Aleksiej Tołstoj (1883–1945)

Aleksiej Tołstoj
Imię i nazwisko	Aleksiej Nikołajewicz Tołstoj
Data i miejsce urodzenia	10 stycznia 1883 Nikołajewsk
Data i miejsce śmierci	23 lutego 1945 Moskwa
Narodowość	rosyjska
Dziedzina sztuki	Powieść historyczna, Opowiadanie, dramat
Odznaczenia
Strona internetowa

Aleksiej Tołstoj na rosyjskim znaczku pocztowym z 2008 roku

Aleksiej Nikołajewicz Tołstoj (ros. Алексей Николаевич Толстой; ur. 10 stycznia 1883 w Nikołajewsku, zm. 23 lutego 1945 w Moskwie) – rosyjski pisarz, dramaturg i publicysta. Przedstawiciel nurtu realistycznego, pisał również utwory w konwencji socrealizmu (Czarne złoto), powieści fantastyczno-naukowe (Aelita, Związek pięciu) oraz dramaty, często o tematyce historycznej.

Życiorys

Był propagandzistą komunistycznym, idealizował Stalina jako następcę Piotra Wielkiego. W latach 1917-1923 przebywał za granicą. Podczas II wojny światowej Tołstoj był członkiem Państwowej Komisji Nadzwyczajnej badającej zbrodnię katyńską. Komisja ta odpowiedzialnością za masakrę Polaków obarczyła Niemców. Był również członkiem Komitetu Wszechsłowiańskiego w Moskwie, jednym z najgorętszych zwolenników utworzenia Komitetu, z inspiracji władz ZSRR zaangażowany w program antyfaszystowskiego frontu narodów słowiańskich i połączenia idei słowiańskiej z ideą internacjonalizmu proletariackiego.

Najbardziej znany jako autor Drogi przez mękę (1922-1941), trylogii rozgrywającej się w czasach rewolucji październikowej i poświęconej losom inteligencji.

Aleksiej Nikołajewicz Tołstoj był synem hrabiego Nikołaja Tołstoja i Aleksandry z domu Turgieniew. Jego matka uciekła z kochankiem Aleksym Apollonowiczem Bostromem, będąc w drugim miesiącu ciąży. Pisarz wychował się bez kontaktu z rodziną Tołstojów, odziedziczył jednak 30 000 rubli i nazwisko. Jego wnuczką jest pisarka Tatiana Tołstoj.

Iwan Bunin przedstawił życiorys pisarza w tekście Trzeci Tołstoj opublikowanym m.in. w Gazecie Wyborczej w 2007.

Spoczywa pochowany na Cmentarzu Nowodziewiczym w Moskwie.

Twórczość

• Dziwacy (1911)
• Kulawy książę (1912)
• Ciemiężcy (1913) – dramat
• Parowy (1913)
• Gołąbka (1915) – dramat
• Dzieciństwo Nikity (1918)
• Zstąpienie do piekła (1920)
• Aelita (Kobieta o błękitnej twarzy) (1922-1923) – powieść fantastyczna wyrosła z inspiracji twórczością H.G. Wellsa
• Przygody Niewzorowa, czyli Ibikus (1926) – rozprawa z emigracją rosyjską
• Błękitne miasta i inne opowiadania (1925)
• Związek pięciu (1925) – powieść fantastyczna
• Rasputin (1926, razem ze Szczegolewem)
• Eksperyment inżyniera Garina (1925-1927) – powieść fantastyczna
• Rok 1918 (1928)
• Żmija (1928)
• Czarne złoto (1931) – pamflet na rosyjską emigrację
• Złoty kluczyk, czyli niezwykłe przygody pajacyka Buratino (1936)
• Droga przez mękę (1922-1941)
  • tom 1.: Siostry (1922)
  • tom 2.: Rok osiemnasty (1928)
  • tom 3.: Pochmurny ranek (1941)
• Chleb. Obrona Carycyna (1937)
• Iwan Groźny (1941-1943)
• Piotr Pierwszy (1929-1945)
• Emigranci
• Piękna nieznajoma i inne opowiadania
• Podcięte skrzydła