Abdül Mecid (1901)
 „Abdül Mecid” w 1903 roku | |
| Klasa | |
|---|---|
| Typ | |
| Historia | |
| Stocznia | |
| Położenie stępki |
1901 |
| Wodowanie |
1901 |
 Imperium Osmańskie
| |
| Nazwa |
Abdül Mecid → Yunus (od 1908) |
| Wejście do służby |
1902 |
| Wycofanie ze służby |
październik 1918 |
 Turcja
| |
| Wejście do służby |
1926 |
| Wycofanie ze służby |
1929 |
| Los okrętu |
złomowany w 1935 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
normalna: 145 ton |
| Długość |
całkowita: 50,6 metra |
| Szerokość |
5,6 metra |
| Zanurzenie |
1,2 metra |
| Materiał kadłuba | |
| Napęd | |
| 2 maszyny parowe o łącznej mocy 2400 KM 3 kotły, 2 śruby | |
| Prędkość |
26 węzłów |
| Uzbrojenie | |
| 1 działko kal. 37 mm 4 torpedy | |
| Wyrzutnie torpedowe |
2 × 450 mm (2 x I) |
| Załoga |
30 |
Abdül Mecid, później Yunus – turecki torpedowiec z początku XX wieku, jedna z dwóch zbudowanych we Włoszech jednostek typu Hamidiye. Okręt został zwodowany w 1901 roku w stoczni Ansaldo w Genui, a w 1902 roku wcielono go w skład marynarki Imperium Osmańskiego. W 1908 roku jego nazwę zmieniono na „Yunus”. Torpedowiec wziął udział w I wojnie światowej, a po remoncie w latach 20. służył pod banderą Republiki Turcji do 1929 roku. Okręt został złomowany w 1935 roku.
Projekt i budowa[edytuj | edytuj kod]
Dwa torpedowce typu Hamidiye[a] zostały zamówione przez Turcję we Włoszech w marcu 1901 roku[2]. „Abdül Mecid” zbudowany został w stoczni Ansaldo w Genui[3]. Stępkę okrętu położono w 1901 roku i w tym samym roku został zwodowany[1][3]. Nazwa okrętu została nadana na cześć sułtana Abdülmecida I[4].
Dane taktyczno-techniczne[edytuj | edytuj kod]
Okręt był torpedowcem z kadłubem wykonanym ze stali[3]. Długość całkowita wynosiła 50,6 metra (47,8 metra między pionami) szerokość 5,6 metra i zanurzenie 1,2 metra[3][5]. Wyporność normalna wynosiła 145 ton[1][3]. Jednostka napędzana była przez dwie pionowe trzycylindrowe maszyny parowe potrójnego rozprężania Ansaldo o łącznej mocy 2400 KM, do których parę dostarczały trzy kotły typu Yarrow, także wyprodukowane w macierzystej stoczni[3][5][b]. Prędkość maksymalna napędzanego dwiema śrubami okrętu wynosiła 26 węzłów[3][5][c]. Zapas węgla wynosił 50 ton[1][3].
Na uzbrojenie artyleryjskie jednostki składało się pojedyncze działko kalibru 37 mm QF L/20 Hotchkiss z zapasem 250 nabojów[3][5][d]. Broń torpedową stanowiły dwie pojedyncze wyrzutnie kalibru 450 mm z łącznym zapasem czterech torped[3][5][e].
Załoga okrętu składała się z 4 oficerów i 26 podoficerów i marynarzy[3][5][f].
Służba[edytuj | edytuj kod]
Po przeprowadzeniu prób morskich „Abdül Mecid” został w 1902 roku w Stambule wcielony w skład marynarki wojennej Imperium Osmańskiego[3][5]. W maju 1908 roku nazwę jednostki zmieniono na „Yunus”[3][5]. Podczas wojny włosko-tureckiej i I wojny bałkańskiej „Yunus” stacjonował w Izmirze (podczas drugiego konfliktu odstawiony był do rezerwy ze względu na awarię kotłów)[6][g]. W 1914 roku z pokładu jednostki zdemontowano jedną wyrzutnię torped[3][5]. 27 października 1914 roku, przed przystąpieniem Imperium Osmańskiego do I wojny światowej po stronie państw centralnych, okrętem dowodził kpt. mar. (tur. yüzbaşı) Kasimpaşali Ahmet Mahmut[7]. W 1915 roku załoga okrętu została powiększona i składała się z sześciu oficerów i 33 marynarzy tureckich oraz jednego oficera i trzech podoficerów niemieckich[3]. 27 kwietnia 1915 roku w pobliżu Şarköy „Yunus” wraz z kanonierką „Aydın Reis” zorganizowały zasadzkę na brytyjski okręt podwodny HMS E14, otwierając ogień w kierunku wynurzającego się przeciwnika; brytyjska jednostka alarmowo zeszła pod wodę i uszła prześladowcom, pozostając w zanurzeniu przez 50 godzin[8]. 6 maja tego roku okręt wszedł na mieliznę nieopodal Şarköy[3].
W 1916 roku wzmocniono uzbrojenie artyleryjskie okrętu: w miejsce działka kalibru 37 mm zamontowano działo Kruppa kalibru 47 mm SK L/45 C/99, z zapasem 170 pocisków[3][5]. Po postawieniu w sierpniu 1916 roku przez Rosjan dużej ilości min morskich u wejścia do Bosforu, prócz trałowców do likwidacji zagrożenia zostały przystosowane również torpedowce i niszczyciele „Yunus”, „Draç”, „Musul”, „Kütahya”, „Samsun” oraz kanonierka „Malatya” (typu Taşköprü)[9].
1 marca 1918 roku w pobliżu portu Tekirdağ „Yunus” zderzył się z torpedowcem „Draç”[3]. W październiku okręt odstawiono do rezerwy[3]. Po zakończeniu wojny, od lutego 1919 roku do 1920 roku okręt służył jako jednostka patrolowa do zwalczania przemytu, już bez uzbrojenia torpedowego[3][5]. 29 października 1923 roku „Yunus” został formalnie wcielony do nowo powstałej marynarki wojennej Republiki Turcji, choć jego stan techniczny nie pozwalał na eksploatację[10]. W latach 1923–1924 jednostka przeszła remont w Deniz Fabrikaları w Stambule i w 1926 roku podjęła czynną służbę jako okręt łącznikowy, operując ze Stambułu i İzmitu[3][5]. „Yunus” został wycofany ze składu floty w 1929 roku i złomowany w 1935 roku[3][5].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Zwane również typem Abdül Mecid[1].
- ↑ Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 392 podają, że parę dostarczały dwa kotły lokomotywowe.
- ↑ Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 392 podają, że prędkość maksymalna wynosiła 27 węzłów.
- ↑ Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 392 podają, że okręt był uzbrojony w dwa działka rewolwerowe Hotchkiss.
- ↑ Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 392 podają, że okręt miał wyrzutnie torped kalibru 356 mm.
- ↑ Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 392 podają, że załoga okrętu liczyła 20 osób.
- ↑ Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 392 podają, że okręt został zatopiony podczas wojny włosko-tureckiej w porcie Preweza przez niszczyciele „Artigliere” i „Corazziere”.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 392.
- ↑ Langensiepen i Güleryüz 1995 ↓, s. 11, 155.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v Langensiepen i Güleryüz 1995 ↓, s. 155.
- ↑ Langensiepen i Güleryüz 1995 ↓, s. 197.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Gogin 2024 ↓.
- ↑ Langensiepen i Güleryüz 1995 ↓, s. 20, 194–195.
- ↑ Langensiepen i Güleryüz 1995 ↓, s. 196.
- ↑ Langensiepen i Güleryüz 1995 ↓, s. 36.
- ↑ Langensiepen i Güleryüz 1995 ↓, s. 51.
- ↑ Langensiepen i Güleryüz 1995 ↓, s. 59.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. Robert Gardiner, Randal Gray (red.). London: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
- Ivan Gogin: HAMİDİYE torpedo boats (1902). Navypedia. [dostęp 2024-03-22]. (ang.).
- Bernd Langensiepen, Ahmet Güleryüz: The Ottoman Steam Navy 1828–1923. Annapolis: Naval Institute Press, 1995. ISBN 1-55750-659-0.
