6 Pomorska Dywizja Powietrznodesantowa
 Oznaka rozpoznawcza | |
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | |
| Rozformowanie | |
| Nazwa wyróżniająca | |
| Tradycje | |
| Rodowód | |
| Kontynuacja |
6 Pomorska Brygada Powietrznodesantowa |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
gen. bryg. Bolesław Chocha |
| Ostatni |
gen. bryg. January Komański |
| Działania zbrojne | |
| operacja Dunaj (1968) | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Rodzaj sił zbrojnych | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość |
WOW (w czasie „P”) |
| Odznaczenia | |
 
| |
6 Pomorska Dywizja Powietrznodesantowa (6 DPD) – związek taktyczny Wojsk Powietrznodesantowych Sił Zbrojnych PRL.
Formowanie
[edytuj | edytuj kod]Dywizja została sformowana na podstawie rozkazu Nr 0048/Org. Ministra Obrony Narodowej z 15 czerwca 1957 roku i rozkazu Nr 00400/Org. dowódcy Warszawskiego Okręgu Wojskowego z 26 czerwca 1957 roku, na bazie 6 Pomorskiej Dywizji Piechoty. Stan etatowy dywizji powietrznodesantowej przewidywał 2013 żołnierzy i 36 pracowników kontraktowych. Uzbrojenie dywizji stanowić miało: 111 ręcznych karabinów maszynowych, 35 ciężkich karabinów maszynowych, 14 wielkokalibrowych karabinów maszynowych, 117 granatników przeciwpancernych, 45 dział bezodrzutowych i 45 moździerzy.
Inicjatorem stworzenia zupełnie nowego w LWP rodzaju wojsk był ówczesny dowódca Warszawskiego Okręgu Wojskowego, gen. bryg. Józef Kuropieska. Pierwszym dowódcą 6 PDPD został płk dypl. Bolesław Chocha, pełniący tę funkcję w latach 1957–1960. W związku z brakiem doświadczenia w organizowaniu tego typu jednostek, wzorowano się na 1 Samodzielnej Brygadzie Spadochronowej PSZ na Zachodzie gen. Sosabowskiego, korzystając z wiedzy i doświadczeń byłych spadochroniarzy 1 SBS, przywróconych do czynnej służby wojskowej w 6 DPD. Wśród twórców Dywizji było także 4 byłych oficerów 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej powołanych z rezerwy do odbycia okresowej służby wojskowej, a wśród nich: mjr Wacław Płoszewski, były dowódca 2 batalionu spadochronowego 1 SBS, ppłk Władysław Klemens Stasiak, oficer operacyjny sztabu 1 SBS, por. Władysław Brzeg, adiutant szefa sztabu 2 batalionu 1 SBS i por. Stanisław Nocoń, dowódca kompanii spadochronowej 2 batalionu 1 SBS[1].
5 maja 1957 roku zorganizowano Specjalistyczny Kurs Instruktorów Spadochronowych, a następnie nabór i szkolenie kadry zawodowej na kolejnych kursach. Zarówno pierwszy, jak i kolejne kursy dla kadry odbywały się na terenie obiektów koszarowych byłego 16 Pułku Piechoty przy ulicy Wrocławskiej w Krakowie. Celem kursów było przygotowanie kadry do szkolenia spadochronowego (w tym także nowych instruktorów spadochronowych) oraz wypracowanie odpowiednich form i metod szkoleniowych dla nowo formowanych jednostek. Skład dowództwa kursów był następujący: mjr Józef Karcz - dowódca, kpt. Adam Prużek – zastępca ds. politycznych, mjr Józef Wiśniewski - szef sztabu i mjr Mieczysław Kamiński - pomocnik ds. spadochronowych. Do szkolenia na kursach pierwszych 8 instruktorów spadochronowych oddelegowano z Wojsk Lotniczych, a kolejnych 12 żołnierzy rezerwy w różnych stopniach powołano z odcinka cywilnego w ramach okresowej służby wojskowej[2].
W dniu 12 października 1957 roku dowódca 6 PDPD rozkazem nr 068 nadał tytuły skoczka spadochronowego wpd 181 żołnierzom: 65 oficerom, 100 podoficerom i 16 szeregowym[3].
Żołnierze dywizji nosili charakterystyczne bordowe berety, dlatego przylgnęła do nich nazwa „Czerwone berety”. Ponadto żołnierze użytkowali mundury polowe odmiennego wzoru niż w pozostałych rodzajach wojsk. Uzyskali także prawo do występowania poza rejonami zakwaterowania w mundurach polowych z podwiniętymi rękawami, co na ówczesne czasy było ewenementem.
Dywizja w czasie pokoju była podporządkowana dowódcy Warszawskiego Okręgu Wojskowego. W czasie mobilizacji miała być przeformowana w 6 Brygadę Powietrznodesantową i podporządkowana dowódcy Frontu Polskiego.
20 października 1959 roku w skład dywizji został włączony 19 Samodzielny Batalion Rozpoznawczy, który w 1961 roku został przemianowany na 19 Batalion Powietrznodesantowy, a w 1967 roku na 18 Kołobrzeski Batalion Powietrznodesantowy. Jednostka stacjonowała w garnizonie Bielsko.
W 1964 roku został sformowany 6 Batalion Zabezpieczenia i Remontu, a dwa lata później 35 Dywizjon Artylerii Samobieżnej. W grudniu 1967 roku został sformowany rezerwowy 33 Batalion Powietrznodesantowy i 6 Dywizjon Artylerii Przeciwlotniczej.
Bezpośrednio przed wprowadzeniem stanu wojennego 6 Pomorska Dywizja Powietrznodesantowa otrzymała rozkazy: 12 grudnia o godz. 24.00, 10 batalion, siłami 220 ludzi, pod dowództwem kpt. Jacka Kapłona, zajmuje w Warszawie Pałac Kultury i Nauki oraz Centrum Polskiego Radia i Telewizji przy ul. Woronicza, 16 batalion dostaje rozkaz zajęcia lotniska Okęcie. O godz. 6.00 13 grudnia 1981 r. siły główne (komp. szturmowa i pododdziały wsparcia) lądują na lotnisku Okęcie (desant lądujący) i wykonują zadanie. 15 grudnia – Pozostałe w koszarach w Krakowie 2 kompanie szturmowe 16 bpd biorą udział w pacyfikacji Huty im. Lenina (HiL), w następnych dniach dołączają do nich dwie kompanie szturmowe 10 batalionu. Współdziałają z oddziałami MO i ZOMO w dalszych działaniach na terenie HiL.
W 1986 roku dywizja przemianowana została na 6 Pomorską Brygadę Powietrznodesantową, która w 1992 roku przeformowana została w 6 Brygadę Desantowo-Szturmową, aby 1 lipca 2010 roku ponownie zostać przemianowaną na 6 Brygadę Powietrznodesantową.
Struktura organizacyjna 6 DPD w 1975 roku
[edytuj | edytuj kod]| Oznaka | Oddział/pododdział | Miejsce stacjonowania | Uwagi |
|---|---|---|---|
|
|
Dowództwo 6 PDPdes[a] | Kraków | |
|
6 batalion powietrznodesantowy | Niepołomice | |
|
10 batalion powietrznodesantowy | Oświęcim | |
|
16 Kołobrzeski batalion powietrznodesantowy | Kraków | |
|
18 Kołobrzeski batalion powietrznodesantowy | Bielsko-Biała | |
|
9 szkolny batalion powietrznodesantowy | Niepołomice | przeformowany w 6 bpd |
|
33 batalion powietrznodesantowy (rezerwowy) | Niepołomice | rozwiązany w 1976 |
|
6 batalion zabezpieczenia i remontu | Kraków | przeformowany w 8 bzab |
|
5 dywizjon artylerii | Kraków | przeformowany w 5 dam |
|
5 dywizjon artylerii mieszanej | Kraków | |
|
6 dywizjon artylerii przeciwlotniczej | Kraków | przekształcony w 120 baplot |
|
35 dywizjon artylerii samobieżnej | Kraków-Rząska | rozwiązany w 1976 |
|
6 kompania łączności | Kraków | |
|
|
11 kompania saperów | Kraków | |
|
|
15 kompania medyczna | Kraków | weszła w skład 8 bzab |
|
22 kompania chemiczna | Kraków | |
|
24 kompania zabezpieczenia zrzutowisk i lądowisk | weszła w skład 8 bzab | |
|
39 kompania obsługi i regulacji ruchu | Kraków | |
|
|
48 kompania rozpoznawcza | Kraków | |
|
8 batalion zabezpieczenia (*) | od 1976 |
Dowódcy dywizji
[edytuj | edytuj kod]| Stopień | Imię i nazwisko | Okres pełnienia służby |
|---|---|---|
| ppłk dypl. / gen. bryg. | Bolesław Chocha | 1957 – XII 1960 |
| płk dypl. | Józef Mroczko | cz.p.o. XII 1960 – 1961 |
| płk dypl. | Ryszard Banach | 1961 – 1963 |
| płk dypl. | Kazimierz Makarewicz | 1963 |
| płk dypl./gen. bryg. | Edwin Rozłubirski | VIII 1963 – III 1968 |
| płk | Musiał | cz.p.o. III – VIII 1968 |
| gen. dyw. | Edward Dysko | VIII 1968 – 1972 |
| płk dypl. | Florian Bogacki | p.o. 1972–1973 |
| gen. bryg. | Marian Zdrzałka | 1973–1983 |
| płk dypl. | January Komański | 1983–1986 |
W kulturze masowej
[edytuj | edytuj kod]- Czerwone berety – polski film przygodowy z 1962 roku w reżyserii Pawła Komorowskiego na podstawie noweli Pół godziny przyjaźni Albina Siekierskiego
- Z jasnego nieba – polski film dokumentalny z 1966 roku przedstawiający ćwiczenia 6 Pomorskiej Dywizji Powietrznodesantowej pod kryptonimem "Burza październikowa" w NRD (Erfurt) w roku 1965.
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ W strukturze organizacyjnej Dowództwa 6 Pomorskiej Dywizji Powietrznodesantowej występowały następujące komórki: Sztab, dowództwo artylerii, szefowie służb, Wydział Techniczny, Wydział Polityczny, Kwatermistrzostwo.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Witulski 2019 ↓, s. 51.
- ↑ Witulski 2021 ↓, s. 127.
- ↑ Witulski 2021 ↓, s. 38.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Jerzy Kajetanowicz: Polskie wojska lądowe 1945-1960: skład bojowy, struktury organizacyjne i uzbrojenie. Toruń; Łysomice: Europejskie Centrum Edukacyjne, 2005. ISBN 83-88089-67-6.
- Hubert Marcin Królikowski: 6 Pomorska Dywizja Powietrznodesantowa. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1997. ISBN 83-87103-19-5.
- Krzysztof Witulski: Połączyła nas czasza spadochronu i esprit de corps. Kraków: Polskie Towarzystwo Geopolityczne, 2019. ISBN 978-83-948626-2-6.
- Krzysztof Witulski: Elitarni błękitnych przestworzy. Polskie Towarzystwo Geopolityczne, 2021. ISBN 978-83-961500-0-4.
| Skład |
|
|---|
