Alpenvereinseinteilung der Ostalpen

Alpenvereinseinteilung der Ostalpen (AVE, podział Alp Wschodnich według Alpenverein) – opublikowana w 1984^[1] klasyfikacja pasm górskich Alp Wschodnich, która wyróżnia 75 pasm górskich w tej części Alp, pogrupowanych w cztery dominujące jednostki. Została opracowana wspólnie przez kluby alpejskie z trzech państw: Österreichischer Alpenverein (Austria), Deutscher Alpenverein (Niemcy) i Alpenverein Südtirol (Włochy, zrzeszający niemiecko- i ladyńskojęzycznych mieszkańców Południowego Tyrolu).

Lista grup górskich Alp Wschodnich według AVE, 1984[edytuj | edytuj kod]

Nr AVE	Nazwa^[i]	Mapa	Jednostki dominujące^[ii]^[iii]	Państwo	Najwyższy szczyt	Wysokość (m n.p.m.)	Zdjęcie
01 1	Las Bregencki; Bregenzer Wald		N Nördliche Ostalpen Północne Alpy Wapienne	Austria Austria	Glatthorn	2134
02 2	Algawskie Alpy Algawskie; Allgäuer Alpen		N Nördliche Ostalpen Północne Alpy Wapienne	Niemcy Niemcy Austria	Krottenkopf Grosser Großer Krottenkopf	2657
03a 3a	Lechquellengebirge		N Nördliche Ostalpen Północne Alpy Wapienne	Austria Austria	Wildgrubenspitze Grosse Große Wildgrubenspitze	2753
03b 3b	Lechtalskie Alpy Lechtalskie; Lechtaler Alpen		N Nördliche Ostalpen Północne Alpy Wapienne	Austria Austria	Parseierspitze	3036
04 4	Wettersteingebirge und Mieminger Kette		N Nördliche Ostalpen Północne Alpy Wapienne	Austria Austria Niemcy	Zugspitze Hochplattig	2962 2768
05 5	Karwendel		N Nördliche Ostalpen Północne Alpy Wapienne	Austria Austria Niemcy	Birkkarspitze	2749
06 6	Brandenberger Brandenberger Alpen (Rofangebirge)		N Nördliche Ostalpen Północne Alpy Wapienne	Austria Austria	Hochiss	2299
07a 7a	Ammergauer Alpen		N Nördliche Ostalpen Północne Alpy Wapienne	Niemcy Niemcy Austria	Daniel	2340
07b 7b	Bayerische Voralpen		N Nördliche Ostalpen Północne Alpy Wapienne	Niemcy Niemcy Austria	Krottenkopf	2086
08 8	Kaisergebirge		N Nördliche Ostalpen Północne Alpy Wapienne	Austria Austria	Ellmauer Halt	2344
09 9	Leoganger und Loferer Steinberge		N Nördliche Ostalpen Północne Alpy Wapienne	Austria Austria	Birnhorn Großes Ochsenhorn	2634 2511
10	Berchtesgadenskie Alpy Berchtesgadeńskie; Berchtesgadener Alpen		N Nördliche Ostalpen Północne Alpy Wapienne	Austria Austria Niemcy	Hochkonig Hochkönig	2941
11	Chiemgauer Alpen		N Nördliche Ostalpen Północne Alpy Wapienne	Niemcy Niemcy Austria	Sonntagshorn	1961
12	Salzburger Schieferalpen		N Nördliche Ostalpen Północne Alpy Wapienne lub Alpy Centralne	Austria Austria	Hundstein	2117
13	Tennengebirge		N Nördliche Ostalpen Północne Alpy Wapienne (Alpy Salzburskie)	Austria Austria	Raucheck	2430
14	Dachstein		N Nördliche Ostalpen Północne Alpy Wapienne (Alpy Salzburskie)	Austria Austria	Dachstein Hoher Hoher Dachstein	2995
15	Totes Gebirge		N Nördliche Ostalpen Północne Alpy Wapienne (Alpy Salzburskie)	Austria Austria	Priel Grosser Großer Priel	2515
16	Ennstalskie Alpy Ennstalskie; Ennstaler Alpen		N Nördliche Ostalpen Północne Alpy Wapienne	Austria Austria	Hochtor Hochtor	2369
17a	Salzkammergut-Berge		N Nördliche Ostalpen Północne Alpy Wapienne	Austria Austria	Gamsfeld	2027
17b	Oberosterreichische Oberösterreichische Voralpen		N Nördliche Ostalpen Północne Alpy Wapienne	Austria Austria	Nock Hoher Hoher Nock	1963
18	Hochschwabgruppe		N Nördliche Ostalpen Północne Alpy Wapienne	Austria Austria	Hochschwab	2277
19	Murzsteger Mürzsteger Alpen		N Nördliche Ostalpen Północne Alpy Wapienne	Austria Austria	Veitsch Hohe Hohe Veitsch	1981
20	Rax-Schneeberg-Gruppe		N Nördliche Ostalpen Północne Alpy Wapienne	Austria Austria	Klosterwappen Klosterwappen	2076
21	Ybbstaler Alpen		N Nördliche Ostalpen Północne Alpy Wapienne	Austria Austria	Hochstadl Hochstadl	1919
22	Turnitzer Türnitzer Alpen		N Nördliche Ostalpen Północne Alpy Wapienne	Austria Austria	Sulzberg Grosser Großer Sulzberg	1400
23	Gutensteiner Alpen		N Nördliche Ostalpen Północne Alpy Wapienne	Austria Austria	Reisalpe	1399
24	Las Wiedenski Las Wiedeński; Wienerwald		N Nördliche Ostalpen Północne Alpy Wapienne	Austria Austria	Schopfl Schöpfl	893
25	Ratikon Rätikon		Z Zentrale Ostalpen Alpy Centralne (Alpy Retyckie)	Szwajcaria Szwajcaria Austria Liechtenstein	Schesaplana	2964
26	Silvretta		Z Zentrale Ostalpen Alpy Centralne (Alpy Retyckie)	Szwajcaria Szwajcaria Austria	Linard Piz Piz Linard	3411
27	Samnaungruppe		Z Zentrale Ostalpen Alpy Centralne (Alpy Retyckie)	Austria Austria Szwajcaria	Muttler	3294
28	Ferwallgruppe		Z Zentrale Ostalpen Alpy Centralne (Alpy Retyckie)	Austria Austria	Riffler Hoher Hoher Riffler	3168
29	Sesvennagruppe; Alpi della Val Müstair		Z Zentrale Ostalpen Alpy Centralne (Alpy Retyckie)	Szwajcaria Szwajcaria Włochy Austria	Sesvenna Piz Piz Sesvenna	3204
30	Otztalskie Alpy Ötztalskie; Ötztaler Alpen; Alpi Venoste		Z Zentrale Ostalpen Alpy Centralne (Alpy Retyckie)	Austria Austria Włochy	Wildspitze	3768
31	Stubaier Alpen		Z Zentrale Ostalpen Alpy Centralne (Alpy Retyckie)	Austria Austria Włochy	Zuckerhutl Zuckerhütl	3507
32	Sarntaler Alpen		Z Zentrale Ostalpen Alpy Centralne (Alpy Retyckie)	Włochy Włochy	Hirzer Spitze	2781
33	Tuxer Alpen		Z Zentrale Ostalpen Alpy Centralne	Austria Austria	Reckner Lizumer Lizumer Reckner	2884
34	Alpy Kitzbühelskie; Kitzbüheler Alpen		Z Zentrale Ostalpen Alpy Centralne	Austria Austria	Kreuzjoch	2558
35	Alpy Zillertalskie; Zillertaler Alpen; Alpi della Zillertal		Z Zentrale Ostalpen Alpy Centralne	Austria Austria Włochy	Hochfeiler	3510
36	Venedigergruppe; Gruppo del Venediger		Z Zentrale Ostalpen Alpy Centralne (Wysokie Taury)	Austria Austria Włochy	Grossvenediger Großvenediger	3657
37	Rieserfernergruppe; Vedrette di Ries		Z Zentrale Ostalpen Alpy Centralne (Wysokie Taury)	Włochy Włochy Austria	Hochgall	3436
38	Villgratner Berge; Monti del Villgraten		Z Zentrale Ostalpen Alpy Centralne (Wysokie Taury)	Austria Austria Włochy	Spitze Weisse Weiße Spitze	2962
39	Granatspitzgruppe		Z Zentrale Ostalpen Alpy Centralne (Wysokie Taury)	Austria Austria	Muntanitz Grosser Großer Muntanitz	3232
40	Glocknergruppe		Z Zentrale Ostalpen Alpy Centralne (Wysokie Taury)	Austria Austria	Grossglockner Großglockner	3798
41	Schobergruppe		Z Zentrale Ostalpen Alpy Centralne (Wysokie Taury)	Austria Austria	Petzeck	3283
42	Goldberggruppe		Z Zentrale Ostalpen Alpy Centralne (Wysokie Taury)	Austria Austria	Hocharn	3254
43	Kreuzeckgruppe		Z Zentrale Ostalpen Alpy Centralne (Wysokie Taury)	Austria Austria	Polinik Molltaler Mölltaler Polinik	2784
44	Ankogelgruppe		Z Zentrale Ostalpen Alpy Centralne (Wysokie Taury)	Austria Austria	Hochalmspitze	3360
45a	Radstadter Radstädter Tauern		Z Zentrale Ostalpen Alpy Centralne (Niskie Taury)	Austria Austria	Weisseck Weißeck	2711
45b	Schladminger Tauern		Z Zentrale Ostalpen Alpy Centralne (Niskie Taury)	Austria Austria	Hochgolling	2862
45c	Rottenmanner Rottenmanner und Wölzer Tauern		Z Zentrale Ostalpen Alpy Centralne (Niskie Taury)	Austria Austria	Rettlkirchspitze	2475
45d	Seckauer Tauern		Z Zentrale Ostalpen Alpy Centralne (Niskie Taury)	Austria Austria	Geierhaupt	2417
46a	Alpy Gurktalskie; Gurktaler Alpen^[2]; Nockberge^[3]		Z Zentrale Ostalpen Alpy Centralne (Alpy Noryckie)	Austria Austria	Eisenhut	2441
46b	Lavanttaler Alpen; Labotniške Alpe		Z Zentrale Ostalpen Alpy Centralne (Alpy Noryckie)	Austria Austria Słowenia	Zirbitzkogel	2396
47	Randgebirge Randgebirge östlich der Mur		Z Zentrale Ostalpen Alpy Centralne	Austria Austria Węgry	Stuhleck	1782
48a	Ortler-Alpen; Gruppo Ortles-Cevedale		S Südliche Ostalpen (Alpy Retyckie)	Włochy Włochy Szwajcaria	Ortler	3905
48b	Gruppo Sobretta-Gavia (Sobretta-Gavia-Gruppe)		S Südliche Ostalpen (Alpy Retyckie)	Włochy Włochy	Sobretta Monte Monte Sobretta	3296
48c	Nonsberggruppe; Alpi della Val di Non		S Südliche Ostalpen (Alpy Retyckie)	Włochy Włochy	Laugenspitze	2434
49	Alpi dell’Adamello e della Presanella (Adamello-Presanella-Alpen)		S Südliche Ostalpen (Alpy Retyckie)	Włochy Włochy	Cima Presanella	3556
50	Prealpi Gardesane (Gardaseeberge)		S Südliche Ostalpen Południowe Alpy Wapienne	Włochy Włochy	Cadria MonteMonte Cadria	2254
51	Dolomiti di Brenta (Brenta-Gruppe)		S Südliche Ostalpen Południowe Alpy Wapienne (Alpy Retyckie)	Włochy Włochy	Tosa Cima Cima Tosa	3173
52	Dolomity Dolomiti; Dolomiten		S Südliche Ostalpen Południowe Alpy Wapienne	Włochy Włochy	Marmolada	3343
53	Dolomiti di Fiemme; Fleimstaler Alpen		S Südliche Ostalpen Południowe Alpy Wapienne	Włochy Włochy	Asta Cima d Cima d’Asta	2847
54	Prealpi Vicentine (Vizentiner Alpen)		S Südliche Ostalpen Południowe Alpy Wapienne	Włochy Włochy	Dodici Cima Cima Dodici	2336
55	C do 1984 (Belluneser Alpen)^[iv]	ZZ	ZZ	ZZ	ZZ	—	ZZ
56	Alpy Gailtalskie; Gailtaler Alpen		S Südliche Ostalpen Południowe Alpy Wapienne	Austria Austria	Sandspitze Grosse Große Sandspitze	2770
57a	Karnischer Hauptkamm; Alpi Carniche		S Südliche Ostalpen Południowe Alpy Wapienne	Włochy Austria Włochy	Warte Hohe Hohe Warte	2780
57b	Prealpi Carniche (Südliche Karnische Alpen)		S Südliche Ostalpen Południowe Alpy Wapienne	Włochy Włochy	Preti Cima dei Cima dei Preti	2706
58	Julijskie Alpy Julijskie; Julijske Alpe; Alpi Giulie (Julische Alpen)		S Südliche Ostalpen Południowe Alpy Wapienne	Słowenia Słowenia Włochy	Triglav	2864
59	Karawanki i Pohorje; Caravanche; Karavánke, Pohorje (Karawanken und Bachergebirge)		S Südliche Ostalpen Południowe Alpy Wapienne	Austria Austria Słowenia Włochy	Hochstuhl Črni Vrh	2237 1543
60	Kamnickie Alpy Kamnickie; Steiner Alpen; Kamniško-Savinjske Alpe		S Südliche Ostalpen Południowe Alpy Wapienne	Słowenia Słowenia Austria	Grintovec	2558
61	ZZ Obszary pozaalpejskie w Austrii^[v]	ZZ	ZZ	ZZ	ZZ	—	ZZ
62	ZZ Obszary pozaalpejskie w Niemczech^[v]	ZZ	ZZ	ZZ	ZZ	—	ZZ
63	Plessur-Alpen		W Westliche Ostalpen (Alpy Retyckie)	Szwajcaria Szwajcaria	Rothorn Aroser Aroser Rothorn	2980
64	Oberhalbsteiner Alpen (Platta-Gruppe); Alpi del Platta		W Westliche Ostalpen (Alpy Retyckie)	Switzerland Szwajcaria Włochy	Platta Piz Piz Platta	3392
65	Albula-Alpen		W Westliche Ostalpen (Alpy Retyckie)	Szwajcaria Szwajcaria	Kesch Piz Piz Kesch	3418
66	Bernina-Alpen^[vi]: 66a Berninagruppe^[vii] 66b Bergell^[viii]		W Westliche Ostalpen (Alpy Retyckie)	Włochy Włochy Szwajcaria	Bernina Piz Piz Bernina	4049
67	Livigno-Alpen; Alpi di Livigno		W Westliche Ostalpen (Alpy Retyckie)	Włochy Włochy Szwajcaria	Piazzi Cima de Cima de’ Piazzi	3439
68	Alpy Bergamskie; Alpi Orobie; Alpi Bergamasche (Bergamasker Alpen)		W Westliche Ostalpen; Południowe Alpy Wapienne	Włochy Włochy	Coca Pizzo di Pizzo di Coca	3052

↑
W kolumnie nazwa (odpowiednią czcionką):
- polski egzonim (za KSNG; o ile istnieje);
- endonim(y);
- ew. (nazwa niemiecka według AVE) – np. gdy pasmo leży w Słowenii lub Włoszech (poza Południowym Tyrolem), czyli poza obszarem niemieckojęzycznym, gdy niemiecka nazwa nie jest endonimem.
↑
W kolumnie jednostki dominujące (odpowiednią czcionką):
- nazwa jednostki dominującej według podziału AVE;
- nazwa jednostki dominującej dla pasma – zgodna z informacjami podawanymi w hasłach polskiej Wikipedii nt. poszczególnych łańcuchów górskich (zwykle za SummitPost.org lub/i Encyklopedią PWN);
- (nazwa podgrupy jednostki dominującej obejmującej pasmo) – zgodna z informacjami podawanymi w hasłach polskiej Wikipedii nt. poszczególnych łańcuchów górskich (zwykle za SummitPost.org lub/i Encyklopedią PWN)
↑ Nie istnieje jeden oficjalny, uniwersalny podział Alp na grupy górskie używany we wszystkich krajach alpejskich, mimo podejmowanych prób stworzenia międzynarodowej klasyfikacji podgrup Alp (patrz np. SOIUSA). Podział Alp Wschodnich na cztery jednostki dominujące AVE (Nördliche Ostalpen, Zentrale Ostalpen, Südliche Ostalpen, Westliche Ostalpen) nie jest tożsamy z klasyfikacją, podawaną np. przez SummitPost.org, w której wymienia się trzy grupy nadrzędne (Północne Alpy Wapienne, Alpy Centralne, Południowe Alpy Wapienne).
↑ W 1984 zaklasyfikowane w części do Dolomitów (52) a w pozostałej części do Prealpi Carniche (Südliche Karnische Alpen) (57b).
↑ ^a ^b Numery obszarów, które nie zaliczają się do Alp Wschodnich. Deutscher Alpenverein i Österreichischer Alpenverein używały ich w przewodnikach turystycznych opisujących schroniska górskie.
↑ Włoski endonim: Alpi del Bernina.
↑ Włoski endonim: Massiccio del Bernina.
↑ Włoski endonim: Monti della Val Bregaglia.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Franz Graßler: Alpenvereinseinteilung der Ostalpen (AVE). DAV/ÖAV/AVS: Berg '84. Alpenvereinsjahrbuch. Band 108; 1984, s. 215–224.
↑ Endonim według KSNG: Nazewnictwo geograficzne świata. Zeszyt 12. Europa, Część II, s. 24, Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej przy Głównym Geodecie Kraju, Warszawa, 2010. [dostęp 2014-05-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-07-01)].
↑ Endonim według AVE: Alpenvereinseinteilung der Ostalpen (1984). [dostęp 2014-05-14].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Mathias Zehring: Alpenvereinseinteilung der Ostalpen im Alpenvereins-Jahrbuch „Berg '84”. [dostęp 2015-04-29].
SummitPost.org: Alps – Eastern Part. [dostęp 2015-05-14].

[2] W kolumnie nazwa (odpowiednią czcionką):
polski egzonim (za KSNG; o ile istnieje);

endonim(y);

ew. (nazwa niemiecka według AVE) – np. gdy pasmo leży w Słowenii lub Włoszech (poza Południowym Tyrolem), czyli poza obszarem niemieckojęzycznym, gdy niemiecka nazwa nie jest endonimem.

[2] ski egzonim (za KSNG; o ile istnieje);

[3] endonim(y);

[4] w. (nazwa niemiecka według AVE) – np. gdy pasmo leży w Słowenii lub Włoszech (poza Południowym Tyrolem), czyli poza obszarem niemieckojęzycznym, gdy niemiecka nazwa nie jest endonimem.

[3] W kolumnie jednostki dominujące (odpowiednią czcionką):
nazwa jednostki dominującej według podziału AVE;

nazwa jednostki dominującej dla pasma – zgodna z informacjami podawanymi w hasłach polskiej Wikipedii nt. poszczególnych łańcuchów górskich (zwykle za SummitPost.org lub/i Encyklopedią PWN);

(nazwa podgrupy jednostki dominującej obejmującej pasmo) – zgodna z informacjami podawanymi w hasłach polskiej Wikipedii nt. poszczególnych łańcuchów górskich (zwykle za SummitPost.org lub/i Encyklopedią PWN)

[6] nazwa jednostki dominującej według podziału AVE;

[7] zwa jednostki dominującej dla pasma – zgodna z informacjami podawanymi w hasłach polskiej Wikipedii nt. poszczególnych łańcuchów górskich (zwykle za SummitPost.org lub/i Encyklopedią PWN);

[8] (nazwa podgrupy jednostki dominującej obejmującej pasmo) – zgodna z informacjami podawanymi w hasłach polskiej Wikipedii nt. poszczególnych łańcuchów górskich (zwykle za SummitPost.org lub/i Encyklopedią PWN)

[4] Nie istnieje jeden oficjalny, uniwersalny podział Alp na grupy górskie używany we wszystkich krajach alpejskich, mimo podejmowanych prób stworzenia międzynarodowej klasyfikacji podgrup Alp (patrz np. SOIUSA). Podział Alp Wschodnich na cztery jednostki dominujące AVE (Nördliche Ostalpen, Zentrale Ostalpen, Südliche Ostalpen, Westliche Ostalpen) nie jest tożsamy z klasyfikacją, podawaną np. przez SummitPost.org, w której wymienia się trzy grupy nadrzędne (Północne Alpy Wapienne, Alpy Centralne, Południowe Alpy Wapienne).

[7] W 1984 zaklasyfikowane w części do Dolomitów (52) a w pozostałej części do Prealpi Carniche (Südliche Karnische Alpen) (57b).

[61&62-8] Numery obszarów, które nie zaliczają się do Alp Wschodnich. Deutscher Alpenverein i Österreichischer Alpenverein używały ich w przewodnikach turystycznych opisujących schroniska górskie.

[9] Włoski endonim: Alpi del Bernina.

[10] Włoski endonim: Massiccio del Bernina.

[11] Włoski endonim: Monti della Val Bregaglia.

[FG_AVE-1] Franz Graßler: Alpenvereinseinteilung der Ostalpen (AVE). DAV/ÖAV/AVS: Berg '84. Alpenvereinsjahrbuch. Band 108; 1984, s. 215–224.

[5] Endonim według KSNG: Nazewnictwo geograficzne świata. Zeszyt 12. Europa, Część II, s. 24, Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej przy Głównym Geodecie Kraju, Warszawa, 2010. [dostęp 2014-05-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-07-01)].

[MZ_AVE-6] Endonim według AVE: Alpenvereinseinteilung der Ostalpen (1984). [dostęp 2014-05-14].

[1]

[i]

[ii]

[iii]

[2]

[3]

[iv]

[v]

[vi]

[vii]

[viii]