiększonej z czasem do 8 MW. Reaktor został przekazany Polsce przez ZSRR. W 1963 oddano reaktor tzw. mocy zerowej „Anna”, a w 1973 podobny o nazwie „Agata” – obydwa konstrukcji pracowników Instytutu. 21 lipca 1975 roku oddano do eksploatacji działający do dziś reaktor „Maria”, pierwotnie o mocy 10 MW, a od 1992 roku – 30 MW. W latach 1997–2002 reaktor EWA zdemontowano i zwrócono do Rosji.

W 1970 w Zakładzie Fizyki i Techniki Plazmy wykonano dla Huty Stalowa Wola pierwszy w kraju piec plazmowy do wytopu stali i innych metali.

Historia administracyjna

W latach 1867–1916 Świerk był wsią w gminie Glinianka w powiecie (nowo)mińskim. 16 marca 1916, w związku z reorganizacją administracyjną terenów Królestwa Polskiego pod okupacją niemiecką podczas I wojny światowej, Świerk odłączono od gminy Glinianka w powiecie mińskim i włączono go do powiatu warszawskiego, gdzie został przyłączony do gminy Wiązowna (gminę Wiązowna włączono w całości tego samego dnia do powiatu warszawskiego z powiatu mińskiego)^[4].

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości Świerk zachował przynależność do gminy Wiązowna i powiatu warszawskiego w woj. warszawskim. W 1921 roku Świerk liczył 230 stałych mieszkańców^[5].

20 października 1933 utworzono gromadę Świerk w granicach gminy Wiązowna, składającą się z samej wsi Świerk^[6].

Podczas II wojny światowej w Generalnym Gubernatorstwie, w dystrykcie warszawskim. W 1943 gromada Świerk liczyła 325 mieszkańców^[7].

1 lipca 1952, w związku z likwidacją powiatu warszawskiego, gminę Wiązowna (ze Świerkiem) włączono do nowo utworzonego powiatu miejsko-uzdrowiskowego Otwock, gdzie gmina ta została przekształcona w jedną z jego ośmiu jednostek składowych – dzielnicę Wiązowna^[8].

Dzielnica Wiązowna przetrwała do końca 1957 roku, czyli do chwili zniesienia powiatu miejsko-uzdrowiskowego Otwock i przekształcenia go w powiat otwocki. 1 stycznia 1958 ze zniesionej dzielnicy Wiązowna (którą równocześnie przekształcono w gromadę Wiązowna) wyłączono Świerk i włączono go do miasta Otwocka^[9], przez co Świerk stał się integralną częścią miasta.

Przypisy

↑ TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). GUS. [dostęp 2021-01-09].
↑ ^a ^b Świerk, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 674 .
↑ ^a ^b Korzenie NCBJ: historia Instytutu Badań Jądrowych (1955-1982). [dostęp 2011-09-23]. (pol.).
↑ Verordnungsblatt für das General-Gouvernement Warschau. 1916 nr 25 (22 III). [dostęp 2020-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-01-13)].
↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych. T. 1 : m.st. Warszawa i Województwo warszawskie (s. 194)
↑ Warszawski Dziennik Wojewódzki: dla obszaru Województwa Warszawskiego. 1933, nr 14, poz. 136
↑ Gemeinde- und Dorfverzeichnis für das Generalgouvernement (1943)
↑ Dz.U. z 1952 r. nr 27, poz. 185
↑ Dz.U. z 1957 r. nr 39, poz. 176

Bibliografia

Jacek Kałuszko, Paweł Ajdacki: Otwock i okolice. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2006, s. 251–252. ISBN 83-89188-49-X.

[teryt-1] TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). GUS. [dostęp 2021-01-09].

[SgKP-2] Świerk, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 674 .

[IBJ-3] Korzenie NCBJ: historia Instytutu Badań Jądrowych (1955-1982). [dostęp 2011-09-23]. (pol.).

[4] Verordnungsblatt für das General-Gouvernement Warschau. 1916 nr 25 (22 III). [dostęp 2020-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-01-13)].

[5] Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych. T. 1 : m.st. Warszawa i Województwo warszawskie (s. 194)

[6] Warszawski Dziennik Wojewódzki: dla obszaru Województwa Warszawskiego. 1933, nr 14, poz. 136

[7] Gemeinde- und Dorfverzeichnis für das Generalgouvernement (1943)

[start-8] Dz.U. z 1952 r. nr 27, poz. 185

[9] Dz.U. z 1957 r. nr 39, poz. 176

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]