Anna Romanowa
Anna Iwanowna Romanow (ros. Анна Иоанновна) (ur. 23 stycznia 1693[1] w Moskwie, zm. 17 października 1740 w Sankt Petersburgu) – księżna Kurlandii i Semigalii w latach 1711-1731, cesarzowa Rosji w latach 1730 - 1740, córka cara Iwana V Aleksiejewicza i Praskowii Fiodorowny Sałtykowej.
Życiorys
Księżna Kurlandii i Semigalii
Anna Iwanowna spędziła dzieciństwo i młodość wraz z rodzicami z dala od dworskich intryg i spraw politycznych. Początkowo nie była uwzględniana w prawach do rosyjskiego tronu, gdyż te zostały zarezerwowane dla Piotra I Wielkiego i jego potomków. W 1710 roku przeznaczona została na żonę młodego księcia Kurlandii i Semigalii Fryderyka Wilhelma Kettlera, który jednak zmarł kilka miesięcy po zawarciu z nią związku małżeńskiego. Owdowiała księżna Anna z powodu ciągłej nieobecności prawowitego następcy Ferdynanda Kettlera stała się faktyczną władczynią księstwa nadbałtyckiego i od tej pory rezydowała w Mitawie. Nie interesowała się zbytnio sprawami państwa pozostawiając te kwestie swoim doradcom i faworytowi Ernestowi Janowi Bührenowi.
Oddanie przez Annę Iwanowną Księstwa Kurlandii i Semigalii pod opiekę Rosji spowodowało zachwianie równowagi sił w regionie. Przeciwko jej panowaniu wypowiedział się wrogo król Prus Fryderyk Wilhelm I, który podjął starania mające na celu przejęcie księstwa dla Hohenzollernów drogą mariażu dynastycznego. Podobne starania podjęli również Wettynowie i szlachta kurlandzka. Nie mogąc liczyć na powrót Ferdynanda Kettlera stany księstwa zaczęły szukać sobie nowego księcia i przyszłego małżonka Anny w osobie Maurycego Saskiego, który mimo że otrzymał władzę w 1726 roku to i tak nie utrzymał się przy niej długo, gdyż sprzeciwił się temu kategorycznie Sejm Rzeczypospolitej oraz Rosja.
Cesarzowa Rosji
Zgodnie z testamentem Katarzyny I, rządy w Rosji po bezpotomnej śmierci Piotra II miały sprawować kolejno córki Piotra I, Anna i Elżbieta. Tymczasem Anna Piotrowna zmarła w 1728 roku, zaś przejęcie tronu przez Elżbietę Piotrowną nie było na rękę obozowi Dołgorukich, który zamierzał wprowadzić w Rosji oligarchię. Spowodowali więc zwołanie Najwyższej Tajnej Rady, na jej zebraniu przeforsowali uznanie cesarzem rosyjskim księżnej Anny Iwanowny, a następnie wprowadzili w życie Dwanaście punktów ograniczających samodzierżawie.
Po przybyciu w 1730 roku do Rosji, Anna Iwanowna po swojej koronacji w Moskwie nakazała powtórne przeniesienie stolicy do Sankt Petersburga. Rezydując w mieście nad Newą nie interesowała sprawami państwowymi, zajmowała się dworem, balami oraz zabawami. Ważniejsze stanowiska w państwie przejmowali Niemcy inflanccy, pod których wpływami cesarzowa się znajdowała. Realnie rządy w Rosji sprawował w jej imieniu Ernest Jan Bühren, który po otrzymaniu tytułu hrabiowskiego zmienił nazwisko na Biron. Stanął on na czele Tajnej Kancelarii i trzyoosobowego Cesarskiego Gabinetu, który całkowicie sobie podporządkował. Otoczenie carycy, w którym znaleźli się między innymi Burkhard Christoph Münnich i Andriej Ostermann szybko odsunęło od władzy wszechwładną dotąd rodzinę Dołgorukich, która została zesłana na Syberię.
Z czasem podważono krępujące władzę cesarską Dwanaście punktów i zlikwidowano rząd Najwyższej Tajnej Rady. W Rosji rozpoczęła się dyktatura jednego ministra, który to okres nazywany jest w historii Bironowszczyzną.
Za panowania cesarzowej Anny Iwanowny rozszerzone zostały znacznie przywileje szlachty, Rosja prowadziła wojnę z Turcja z umiarkowanymi sukcesami i odstąpiła Persji pas terenów wzdłuż południowych wybrzeży Morza Kaspijskiego, zdobytych przez Piotra I. Zawarty też został tzw. traktat Trzech Czarnych Orłów, w którym: Rosja, Austria i Prusy zobowiązywały się wzajemnie, że nie dopuszczą do powrotu Stanisława Leszczyńskiego na tron polski lub umocnienia się władzy Wettynów w Rzeczypospolitej.
Sukcesja
Przed śmiercią Anna Iwanowna wyznaczyła na swojego następcę Iwana VI Antonowicza, wnuka swojej siostry Katarzyny. Nowy car niemowlę nigdy jednak nie przejął faktycznej władzy, gdyż intrygi dworskie, a następnie zamach stanu otworzyły drogę do tronu rosyjskiego Elżbiecie Piotrownej, która uwięziła młodego imperatora.
Anna Iwanowna została pochowana w Soborze Pietropawłowskim w Sankt Petersburgu.
Genealogia
| Aleksy I ur. 19 III 1629 zm. 29 lub 30 I 1678 |
Maria Iljiniczna Miłosławska ur. 1625 zm. 2 lub 3 III 1669 |
Fiodor Piotrowicz Sałtykow ur. ? zm. ? |
Anna Michajłowna Tatiszczewa ur. ? zm. ? | ||||||||||
| Iwan V ur. 27 VIII / 6 IX 1666 zm. 29 I / 8 II 1696 |
Praskowia Fiodorowna Sałtykowa ur. 11 / 21 X 1664 zm. 14 / 24 X 1723 |
||||||||||||
| Fryderyk Wilhelm Kettler[2] ur. 19 VII 1692 zm. 21 I 1711 OO 11 XI 1710 |
Anna ur. 23 I 1693 zm. 17 X 1740 |
||||||||
- ↑ według innych źródeł ur. 28 stycznia 1693 roku
- ↑ książę Kurlandii i Semigalii, syn Fryderyka Kazimierza Kettlera i Elżbiety Zofii Hohenzollern
Literatura
- Słownik władców Europy nowożytnej i najnowszej. Poznań 1998. ISBN 83-86138-35-1
- Andrzej Andrusiewicz. Carowie i cesarze Rosji. Szkice biograficzne. Warszawa 2001. ISBN 83-7311-126-3