Antoni Dorosz

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Antoni Dorosz
Ilustracja
Data urodzenia

4 czerwca 1889

Data śmierci

1942

Zawód, zajęcie

lekarz dentysta

Narodowość

polska

Tytuł naukowy

doktor

Edukacja

C. K. IV Gimnazjum we Lwowie

Rodzice

Antoni

Małżeństwo

Jadwiga

Dzieci

Jerzy

Krewni i powinowaci

Władysław, Franciszek (bracia)

Faksymile
Odznaczenia
Odznaka Honorowa PCK II stopnia
Multimedia w Wikimedia Commons

Antoni Robert Dorosz[a] (ur. 4 czerwca 1889, zm. 1 grudnia 1942) – polski lekarz dentysta z tytułem doktora, kapitan rezerwy służby zdrowia Wojska Polskiego, urzędnik sanitarny samorządu powiatowego II Rzeczypospolitej.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Ogłoszenie prasowe zakładu dentystycznego dr. Dorosza (1919)
Lekarze w Sanoku 1919-1939. U góry od lewej: Salomon Ramer (2), Kazimierz Niedzielski (3), Samuel Herzig (4), Stanisław Domański (5). U dołu od lewej Antoni Dorosz (2)

Urodził się 4 czerwca 1889[1][2][3]). Był synem Antoniego (1859-1943, kolejarz, na przełomie 1890/1891 w Stryju[4][5])[3] i Anieli[6]. Jego braćmi byli Władysław Feliks (1886-1951, student Politechniki Lwowskiej[7], pedagog, bibliofil, wydawca) i Franciszek (1884-1940, lekarz z tytułem doktora w Przemyślu[8])[3], a siostrą Anna (1886-1965, żona Władysława Gołkowskiego w Sanoku)[6][b]

W 1908 zdał egzamin dojrzałości w C. K. IV Gimnazjum we Lwowie[9][10]. Ukończył studia medyczne uzyskując dyplom w 1914[3][11][12][13].

Podczas I wojny światowej w szeregach C. K. Armii został mianowany asystentem lekarza w rezerwie z dniem 1 września 1915, potem awansowany na stopień nadlekarza w rezerwie 1 listopada 1917 i do 1918 pozostawał z przydziałem do 15 pułku piechoty[14][15][16]. Dekretem z 15 marca 1919 jako były oficer c. i k. armii został przyjęty do Wojska Polskiego i dekretem Naczelnego Wodza Wojsk Polskich zatwierdzony w stopniu porucznika lekarza[17][18]. Został awansowany do stopnia kapitana rezerwy w korpusie oficerów sanitarnych lekarzy ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919[19][20]. W 1923, 1924 w stopniu kapitana był przydzielony jako oficer rezerwowy do 10 batalionu sanitarnego w Przemyślu (analogicznie jego brat Franciszek oraz inni pochodzący z Sanoka oficerowie-lekarze: Stanisław Domański, Kazimierz Niedzielski, Salomon Ramer, Jan Porajewski, Leopold Dręgiewicz)[21][22]. W 1934 w stopniu kapitana rezerwy lekarza był w kadrze zapasowej 10 Szpitala Okręgowego i był wówczas przydzielony do Powiatowej Komendy Uzupełnień Sanok[23].

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w okresie II Rzeczypospolitej zamieszkiwał w Sanoku i prowadził zakład dentystyczno-techniczny w kamienicy „Weinerówka” pod adresem ówczesnej ulicy Jagiellońskiej[24][25] 32-33[26], później pod zmienionym adresem ul. 3 Maja[11] 19 (obecnie nr 23), gdzie gabinet stomatologiczny prowadziła jego żona Jadwiga (ur. 1902[27], uzyskała dyplom w 1928[28]) do 1939[29][30][31][32]. W 1925 został dopuszczony przez wojewodę lwowskiego do służby przygotowawczej w państwowej służbie zdrowia przy władzach administracji ogólnej i przydzielony do służby w starostwie powiatu sanockiego[33][1]. 13 kwietnia 1927 jako praktykant sanitarny został mianowany prowizorycznym urzędnikiem VIII stopnia służby w starostwie w Sanoku[34][35]. Na początku 1930 jako prowizoryczny lekarz powiatowy w Sanoku otrzymał VIII stopień służby[36]. Sprawował stanowisko lekarza powiatowego w Sanoku do 1939[1][37]. Pracował w charakterze lekarza w starostwie powiatowym w Sanoku w VIII stopniu służbowym, a dekretem z 3 grudnia 1929 został mianowany do odwołania lekarzem powiatowym w VII stopniu służbowym[1][38]. Ponadto jako nauczyciel kontraktowy od marca 1928 uczył higieny Państwowym Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku[39], pełniąc tam także funkcję lekarza szkolnego[40]. Poza pracą w Sanoku ordynował także jako lekarz w uzdrowisku Iwonicz-Zdrój[41]. Zasiadał w Wojewódzkiej Komisji Walki z Gruźlicą we Lwowie[42][43][44][45]. Był organizatorem przeciwdziałania gruźlicy w rejonie Sanoka i w 1925 zainicjował powstanie Powiatowego Koła Walki z Gruźlicą w Sanoku, w tym budowę przychodni przeciwgruźliczej[46]. Za swoją działalność na polu prac przeciwgruźliczych otrzymał podziękowanie od wojewody lwowskiego Pawła Garapicha[47] i uznanie pisemne z Generalnej Dyrekcji Służby Zdrowia, która jego poczynania uznała za wzór dla wszystkich lekarzy urzędowych w Polsce (dr Dorosz czynił starania celem realizacji tzw. systemu Edynburskiego, polegającego na utworzeniu sanatorium wraz z przychodnią pod Sanokiem we współdziałaniu ze szpitalem powszechnym w tym mieście[48], zaś poza miastem na tworzeniu sanatoriów w okręgach, kierowanych przez lekarzy gminnych i okręgowych[49][50]). Uczestniczył w Wojewódzkich Zjazdach Przeciwgruźliczych we Lwowie, podczas pierwszego w dniach 10-13 września 1926 przedstawiał referat pt. Organizacja walki z gruźlicą w miasteczkach i gminach wiejskich[51][52], podczas drugiego w tym samym roku był sekretarzem zjazdu[53] i przedstawił referat pt. Zapoczątkowanie organizacji walki z gruźlicą w powiecie sanockim[54]. W 1922 został członkiem Związku Lekarzy Małopolski i Śląska Cieszyńskiego w Krakowie[55]. Był członkiem Lwowskiej Izby Lekarskiej[56]. W 1939 był lekarzem w Rawie Ruskiej[3][57].

W 1929 był jednym z założycieli sanockiego koła Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego[58]. Był założycielem i wieloletnim prezesem zarządu sanockiego oddziału Polskiego Czerwonego Krzyża (wybrany 25 lutego 1933, 9 lutego 1934[59])[60][61], na przełomie lat 20. i 30. działającego w budynku przy ul. Floriańskiej 17 w Sanoku, zaś on sam poczynił starania celem zakupienia obiektu od Gminy Żydowskiej[62]. Był inicjatorem budowy kościoła pod wezwaniem św. Antoniego w Lisznej (1936-1939) pod Sanokiem, gdzie zamieszkiwał nad Sanem (kościół powstał w pobliżu istniejącego tam sanatorium)[63][64]. W 1936 zasiadł w komitecie organizacyjnym Zjazdu Górskiego w Sanoku[65].

Wraz z rodziną zamieszkiwał przy ulicy Jana III Sobieskiego 6[66][37]. Po wybuchu II wojny światowej w okresie trwającej okupacji niemieckiej wraz z żoną (która także była lekarzem stomatologiem[67]) pracował w sanockiej służbie zdrowia[68]. Zmarł 1 grudnia 1942 i został pochowany na cmentarzu Pobitno w Rzeszowie w grobowcu rodziny Węglowskich[3][69][70]. Miał syna Jerzego[37] Antoniego (ur. 1915)[71].

Wyróżnienia[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ W ewidencji wojskowej c. k. armii był określany w języku niemieckim jako „Anton Dorosz”. W piśmiennictwie pojawiła się także forma nazwiska „Dorosch”. Zob. Wojciech Sołtys, Zaludnienie, stosunki narodowościowe, wyznaniowe i zdrowotne, Pomiędzy wojnami światowymi 1918–1939, w: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 554.
  2. ↑ Anna Dorosz urodziła się w Zahajpolu.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d Spis urzędników i funkcjonariuszów niższych władz administracji ogólnej Województwa Lwowskiego według stanu z dnia 31 grudnia 1930 r.. Lwów: 1931, s. 100.
  2. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 216, 799, 1102.
  3. ↑ a b c d e f Franciszek Kotula, Mimo wszystko, czyli, Życie kulturalne Rzeszowa pod okupacją niemiecką (1939-1944), Mitel, s. 210
  4. ↑ Kronika. Awans na kolejach państwowych. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 2 z 4 stycznia 1891. 
  5. ↑ Rozmaite obwieszczenia. „Gazeta Lwowska”, s. 9, Nr 257 z 10 listopada 1903. 
  6. ↑ a b Księga Zmarłych 1959–1975 Sanok. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 66 (poz. 44).
  7. ↑ Kronika lwowska. Napad rabunkowy. „Nowa Reforma”, s. 3, Nr 148 z 31 marca 1909. 
  8. ↑ Wiadomości bieżące. Lwów. „Polska Gazeta Lekarska”, s. 42, Nr 2 z 13 stycznia 1929. 
  9. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. IV. Gimnazyum we Lwowie za rok szkolny 1908. Lwów: 1908, s. 143.
  10. ↑ Władysław Kucharski: Przegląd historyczny 50-lecia Gimnazjum IV im. Jana Długosza we Lwowie. Ósmacy i abiuturienci. W: Władysław Kucharski (red.): Księga pamiątkowa 50-lecia Gimnazjum im. Jana Długosza we Lwowie. Lwów: 1928, s. 101.
  11. ↑ a b Urzędowy spis lekarzy uprawnionych do wykonywania praktyki lekarskiej oraz aptek w Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: 1925, s. 204.
  12. ↑ Urzędowy spis: lekarzy, lekarzy-dentystów, farmaceutów, felczerów, pielęgniarek, położnych, uprawnionych i samodzielnych techników dentystycznych oraz wykazy: aptek, szpitali, ubezpieczalni społ., ośrodków zdrowia, przychodni samodzielnych, oraz centrali i filii Państwowej Szkoły Higieny. Warszawa: 1939, s. 40.
  13. ↑ Edward Zając: Szpital Powszechny w Sanoku. zozsanok.pl. s. 50, 61. [dostęp 2015-07-20].
  14. ↑ Ranglisten des Kaiserlich und Königlichen Heeres 1916. Wiedeń: 1916, s. 1047.
  15. ↑ Ranglisten des Kaiserlich und Königlichen Heeres 1917. Wiedeń: 1917, s. 1391.
  16. ↑ Ranglisten des Kaiserlich und Königlichen Heeres 1918. Wiedeń: 1918, s. 1715.
  17. ↑ Dekrety Naczelnego Wodza Wojsk Polskich. 1210 Dekret. „Dziennik Rozkazów Wojskowych”, s. 923, Nr 38 z 5 kwietnia 1919. 
  18. ↑ Wykaz oficerów, którzy nadesłali swe karty kwalifikacyjne, do Wydziału prac przygotowawczych, dla Komisji Weryfikacyjnej przy Departamencie Personalnym Ministerstwa Spraw Wojskowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922, s. 22.
  19. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1227.
  20. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1106.
  21. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1181-1182.
  22. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1075.
  23. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 216, 799.
  24. ↑ Ogłoszenie. „Ziemia Sanocka”. 3, s. 4, 13 marca 1919. 
  25. ↑ Ogłoszenie. „Sanoczanin”, s. 6, 2 z 8 marca 1919. 
  26. ↑ Spis abonentów Państwowych i Koncesjonowanych Sieci Telefonicznych w Polsce (z wyjątkiem m. st. Warszawy) 1931/32 r.. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Poczt i Telegrafów, 1931, s. 490.
  27. ↑ Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 91 (poz. 306).
  28. ↑ Według tego spisu ur. w 1884. Urzędowy spis: lekarzy, lekarzy-dentystów, farmaceutów, felczerów, pielęgniarek, położnych, uprawnionych i samodzielnych techników dentystycznych oraz wykazy: aptek, szpitali, ubezpieczalni społ., ośrodków zdrowia, przychodni samodzielnych, oraz centrali i filii Państwowej Szkoły Higieny. Warszawa: 1939, s. 13.
  29. ↑ Edmund Słuszkiewicz: Przewodnik po Sanoku i Ziemi Sanockiej. Sanok: Polskie Towarzystwo Tatrzańskie, 1938, s. 147.
  30. ↑ Książka telefoniczna. 1939. s. 706. [dostęp 2015-07-20].
  31. ↑ Stefan Stefański. Pan Stefański opowiada. „Weinerówka”. „Tygodnik Sanocki”, s. 5, Nr 24 (107) z 26 listopada 1993. 
  32. ↑ Edward Zając: Szpital Powszechny w Sanoku. zozsanok.pl. s. 64. [dostęp 2015-07-20].
  33. ↑ Ruch służbowy. „Dziennik Urzędowy Województwa Lwowskiego”. Nr 8, s. 2, 1 sierpnia 1925. 
  34. ↑ 170. Ruch służbowy. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych”. Nr 1 i 2, s. 170, 30 czerwca 1927. 
  35. ↑ Ruch służbowy. „Dziennik Urzędowy Województwa Lwowskiego”. Nr 5, s. 4, 15 maja 1927. 
  36. ↑ Ruch służbowy. „Lwowski Dziennik Wojewódzki”. Nr 1, s. 16, 20 stycznia 1930. 
  37. ↑ a b c Arnold Andrunik (red. Krystyna Chowaniec): Zapiski z osobistych przeżyć w czasie II wojny światowej i okupacji. Sanok: Stowarzyszenie Wychowawców „Eleusis” w Sanoku, 2018, s. 7, 26.
  38. ↑ Wiadomości bieżące. Z kraju. Ruch służbowy. „Polska Gazeta Lekarska”, s. 152, Nr 8 z 23 lutego 1930. 
  39. ↑ XLI. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofji w Sanoku za rok szkolny 1927/1928. Sanok: 1928, s. 13, 14.
  40. ↑ Wykaz profesorów uczących w okresie 1880–1980. W: Księga pamiątkowa (obchodów 100-lecia Gimnazjum oraz I Liceum Ogólnokształcącego w Sanoku). Sanok: 1980, s. 160.
  41. ↑ Album zasłużonych lekarzy polskich. Warszawa: 1925, s. 10.
  42. ↑ Wojewódzka Komisja Walki z Gruźlicą. „Polska Gazeta Lekarska”, s. 1026, Nr 48 z 29 listopada 1925. 
  43. ↑ Wojewódzka Komisja Walki z Gruźlicą. „Polska Gazeta Lekarska”, s. 1047, Nr 49 z 6 grudnia 1925. 
  44. ↑ Wojewódzka Komisja Walki z Gruźlicą we Lwowie. „Polska Gazeta Lekarska”, s. 83, Nr 5 z 31 stycznia 1926. 
  45. ↑ Wojewódzka Komisja Walki z Gruźlicą we Lwowie. „Polska Gazeta Lekarska”, s. 288, Nr 15 z 11 kwietnia 1926. 
  46. ↑ Antoni Dorosz. Sprawozdania i korespondencje. Zapoczątkowanie organizacji walki z gruźlicą w powiecie sanockim. „Polska Gazeta Lekarska”, s. 1066-1067, Nr 50 z 13 grudnia 1925. 
  47. ↑ Sprawy zawodowe. Wojewódzka Komisja Walki z Gruźlicą we Lwowie. „Polska Gazeta Lekarska”, s. 101, Nr 6 z 7 lutego 1926. 
  48. ↑ Szczepan Mikołajski. Zwalczanie gruźlicy w województwie lwowskim. „Polska Gazeta Lekarska”, s. 245-246, Nr 13 z 28 marca 1926. 
  49. ↑ Ruch w towarzystwach lekarskich – zjazdy. II. Ogólnopolski Zjazd Przeciwgruźliczy. „Polska Gazeta Lekarska”, s. 795, Nr 42 z 17 października 1926. 
  50. ↑ Ruch w towarzystwach lekarskich – zjazdy. II. Ogólnopolski Zjazd Przeciwgruźliczy. „Polska Gazeta Lekarska”, s. 936, Nr 49 z 5 grudnia 1926. 
  51. ↑ Wiadomości bieżące. Lwów. Program I. Wojewódzkiego Zjazdu Przeciwgruźliczego we Lwowie. „Polska Gazeta Lekarska”, s. 522, Nr 26 z 27 czerwca 1926. 
  52. ↑ Dwa zjazdy Przeciwgruźlicze odbędą się we Lwowie podczas Targów Wschodnich 10, 11, 12, i 13-go września 1926. „Polska Gazeta Lekarska”, s. 697, Nr 37 z 12 września 1926. 
  53. ↑ Ruch w towarzystwach lekarskich – zjazdy. II. Ogólnopolski Zjazd Przeciwgruźliczy. „Polska Gazeta Lekarska”, s. 793, Nr 42 z 17 października 1926. 
  54. ↑ Medycyna społeczna. Sprawozdanie z działalności Wojewódzkiej Komisji Walki z Gruźlicą i jej Komitetu Wykonawczego we Lwowie (za czas od czerwca 1925 do września 1926). „Polska Gazeta Lekarska”, s. 892, Nr 47 z 21 listopada 1926. 
  55. ↑ Sprawy zawodowe. „Polska Gazeta Lekarska”, s. 780, Nr 40 z 1 października 1922. 
  56. ↑ Lista członków Lwowskiej Izby Lekarskiej według stanu z lipca 1931. „Dziennik Urzędowy Izb Lekarskich”, s. 332, Nr 9 z 1 września 1931. 
  57. ↑ Lista członków Lwowskiej Izby Lekarskiej uprawnionych do głosowania do Rady Izby w dniu 17 grudnia 1939 r.. „Dziennik Urzędowy Izb Lekarskich”, s. 18, Nr 8 z 1939. 
  58. ↑ Jerzy Kapłon: Zarys historii Oddziału Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego w Sanoku. cotg.pttk.pl. [dostęp 2005-07-02].
  59. ↑ Starostwo powiatowe w Sanoku. Stowarzyszenia i związki 1930-1939 (zespół 23, sygn. 17, nr mikr. 160760). Archiwum Państwowe w Przemyślu, s. 356, 359.
  60. ↑ Jan Miśkowicz. Ruch Czerwonokrzyski na Ziemi Sanockiej. „Rocznik Sanocki”. VIII, s. 222, 2001. Towarzystwo Przyjaciół Sanoka i Ziemi Sanockiej. ISSN 0557-2096. 
  61. ↑ Jan Miśkowicz. Z historii PCK (2). 80 lat w służbie potrzebującym. „Tygodnik Sanocki”. Nr 25 (397), s. 16, 18 czerwca 1999. 
  62. ↑ Jan Miśkowicz. Z historii PCK (1). 80 lat w służbie potrzebującym. „Tygodnik Sanocki”. Nr 24 (396), s. 3, 11 czerwca 1999. 
  63. ↑ Powitanie ks. Biskupa przez Proboszcza – Liszna. olchowce.przemyska.pl. [dostęp 2015-07-20].
  64. ↑ Edward Olejko: Powstanie i rozwój parafii. W: 60-lecie parafii Sanok–Olchowce 1948-2008. Sanok-Olchowce: 2008, s. 32-35.
  65. ↑ Franciszek Znamirowski: Program Zjazdu Górskiego w Sanoku 1936 r. 14–17 sierpnia. Warszawa: 1936, s. 9.
  66. ↑ Wykaz firm handlowych, przemysłowych, rzemieślniczych i wolnych zawodów miasta Sanoka, Zagórza, Rymanowa, Mrzygłoda, Bukowska 1937/8. Informator Chrześcijański. Sanok: Krakowska Kongregacja Kupiecka. Oddział Sanok, 1938, s. 6.
  67. ↑ Edward Olejko: Powstanie i rozwój parafii. W: 60-lecie parafii Sanok–Olchowce 1948-2008. Sanok-Olchowce: 2008, s. 35.
  68. ↑ Edward Zając: Szpital Powszechny w Sanoku. zozsanok.pl. s. 78, 79. [dostęp 2015-07-20].
  69. ↑ Jolanta Ziobro. Historia pewnej tablicy. „Tygodnik Sanocki”. Nr 27 (556), s. 7, 5 lipca 2002. 
  70. ↑ Informacja udzielona w administracji cmentarzy komunalnych w Rzeszowie, ul. Cienista 3.
  71. ↑ Państwowe Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku. Tym humanistyczny. Katalog główny, rok 1927/28 (zespół 7, sygn. 100). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 192.
  72. ↑ Polski Czerwony Krzyż. Sprawozdanie za 1935. Warszawa: 1936, s. 12.
  73. ↑ Odznaczenia L. O. P. P.. „Wschód”. Nr 26, s. 8, 10 października 1936. 

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Antoni_Dorosz&oldid=71958235”