Adam Honory Kirkor

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Adam Honory Kirkor
Jan ze Śliwina
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

21 stycznia 1818
Śliwino

Data i miejsce śmierci

23 listopada 1886
Kraków

Zawód, zajęcie

wydawca, dziennikarz, archeolog

Multimedia w Wikimedia Commons
Teksty w Wikiźródłach
Strona tytułowa Przewodnika z 1862 r.

Adam Honory Kirkor, pseudonim „Jan ze Śliwina” (ur. 21 stycznia 1818 w Śliwinie, zm. 23 listopada 1886 w Krakowie) – wydawca, dziennikarz, archeolog, od 1855 członek Tymczasowej Komisji Archeologicznej Wileńskiej i kustosz Muzeum Starożytności w Wilnie, członek założyciel Akademii Umiejętności (1872); wydawca Album wileńskiego (1858), autor przewodnika krajoznawczego Przechadzki po Wilnie i jego okolicach (1856); encyklopedysta.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Ukończył gimnazjum w Mohylewie, a następnie studiował w Instytucie Szlacheckim w Wilnie[1].

W latach 1834-1866 działał w Wilnie, a następnie w Petersburgu i Krakowie. Rozpoczął pracę w wileńskiej Izbie Skarbowej. Od roku 1855 był członkiem Wileńskiej Komisji Archeologicznej i kierownikiem wileńskiego Muzeum Archeologicznego. Od roku 1849 był członkiem gubernialnego komitetu statystycznego.

W roku 1859 odkupił drukarnię od Krystiana Teofila Glücksberga i rozpoczął wydawanie książek i czasopism w językach polskim, litewskim i rosyjskim. W latach sześćdziesiątych XIX wieku redagował „Kurier Wileński”.

W 1856 roku został członkiem czynnym Rosyjskiego Cesarskiego Towarzystwa Archeologicznego. Był jednym z autorów haseł do 28 tomowej Encyklopedii Powszechnej Orgelbranda z lat 1859-1868. Jego nazwisko wymienione jest w I tomie z 1859 roku na liście twórców zawartości tej encyklopedii[2]. W 1864 został członkiem Moskiewskiego Towarzystwa Archeologicznego[3].

W polskich środowiskach patriotycznych był krytykowany za ugodową postawę wobec władz carskich, szczególnie za wydanie Albumu Wileńskiego ku czci cara Aleksandra II i kontakty z Michaiłem Murawjowem w 1863. W 1867 przeniósł drukarnię do Petersburga, gdzie w latach 1868-1870 wydawał konserwatywny dziennik „Nowyje wriemia”

Mimo aktywnej działalności wydawniczej Kirkor zbankrutował, po czym przeniósł się do Krakowa. Aby zdobyć środki do życia zdecydował się sprzedać gromadzony przez szereg lat zbiór autografów, liczący 2 000 pozycji. W 1871 r. zakupił je Aleksander Branicki i włączył do swojej biblioteki w zamku w Suchej. Zbiór zawierał m.in. oprawną księgę, do której wklejone były autografy królów polskich panujących od XVI w., autografy sławnych wodzów, polityków, uczonych i pisarzy[4].

W 1872 uczestniczył w przekształceniu Towarzystwa Naukowego Krakowskiego w Akademię Umiejętności, a w 1873 został wybrany na jej członka. Od tegoż roku prowadził wykopaliska archeologiczne na terenie cmentarzyska kultury łużyckiej w Kwaczale oraz w Płazie, Libiążu i Bobrku. Przy granicy wsi Żnibrody z Beremianami (powiat buczacki) na gminnym pastwisku prowadził wykopaliska na starym cmentarzu w 1878[5].

Była żonaty z aktorką Heleną z domu Majewską (1828-1900). W 1857 nawiązała ona romans z Władysławem Syrokomlą i opuściła męża. Kirkor związał się z Marią Celestyną Boczkowską (1840–1931), która w wieku piętnastu lat wydana została za mąż za Antoniego Korewę, jednak małżeństwo zostało po kilku latach unieważnione. Po uzyskaniu rozwodu Kirkor ożenił się z Boczkowską w 1866. Nie mieli dzieci[6]. Został pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kwatera LD).

Grób Adama Honorego Kirkora na cmentarzu Rakowickim w Krakowie

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Józef Bachórz, Niespodziewana chwila z Kirkorem, Prace dedykowane profesor Swietłanie Musijenko, idea i wstęp Jarosław Ławski; red. nauk. Anna Janicka, Grzegorz Kowalski, Łukasz Zabielski, Książnica Podlaska im. Łukasza Górnickiego, 2013, s. 147–158, ISBN 978-83-63470-13-5 [dostęp 2022-12-08] (pol.).
  2. ↑ Encyklopedia Powszechna. T. I, wyd. Samuel Orgelbrand, Warszawa 1859.
  3. ↑ Maria Blombergowa. Polscy członkowie Cesarskiego Moskiewskiego Towarzystwa Archeologicznego (1864-1914). „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, 25/3 (1980), s. 547.
  4. ↑ Helena Małysiak: Biblioteka Branickich i Tarnowskich w Suchej, wyd.Beskidzka Oficyna Wydawnicza BTSK, Bielsko-Biała 1986 ISBN 83-7004-049-7
  5. ↑ Żnibrody, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 808.
  6. ↑ Ewa Milicer, Wileńskie albumy kolekcjonerskie Marii Celestyny Boczkowskiej jako przykład zainteresowania grafiką i rysunkiem w 2. połowie XIX wieku, [w:] Tadeusz Skoczek (red.), Dziedzictwo i pamięć Kresów Wschodnich Rzeczypospolitej. II Muzealne Spotkania z Kresami, Warszawa 2017, s. 17–31, ISBN 978-83-62235-47-6, OCLC 1032262563 [dostęp 2023-03-19].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Michał Brensztajn: Adam Honory Kirkor
  • Biografia
  • Prekursor archeologii
  • Michał Brensztajn, Adam Honory Kirkor, wydawca, redaktor i właściciel drukarni w Wilnie od roku 1834 do 1867, Wilno: Wydawnictwo Towarzystwa Pomocy Naukowej im. E. I E. Wróblewskich, 1930.
  • Ewa Milicer, Wileńskie albumy kolekcjonerskie Marii Celestyny Boczkowskiej jako przykład zainteresowania grafiką i rysunkiem w 2. połowie XIX wieku, [w:] Dziedzictwo i pamięć Kresów Wschodnich Rzeczypospolitej. II Muzealne Spotkania z Kresami, red. Tadeusz Skoczek, Warszawa 2017, s. 17, 22.
  • Dawid Fajnhauz i Stefan Nosek: Kirkor Adam Honory (1818 lub 1819–1886). W: Polski Słownik Biograficzny. T. XII. Wrocław–Warszawa–Kraków, 1966–1967, s. 475–478.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Adam_Honory_Kirkor&oldid=73602385”