Amazonka modrobrewa
| Amazona amazonica[1] | |||
| (Linnaeus, 1766) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
amazonka modrobrewa | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Amazonka modrobrewa[3] (Amazona amazonica) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny papugowatych (Psittacidae). Zamieszkują północną połowę Ameryki Południowej. Nie jest zagrożony wyginięciem.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten opisał Karol Linneusz w 1766 w 12. edycji Systema Naturae na podstawie holotypu z Surinamu. Nowemu gatunkowi nadał nazwę Psittacus amazonicus[4][5]. Wcześniej gatunek ten opisywali także inni autorzy, m.in. w 1760 Mathurin Jacques Brisson, który również użył nazwy Psittacus amazonicus[6]. Obecnie (2020) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny umieszcza amazonkę modrobrewą w rodzaju Amazona. Uznaje gatunek za monotypowy[7]. Wyniki jednego badania genetycznego wskazują na bliskie pokrewieństwo gatunku z amazonką płomiennosterną (A. brasiliensis) i królewską (A. guildingii)[8]. A. a. tobagensis (Trynidad i Tobago) nie jest uznawany, zmiana w upierzeniu dotycząca przedstawicieli tego podgatunku to prawdopodobnie lokalna odmiana[4] (ptaki te mają więcej barwy pomarańczowej na skrzydle[9]).
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała wynosi 31–34 cm[9]; masa ciała 298–469 g[4]. Występuje niewielki dymorfizm płciowy[10]. Większość upierzenia zielona, przy czym na spodzie ciała jest jaśniejsza. Wyróżnia się pomarańczowe lusterko (anglojęzyczna nazwa Orange-winged Parrot nawiązuje właśnie do tego elementu). Na lotkach I rzędu występują szerokie niebieskie końcówki. Krawędź nadgarstka żółta. Końcówki sterówek żółte[10][9]. Kantarek i czoło są niebieskie, barwa ta sięga za oko. U samców występuje więcej niebieskiego. Dziób żółtawy z szarą końcówką. Tęczówka pomarańczowa. Nogi szare[9].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Amazonki modrobrewe zamieszkują obszar od północnej i wschodniej Kolumbii, wschodniego Ekwadoru i wschodniego Peru na wschód przez Wenezuelę, Trynidad i Tobago, Gujanę, dalej na południe przez Amazonię po wschodnią Boliwię i południową Brazylię (po południowe Mato Grosso do Sul i północny stan Paraná). Izolowana populacja zamieszkuje wybrzeże wschodniej Brazylii: od Pernambuco po północno-wschodni stan São Paulo[4]. BirdLife International szacuje zasięg występowania na 12,2 mln km²[11]. Niewielkie populacje uciekinierów z niewoli założyły kolonie lęgowe na południowym krańcu Florydy koło Miami oraz na Portoryko[12].
Ekologia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]
Środowiskiem życia amazonek modrobrewych są wszelkiego rodzaju nizinne formacje z drzewami, również lasy deszczowe i sawanny. Odnotowywane były do 1200 m n.p.m.[10], ale rzadko notuje się je powyżej 600 m n.p.m. (inne źródło mówi o 800 m n.p.m.[9]). Skład pożywienia słabo zbadany, zidentyfikowano jedynie kilka gatunków[4]. Amazonki modrobrewe żywią się nasionami, owocami, orzechami, kwiatami i pąkami. Pożywienia szukają także na uprawach, np. pomarańczy, mango czy kakaowców. Żerują grupowo, nierzadko z przedstawicielami innych gatunków amazonek. Poza sezonem lęgowym odpoczywają również grupowo[9].
Lęgi[edytuj | edytuj kod]
Okres lęgowy na Trynidadzie trwa od stycznia do czerwca, w północno-wschodniej Wenezueli od marca do czerwca, w Surinamie od lutego do marca, w Kolumbii od grudnia do lutego[4]. Gniazda mieszczą się w dziuplach drzew. Są to ptaki monogamiczne. Zniesienie liczy od 2 do 5 jaj, inkubacja trwa około 21 dni. Wysiaduje tylko samica. Młode stają się w pełni opierzone blisko 2 miesiące od wyklucia. Osiągają dojrzałość płciową w wieku 3–4 lat[9]. Jedno ze źródeł podaje minimalną długość życia w niewoli jako 30 lat. Jedno doniesienie z 1938 mówi o samcu żyjącym 71 lat; jest to możliwe, ale nie ma wystarczająco dużo dowodów, by potwierdzić tę informację[13].
Status[edytuj | edytuj kod]
IUCN uznaje amazonkę modrobrewą za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 (stan w 2020). Całkowita liczebność populacji nie została oszacowana, choć ptak ten opisywany jest jako dość pospolity. Gatunek znajduje się na liście w załączniku II CITES. Od 1981 do 2005 odnotowano w nielegalnym międzynarodowym handlu 268 510 odłowionych w naturze amazonek modrobrewych[11]. Są to popularne ptaki w hodowli[9].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Amazona amazonica, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Amazona amazonica, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Androglossini Sundevall, 1872. Wersja: 2020-01-11. [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-09-21].
- ↑ a b c d e f Collar, N. & Boesman, P.: Orange-winged Amazon (Amazona amazonica). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2017. [dostęp 2017-09-04].
- ↑ Karol Linneusz: Systema naturae. Wyd. 12. T. 1. 1766, s. 147.
- ↑ Mathurin Jacques Brisson, Ornithologia, sive, Synopsis methodica sistens avium divisionem in ordines, sectiones, genera, species, ipsarumque varietates, t. 4, Paris 1760, s. 256–261 (fr. • łac.).
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Parrots, cockatoos. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-09-21]. (ang.).
- ↑ Russello, M.A. & Amato, G.. A molecular phylogeny of Amazona: implications for Neotropical parrot biogeography, taxonomy and conservation. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 30 (2), s. 421–437, 2004. DOI: 10.1016/S1055-7903(03)00192-1.
- ↑ a b c d e f g h Nicole Bouglouan: Orange-winged Parrot Amazona amazonica. Oiseaux-Birds. [dostęp 2017-09-09].
- ↑ a b c Mike Parr, Tony Juniper: Parrots: A Guide to Parrots of the World. A&C Black, 2010, s. 210. ISBN 978-1-4081-3575-4.
- ↑ a b Orange-winged Amazon Amazona amazonica. BirdLife International. [dostęp 2017-09-04].
- ↑ Orange-winged Parrot. [w:] www.whatbird.com Field Guide to Birds of North America [on-line]. [dostęp 2020-09-21]. (ang.).
- ↑ Brouwer et al. Longevity records for Psittaciformes in captivity. „International Zoo Yearbook”. 37, s. 299–316, 2000. DOI: 10.1111/j.1748-1090.2000.tb00735.x.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).