Aleksiej Tołstoj (1883–1945)

Aleksiej Tołstoj
Imię i nazwisko	Aleksiej Nikołajewicz Tołstoj
Data i miejsce urodzenia	10 stycznia 1883 Nikołajewsk
Data i miejsce śmierci	23 lutego 1945 Moskwa
Narodowość	rosyjska
Dziedzina sztuki	Powieść historyczna, Opowiadanie, dramat
Odznaczenia
Strona internetowa

Aleksiej Tołstoj na rosyjskim znaczku pocztowym z 2008 roku

Aleksiej Nikołajewicz Tołstoj (ros. Алексей Николаевич Толстой; ur. 10 stycznia 1883 w Nikołajewsku, zm. 23 lutego 1945 w Moskwie) – rosyjski pisarz, dramaturg i publicysta. Przedstawiciel nurtu realistycznego, pisał również utwory w konwencji socrealizmu (Czarne złoto), powieści fantastyczno-naukowe (Aelita, Związek pięciu) oraz dramaty, często o tematyce historycznej.

Życiorys

Był propagandzistą komunistycznym, idealizował Stalina jako następcę Piotra Wielkiego. W latach 1917–1923 przebywał za granicą. Podczas II wojny światowej Tołstoj był członkiem Państwowej Komisji Nadzwyczajnej badającej zbrodnię katyńską. Komisja ta odpowiedzialnością za masakrę Polaków obarczyła Niemców. Był również członkiem Komitetu Wszechsłowiańskiego w Moskwie, jednym z najgorętszych zwolenników utworzenia Komitetu, z inspiracji władz ZSRR zaangażowany w program antyfaszystowskiego frontu narodów słowiańskich i połączenia idei słowiańskiej z ideą internacjonalizmu proletariackiego.

Najbardziej znany jako autor Drogi przez mękę (1922–1941), trylogii rozgrywającej się w czasach rewolucji październikowej i poświęconej losom inteligencji.

Aleksiej Nikołajewicz Tołstoj był synem hrabiego Nikołaja Tołstoja i Aleksandry z domu Turgieniew. Jego matka uciekła z kochankiem Aleksym Apollonowiczem Bostromem, będąc w drugim miesiącu ciąży. Pisarz wychował się bez kontaktu z rodziną Tołstojów, odziedziczył jednak 30 000 rubli i nazwisko. Jego wnuczką jest pisarka Tatiana Tołstoj.

Iwan Bunin przedstawił życiorys pisarza w tekście Trzeci Tołstoj opublikowanym m.in. w Gazecie Wyborczej w 2007.

Spoczywa pochowany na Cmentarzu Nowodziewiczym w Moskwie.

Twórczość

• Dziwacy (1911)
• Kulawy książę (1912)
• Ciemiężcy (1913) – dramat
• Parowy (1913)
• Gołąbka (1915) – dramat
• Dzieciństwo Nikity (1918)
• Zstąpienie do piekła (1920)
• Aelita (Kobieta o błękitnej twarzy) (1922-1923) – powieść fantastyczna wyrosła z inspiracji twórczością H.G. Wellsa
• Przygody Niewzorowa, czyli Ibikus (1926) – rozprawa z emigracją rosyjską
• Błękitne miasta i inne opowiadania (1925)
• Związek pięciu (1925) – powieść fantastyczna
• Rasputin (1926, razem ze Szczegolewem)
• Eksperyment inżyniera Garina (1925-1927) – powieść fantastyczna
• Rok 1918 (1928)
• Żmija (1928)
• Czarne złoto (1931) – pamflet na rosyjską emigrację
• Złoty kluczyk, czyli niezwykłe przygody pajacyka Buratino (1936)
• Droga przez mękę (1922-1941)
  • tom 1.: Siostry (1922)
  • tom 2.: Rok osiemnasty (1928)
  • tom 3.: Pochmurny ranek (1941)
• Chleb. Obrona Carycyna (1937)
• Iwan Groźny (1941-1943)
• Piotr Pierwszy (1929-1945)
• Emigranci
• Piękna nieznajoma i inne opowiadania
• Podcięte skrzydła