Stanisław Domański (ginekolog)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Stanisław Domański
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

10 maja 1888
Czarnołoźce

Data i miejsce śmierci

4 maja 1970
Sanok

Miejsce spoczynku

Cmentarz Centralny w Sanoku

Zawód, zajęcie

lekarz

Narodowość

polska

Tytuł naukowy

doktor

Alma Mater

Uniwersytet Lwowski

Stanowisko

dyrektor szpitala

Małżeństwo

Janina z d. Nowak

Dzieci

Danuta, Irena, Janina, Wiktor

Krewni i powinowaci

Antonina i Józef Nowak (teściowie), Jan Bezucha (zięć), August (swat)

Odznaczenia
Złoty Krzyż Zasługi Medal 10-lecia Polski Ludowej Brązowy Medal Wdzięczności Francuskiej
Odznaka honorowa „Za wzorową pracę w służbie zdrowia” (1950–1986)
Stanisław Domański
Ilustracja
kapitan lekarz kapitan lekarz
Data i miejsce urodzenia

10 maja 1888
Czarnołośce

Data śmierci

4 maja 1970

Przebieg służby
Lata służby

1914–1939

Siły zbrojne

K.K. Armia,
Wojsko Polskie

Jednostki

10 Batalion Sanitarny

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa,
II wojna światowa (kampania wrześniowa)

Stanisław Domański (ur. 10 maja 1888 w Czarnołoźcach, zm. 4 maja 1970 w Sanoku) – polski lekarz ginekolog, doktor nauk medycznych, dyrektor szpitala w Sanoku, kapitan lekarz Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej, uczestnik I i II wojny światowej, działacz społeczny.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Willa dr. Domańskiego w Sanoku
Nieistniejące sanatorium dr. Domańskiego
Grobowiec Domańskich, Kaczorowskich i Bezuchów w Sanoku (2015)

Stanisław Domański urodził się 10 maja 1888 w Czarnołoźcach[1][2][3]. Był synem Adolfa[a] i Józefiny z domu Chrząszczewskiej[1][2][3][4]. Miał rodzeństwo: siostrę Józefę oraz braci Adama i Wiktora[5]. Był kuzynem lekarza rodzeństwa: dra Stanisława Chrząszczewskiego (1903–1987)[6][7], dr Zofii Chrząszczewskiej (1888–1942)[8] i dr Bronisławy Chrząszczewskiej-Rymaszewskiej (1889–1942)[9][10][5]. W 1906 zdał egzamin dojrzałości w C. K. Wyższym Gimnazjum w Kołomyi (w jego klasie był Stanisław Vincenz)[11]. Podjął studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Lwowskiego[3][12]. Stopień doktora wszech nauk lekarskich uzyskał w 1912 na Uniwersytecie Wiedeńskim[13][14][15].

11 października 1913 w kościele Przemienienia Pańskiego w Sanoku poślubił Janinę Honoratę Nowak (1891–1977)[16][1][17][18], córkę Antoniny i Józefa, właścicieli dóbr ziemskich w podsanockich Olchowcach[19][3][20][4]. Mieli czworo dzieci: córki Danuta (1914–2017, po mężu Kaczorowska, także lekarz, ordynator Oddziału Dziecięcego w sanockim szpitalu[21][12][22]), Irena (1916–1917[23]), Janina[b] (1917–2008, została żoną Jana Bezuchy, syna Augusta) oraz syn Wiktor Adam[c] (zm. w 1941 w obozie Auschwitz-Birkenau[24])[3][4].

Po wybuchu I wojny światowej Stanisław Domański został zmobilizowany do C. K. Armii i skierowany do służby w Wiedniu[3][4]. Organizował szpitale dla rekonwalescentów wojennych[3][4]. W tym czasie wraz z nim w Wiedniu przebywała także rodzina Nowaków, przybyła tam po zajęciu Sanoka przez wojska rosyjskie[3][4]. U kresu wojny po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 został kierownikiem lazaretu z siedzibą przy ulicy Zamkowej w Sanoku (później w budynku umieszczono Zbór Ewangelicznej Wspólnoty Zielonoświątkowej)[3][4][25]. Dekretem z 15 marca 1919 jako były oficer C. K. Armii został przyjęty do Wojska Polskiego i Dekretem Naczelnego Wodza Wojsk Polskich zatwierdzony w stopniu porucznika lekarza[26]. Został awansowany na stopień kapitana rezerwy w Korpusie Oficerów Sanitarnych Lekarzy ze starszeństwem z 1 czerwca 1919[27][28]. W 1921 był przydzielony do KZS Nr 5[29]. W 1923, 1924 w stopniu kapitana był przydzielony jako oficer rezerwowy do 10 Batalionu Sanitarnego w Przemyślu (analogicznie inni pochodzący z Sanoka oficerowie-lekarze: Kazimierz Niedzielski, Salomon Ramer, Jan Porajewski, Antoni Dorosz, Leopold Dręgiewicz)[30][31]. W 1934 w stopniu kapitana lekarza rezerwy był w kadrze zapasowej 10 Szpitala Okręgowego i był wówczas przydzielony do Powiatowej Komendy Uzupełnień Sanok[32].

W okresie niepodległej II Rzeczypospolitej zamieszkał u swojej teściowej w Olchowcach[25]. W 1920 został dyrektorem Szpitala Powszechnego w Sanoku (jako następca Jana Porajewskiego) i sprawował tę posadę na przełomie lat 20. i 30. jako najdłużej urzędujący na tym stanowisku w okresie międzywojennym[33][34] (jego zastępcą, a potem także następcą, był dr Kazimierz Niedzielski)[25][3][4]. Uchwałą Rady Miejskiej w Sanoku z 23 listopada 1927 został uznany przynależnym do gminy Sanok[35][36]. Pracował w szpitalu, a ponadto w Kasie Chorych. Szpitalny dyżur lekarski polegał wówczas na wzywaniu lekarza w razie potrzeby do placówki (w tym celu dr Domański był informowany telefonicznie). W Sanoku prowadził również praktykę lekarską, specjalizując się w chirurgii oraz w ginekologii i położnictwie[13][14][37][38][20]. Pełnił także funkcję lekarza szkolnego w sanockim gimnazjum[39]. W 1922 został członkiem Związku Lekarzy Małopolski i Śląska Cieszyńskiego w Krakowie[40] oraz został sekretarzem i skarbnikiem koła w Sanoku[41]. Do 1939 był członkiem Lwowskiej Izby Lekarskiej[42][43].

W latach 20. w Olchowcach Stanisław Domański wybudował sanatorium[44], położone na Białej Górze na skraju Gór Słonnych[45][38][46][d]. Autorem projektu budynku był inż. Zygmunt Nowicki (kuzyn dr. Domańskiego i brat Witolda), a prace budowlane wykonało sanockie przedsiębiorstwo Stanisława Mazurka[38][47]. Sanatorium zostało otwarte 1 lipca 1923[48]. Budynek został poświęcony 24 czerwca 1928 przez ks. proboszcza Franciszka Salezego Matwijkiewicza[38][49]. W zamierzeniu była to lecznica chorób kobiecych, nazwana oficjalnie „Sanatorium Dietetyczno-Klimatyczne z uwzględnieniem hydroterapii chorób kobiecych” (według innych źródeł placówka była także przeznaczona dla sercowo chorych[50][38] oraz z przeznaczeniem do chorób nerwowych[51])[52]. Była w nim prowadzona hydroterapia, elektroterapia z uwzględnieniem ginekologii i położnictwa[53]. W obrębie sanatorium powstała wszechstronna infrastruktura[46][49][54][e]. Obok budynku sanatoryjnego została wzniesiona kaplica (gdzie rzeźby na ołtarzu i frontonie wykonał Stanisław Piątkiewicz), w której ks. Franciszek Witeszczak odprawiał nabożeństwa dla kuracjuszy[38]. Sanatorium działało na przełomie lat 20./30[55].

Od 1920 do 1939 był członkiem sanockiego gniazda Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”[56][57], zaangażował się także w próbę reaktywacji „Sokoła” w 1946[58][59]. W 1929 był jednym z założycieli sanockiego koła Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego i pełnił funkcję jego wiceprezesa[60][61]. Udzielał się w Towarzystwie Polskiej Ochronki Dzieci Chrześcijańskich, a jego wychowankom udzielał nieodpłatnie porad lekarskich[62]. Był przewodniczącym Sportowego Towarzystwa Rybackiego i Stowarzyszenia Łowieckiego[63]. W 1933 został wybrany członkiem zarządu sanockiego oddziału Polskiego Czerwonego Krzyża[64], sprawował stanowisko prezesa oddziału sanockiego PCK, działającego w budynku przy ul. Ignacego Daszyńskiego 17[65]. Zajmował się hodowlą pstrąga tęczowego w Sanoku, zaś pod koniec lat 30. ilość wylęgu tego gatunku w jego własności wynosiła 40 000[66].

W obliczu zagrożenia konfliktem zbrojnym Stanisław Domański został zmobilizowany do Wojska Polskiego w sierpniu 1939[3][67]. Po wybuchu II wojny światowej na początku kampanii wrześniowej 4 września 1939 wyjechał z Sanoka do Przemyśla, gdzie miał się stawić[68]. Tam od razu został mianowany dyrektorem szpitali wojskowych na Sanok (otrzymał zadanie organizacji szpitala wojskowego[12]) i tam miał powrócić służbowo, do czego nie doszło (9 września 1939 do miasta wkroczyli Niemcy)[69]. Około 18 września 1939 podążał wraz z załogą szpitala wojskowego w stronę Stanisławowa[70]. Był internowany na Węgrzech[12]. W październiku 1939 pełnił tam funkcję w obozie dla Polaków[71]. W całej pierwszej połowie 1940 przebywał w Koszycach[72], na początku lipca 1940 przejściowo w Budapeszcie, w Sárvár[73], na początku sierpnia 1940 w Győr[74] i według zapowiedzi, potwierdzanych przez władze niemieckie, miał wrócić do Sanoka oraz ponownie objąć stanowisko dyrektora szpitala[75]. Ostatecznie, orientacyjnie od początku września 1940, był umieszczony w oflagu[76]. Do 1945 przebywał w niemieckich obozach jenieckich[12][77]: Oflag VII A Murnau w Bawarii[f] do ok. 10 listopada 1941[78], następnie od około 13 listopada 1941 w Zeithain w Saksonii (przydzielony do szpitala w obozie jenieckiego jako chirurg[78]; istniał tam Stalag-IVB/Z), od lutego 1942 w Mühlberg w Brandenburgii[79], od marca 1942 w jednym z obozów zbornych Sammellager[80], od około czerwca 1942 w okolicach Chemnitz[81], Stalag IV G Oschatz, Oflag IV C Colditz (Lipsk)[3][67]. W tym czasie w domu Domańskich w Sanoku schronienie otrzymali uciekinierzy wojenni, a także kwaterowali Niemcy[12]. Sanatorium dr. Domańskiego, umiejscowione po prawym brzegu Sanu[g] znalazło się po sowieckiej stronie wpływów ustalonej w pakcie Ribbentrop-Mołotow z 23 sierpnia 1939 między III Rzeszą a ZSRR. Radzieckie władze zorganizowały w budynku magazyny przeznaczone dla straży granicznej. Po ataku Niemiec na ZSRR z 22 czerwca 1941, w wyniku ostrzału artyleryjskiego Niemców prowadzonego z terenu Sanoka (z okolic ul. Sanowej[38][49] i z Glinic[3][54]), trafiony został dach budynku, wskutek czego wybuchł w nim pożar 27 czerwca 1941, który zdewastował obiekt[51][82][83] (nie przebywali w nim podczas ostrzału żołnierze, a były tylko składowane koce wojskowe)[84][54][85]. Stanisław Domański powrócił z niewoli do Sanoka z pogorszonym zdrowiem[86][87]. Mimo jego starań o odbudowę sanatorium, nie zostało to zrealizowane i ostatecznie lekarz sprzedał zrujnowany budynek jako materiał rozbiórkowy[38][84].

Po wojnie, po raz drugi krótkotrwale pełnił posadę dyrektora sanockiego szpitala[3][88]. Wkrótce po objęciu posady dyrektora przez Jana Zigmunda (1948), dr. Domański przeszedł na stanowisko ordynatora oddziału położniczego[89][3][90]. W 1964 odszedł na emeryturę, a w późniejszym czasie pracował jeszcze w poradni dla kobiet[3][90].

Prywatnie Stanisław Domański zajmował się wędkarstwem, łowiectwem (był myśliwym[91][38][3][20][54][92], na przełomie 1918/1919 jednym z założycieli Koła „Bieszczady” Polskiego Towarzystwa Łowieckiego w Sanoku[93] m.in. wraz z płk. Franciszkiem Stokiem, oraz działał jako jeden z reaktywujących to gremium w 1946[94][95], będąc jednym z założycieli Koła Łowieckiego nr 1, od 1954 pod nazwą „Bieszczady”[96]; w 1963 był uważany na najstarszego myśliwego w Rzeszowskiem[97]), poezją, był organizatorem znanych w mieście balów maskowych i zabaw karnawałowych, w których często sam występował w przebraniu; ponadto w opinii mieszkańców odznaczał się charakterystycznym poczuciem humoru[3][20][98][99]. W 1924 subskrybował akcje założonego wówczas Banku Polskiego[100].

Stanisław i Janina Domańscy zamieszkiwali w zakupionym w 1919 domu-willi, położonym przy ulicy Adama Mickiewicza w Sanoku[101][38][20] (pierwotnie budynek figurował pod numerem konskrypcyjnym 421[102][103], potem numer 6[102][104][105], a do końca życia S. Domańskiego oraz obecnie pod numerem 10[2]). Na fasadzie budynku do czasów współczesnych pozostała marmurowa tabliczka informacyjna lekarza Stanisława Domańskiego[3][90]. Ponadto doktor Domański był właścicielem domu pod adresem ul. Jana III Sobieskiego 9[106]. W miejscu nieistniejącego sanatorium, przy obecnej ulicy Gajowej, zachowała się kapliczka[107][84], wzniesiona według różnych źródeł w 1922 lub w 1928, która została odnowiona do 2012[108][109][110][111], na której została umieszczona tabliczka upamiętniająca Stanisława Domańskiego z inskrypcją Kapliczkę ufundował dr Stanisław Domański. Sanok 1928.

Stanisław Domański zmarł 4 maja 1970 w Sanoku[1][89][2][3]. Został pochowany w grobowcu rodzinnym Domańskich, Kaczorowskich i Bezuchów na cmentarzu przy ul. Rymanowskiej w Sanoku 6 maja 1970[2][112][113][114].

Autorką wspomnień o lekarzu, zatytułowanych Wspomnienia o moim ojcu doktorze Stanisławie Domańskim, była jego córka, dr Danuta Kaczorowska, także lekarz[115].

Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. Edward Zając podał, że lekarzami byli zarówno ojciec, jak i stryj oraz brat stryjeczny Stanisława Domański, który tym samym miał kontynuować rodzinne tradycje lekarskie, zob. Zając 2005 ↓, s. 6Zając 2009 ↓, s. 76, Zając 2009 ↓, s. 77
  2. W tym źródle określona imieniem Joanna. Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 79 (poz. 152).
  3. We wspomnieniach Zofii Chrząszczewskiej wymieniony także pod imieniem Antoni oraz zdrobniale Tolek. Chrząszczewska ↓, s. 3 W 1962 Wiktor Adam Domański został upamiętniony wśród innych osób wymienionych na jednej z tablic Mauzoleum Ofiar II Wojny Światowej na obecnym Cmentarzu Centralnym w Sanoku.
  4. Według różnych źródeł placówka powstała w latach 1925–1927 (Stefan Stefański, zob. Stefański 1994 ↓, s. 6, Stefański 2005 ↓, s. 63) lub 1927–1930 (Edward Zając, zob. Zając 2005 ↓, s. 6, Zając 2009 ↓, s. 77). Artur Bata podał rok 1923, zob. Artur Bata. Tajemnice niezwykłych gór. „Nowiny”. Nr 163, s. 3, 20–22 sierpnia 1982. 
  5. Według publikacji Edwarda Zająca, kapłan z kościoła Najświętszego Serca Pana Jezusa w Sanoku ks. Antoni Wołek Wacławski stwierdził, iż fundusze na budowę sanatorium doktora Domańskiego miały pochodził z dochodów uzyskiwanych przez doktora z dokonywanych zabiegów aborcji. Według jego relacji wśród mieszkańców krążyła, iż jest to „sanatorium z główek dziecięcych”. Zając i Szpital ↓, s. 56-57
  6. Donosił o tym m.in. pochodzący z Sanoka kpt. Bolesław Jus, Chrząszczewska ↓, s. 109
  7. Miasto Sanok znajduje się na lewym brzegu rzeki San.
  8. Wówczas został odznaczony także inny lekarz z Sanoka, Kazimierz Niedzielski. Odznaczenia państwowe dla pracowników służby zdrowia. „Nowiny”. Nr 214, s. 3, 9 września 1958. 
  9. W dzienniku „Nowiny” odznaczenie dosłownie zostało określony jako „Order Wdzięczności Republiki Francuskiej”, jednak takie nie istnieje. Prawdopodobnie chodzi o Medal Wdzięczności Francuskiej (Médaille de la Reconnaissance française).

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c d Księga małżeństw (1912–1924). Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku. s. 18 (poz. 29).
  2. a b c d e Księga Zmarłych 1959–1975 Sanok. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 132 (poz. 38).
  3. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t Zając 2005 ↓, s. 6.
  4. a b c d e f g h Zając 2009 ↓, s. 76.
  5. a b Chrząszczewska ↓, s. 3.
  6. Stanisław Chrząszczewski. Nekrolog. „Dziennik Polski”. Nr 52, s. 3, 3 marca 1987. 
  7. Stanisław Chrząszczewski. geni.com. [dostęp 2021-09-02].
  8. Zofia Chrząszczewska. geni.com. [dostęp 2021-09-02].
  9. Bronisława Chrząszczewska. geni.com. [dostęp 2021-09-02].
  10. Zygmunt Zagórowski: Spis nauczycieli szkół wyższych, średnich, zawodowych, seminarjów nauczycielskich oraz wykaz zakładów naukowych i władz szkolnych. Rocznik II. Warszawa-Lwów: Książnica-Atlas, 1926, s. 215, 392.
  11. Ogłoszenie. Zjazd abiturientów z roku 1906. „Głos Narodu”. Nr 239, s. 8, 4 września 1927. 
  12. a b c d e f Bogumiła Koszela. Wierna rodzinnej tradycji i własnemu powołaniu. „Gazeta Sanocka – Autosan”. Nr 25 (316), s. 5, 1–10 września 1984. 
  13. a b Urzędowy spis lekarzy uprawnionych do wykonywania praktyki lekarskiej oraz aptek w Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: 1925, s. 204.
  14. a b Urzędowy spis: lekarzy, lekarzy-dentystów, farmaceutów, felczerów, pielęgniarek, położnych, uprawnionych i samodzielnych techników dentystycznych oraz wykazy: aptek, szpitali, ubezpieczalni społ., ośrodków zdrowia, przychodni samodzielnych, oraz centrali i filii Państwowej Szkoły Higieny. Warszawa: 1939, s. 39.
  15. Zając i Szpital ↓, s. 51, 62.
  16. Księga chrztów 1892–1898. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 85 (poz. 15).
  17. Podziękowanie. „Nowiny”. Nr 133, s. 2, 16 maja 1970. 
  18. Księga wtóropisów aktów małżeńskich za lata 1936-1945. T. „K”. Cz. II. Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 79.
  19. Kronika. Z życia towarzyskiego. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”. Nr 43, s. 3, 19 października 1913. 
  20. a b c d e Stefański 2005 ↓, s. 63.
  21. Kondolencje. „Nowiny”. Nr 125, s. 2, 8 maja 1970. 
  22. Danuta Kaczorowska. Nekrolog. „Tygodnik Sanocki”. Nr 25 (1328), s. 2, 23 czerwca 2017. 
  23. Księga Zmarłych 1904–1934 Sanok. T. J. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 213 (poz. 119).
  24. Chrząszczewska ↓, s. 49, 100, 107, 110.
  25. a b c Zając i Szpital ↓, s. 51.
  26. Dekrety Naczelnego Wodza Wojsk Polskich. 1210 Dekret. „Dziennik Rozkazów Wojskowych”. Nr 38, s. 923, 5 kwietnia 1919. 
  27. Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1224.
  28. Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1104.
  29. Stanisław Domański. zolnierze-niepodleglosci.pl. [dostęp 2021-08-27].
  30. Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1181–1182.
  31. Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1075.
  32. Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 799.
  33. Księga Adresowa Polski (wraz z W. M. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa, 1930. Warszawa: Towarzystwo Reklamy Międzynarodowej, 1930, s. 783.
  34. Wykaz firm handlowych, przemysłowych, rzemieślniczych i wolnych zawodów miasta Sanoka, Zagórza, Rymanowa, Mrzygłoda, Bukowska 1937/8. Informator Chrześcijański. Sanok: Krakowska Kongregacja Kupiecka Oddział Sanok, 1938, s. 5.
  35. Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 78 (poz. 135).
  36. Marek Drwięga. Samorząd miejski Sanoka w latach 1918–1939. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990, s. 67, 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 
  37. Księga adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa. Warszawa: 1928, s. 798.
  38. a b c d e f g h i j Stefański 1994 ↓, s. 6.
  39. Wykaz profesorów uczących w okresie 1880–1980. W: Księga pamiątkowa (obchodów 100-lecia Gimnazjum oraz I Liceum Ogólnokształcącego w Sanoku). Sanok: 1980, s. 160.
  40. Sprawy zawodowe. „Polska Gazeta Lekarska”. Nr 27, s. 587, 2 lipca 1922. 
  41. Sprawy zawodowe. „Polska Gazeta Lekarska”. Nr 41, s. 796, 8 października 1922. 
  42. Lista członków Lwowskiej Izby Lekarskiej według stanu z lipca 1931. „Dziennik Urzędowy Izb Lekarskich”. Nr 9, s. 332, 1 września 1931. 
  43. Lista członków Lwowskiej Izby Lekarskiej uprawnionych do głosowania do Rady Izby w dniu 17 grudnia 1939 r.. „Dziennik Urzędowy Izb Lekarskich”. Nr 8, s. 19, 1939. 
  44. Spis abonentów Państwowych i Koncesjonowanych Sieci Telefonicznych w Polsce (z wyjątkiem m. st. Warszawy) 1931/32 r.. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Poczt i Telegrafów, 1931, s. 491.
  45. Wojciech Sołtys, Zaludnienie, stosunki narodowościowe, wyznaniowe i zdrowotne, Pomiędzy wojnami światowymi 1918–1939, w: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 554.
  46. a b Zając i Szpital ↓, s. 57.
  47. Stefański 2005 ↓, s. 63, 65.
  48. Maria Łapiszczak: Sanok na dawnej pocztówce. Cz. I. Sanok: Artiv-Druk, 2001, s. 74, 78. ISBN 83-915485-0-3.
  49. a b c Stefański 2005 ↓, s. 65.
  50. Sanok – stolica Podkarpacia w 20. rocznicę niepodległości. „Codzienna Gazeta Handlowa”. Nr 270, s. 139, 26 listopada 1938. 
  51. a b Artur Bata. Tajemnice niezwykłych gór. „Nowiny”. Nr 163, s. 3, 20–22 sierpnia 1982. 
  52. Zając i Szpital ↓, s. 56, 57.
  53. Zając i Szpital ↓, s. 56.
  54. a b c d Zając 2009 ↓, s. 78.
  55. Księga Adresowa Polski (wraz z W. M. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa, 1930. Warszawa: Towarzystwo Reklamy Międzynarodowej, 1930, s. 784.
  56. Anna Sebastiańska: Członkowie TG „Sokół” w Sanoku 1889–1946. sokolsanok.pl, 29 listopada 2009. [dostęp 2014-07-24].
  57. Paweł Sebastiański, Bronisław Kielar: Wykazy członków Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku. W: 125 lat sanockiego „Sokoła” 1889–2014. Sanok: Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Sanoku, 2014, s. 150, 153, 156. ISBN 978-83-939031-1-5.
  58. Historia 1889 – 1918 – 1945 – 1999. sokolsanok.pl, 31 maja 2009. [dostęp 2014-07-24].
  59. Paweł Sebastiański, Bronisław Kielar: Wykazy członków Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku. W: 125 lat sanockiego „Sokoła” 1889–2014. Sanok: Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Sanoku, 2014, s. 158. ISBN 978-83-939031-1-5.
  60. Jerzy Kapłon: Zarys historii Oddziału Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego w Sanoku. cotg.pttk.pl. [dostęp 2005-07-02].
  61. PTTK. g2.sanok.pl. [dostęp 2014-07-24].
  62. Edward Zając, Organizacje o charakterze gospodarczym, społecznym, kulturalnym i sportowym / Pomiędzy wojnami światowymi 1918–1939, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 603.
  63. Edward Zając, Organizacje o charakterze gospodarczym, społecznym, kulturalnym i sportowym / Pomiędzy wojnami światowymi 1918–1939, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 608.
  64. Starostwo powiatowe w Sanoku. Stowarzyszenia i związki 1930-1939 (zespół 23, sygn. 17, nr mikr. 160760). Archiwum Państwowe w Przemyślu, s. 356.
  65. Roman Daszyk. 90 lat Polskiego Czerwonego Krzyża. „Rocznik Sanocki”. Tom X, s. 211, 2011. ISSN 0557-2096. 
  66. Sprawozdanie z działalności Lwowskiej Izby Rolniczej. Rok budżetowy 1936/37. Lwów: 1938, s. 156.
  67. a b Zając i Szpital ↓, s. 57, 58, 82.
  68. Chrząszczewska ↓, s. 6.
  69. Chrząszczewska ↓, s. 6, 7.
  70. Chrząszczewska ↓, s. 9.
  71. Chrząszczewska ↓, s. 13, 17, 23.
  72. Chrząszczewska ↓, s. 25, 28, 40, 42, 43.
  73. Chrząszczewska ↓, s. 44, 45.
  74. Chrząszczewska ↓, s. 51.
  75. Chrząszczewska ↓, s. 46-49, 52-55.
  76. Chrząszczewska ↓, s. 56, 59, 60, 61, 62, 63, 64, 65, 66, 67. Wcześnie był transportowany przez Bruck an der Mur, potem miał zostać odseparowany od innych w drodze z Wiednia do Bogumina, a następnie ponownie trafił do Bruck an der Mur..
  77. Chrząszczewska ↓, s. 85.
  78. a b Chrząszczewska ↓, s. 110.
  79. Chrząszczewska ↓, s. 113.
  80. Chrząszczewska ↓, s. 115.
  81. Chrząszczewska ↓, s. 117.
  82. Maria Łapiszczak: Sanok na dawnej pocztówce i fotografii. Cz. II. Sanok: 2001, s. 45. ISBN 83-915388-1-8.
  83. Chrząszczewska ↓, s. 97-98.
  84. a b c Stefański 2005 ↓, s. 66.
  85. Zając i Szpital ↓, s. 59.
  86. Zając 2009 ↓, s. 79.
  87. Zając i Szpital ↓, s. 82.
  88. Zając i Szpital ↓, s. 82, 87.
  89. a b c d e Stanisław Domański. Nekrolog. „Nowiny”. Nr 125, s. 2, 8 maja 1970. 
  90. a b c Zając 2009 ↓, s. 80.
  91. Dorota Mękarska. Wigilie w sanockich rodzinach. „Echo Sanoka”. Nr 14, s. 9, 20 grudnia 1993. 
  92. Zając i Szpital ↓, s. 54, 56.
  93. Józef Ząbkiewicz. Na łów, na łów towarzyszu mój. „Gazeta Sanocka – Autosan”. Nr 34 (325), s. 5, 1–10 grudnia 1984. 
  94. Towarzystwo Łowieckie Koło „Bieszczady” w Sanoku. Historia koła. klbieszczady.republika.pl. [dostęp 2014-07-24].
  95. Ewa Molisak. Odbudowa życia gospodarczego i społeczeństwa Sanoka w latach 1944–1950. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990, s. 115, 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 
  96. Z. B.. Łączą piękne z pożytecznym. „Gazeta Sanocka – Autosan”. Nr 16 (85), s. 7, 15 sierpnia - 15 września 1977. 
  97. Wówczas powiedział żartobliwie o sobie, iż obchodzi jubileusz 150-lecia, gdyż – jak wyjaśnił – składa się na to 50 lat pracy w medycynie, 50 lat w łowiectwie oraz 50 lat służby przy żonie. „Myśliwski bigos”.... „Nowiny”. Nr 217, s. 5, 13 września 1963. 
  98. Zając 2009 ↓, s. 78-79.
  99. Zając i Szpital ↓, s. 55, 56.
  100. Ostatnie zapisy na Bank Polski. „Ziemia Przemyska”. Nr 15, s. 2, 12 kwietnia 1924. 
  101. Spis abonentów sieci telefonicznych państwowych i koncesjonowanych w Polsce (z wyjątkiem m. st. Warszawy). Warszawa: Ministerstwo Poczt i Telegrafów, 1932, s. 513.
  102. a b Akta miasta Sanoka. Wykaz ulic i mieszkań w mieście Sanoku 1931 r. (zespół 135, sygn. 503). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 125.
  103. Spis abonentów Państwowych i Koncesjonowanych Sieci Telefonicznych w Polsce (z wyjątkiem m. st. Warszawy) 1931/32 r.. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Poczt i Telegrafów, 1931, s. 490.
  104. Spis Abonentów sieci telefonicznych Państwowych i Koncesjonowanych w Polsce (z wyjątkiem m. st. Warszawy) na 1938 r.. Warszawa: Państwowe Przedsiębiorstwo „Polska Poczta, Telegraf i Telefon”, 1938, s. 622.
  105. Książka telefoniczna. 1939. s. 706. [dostęp 2015-05-26].
  106. Stanisław Dobrowolski: Kamienica. Edelheitowie – Trendotowie – Jankowscy w Sanoku. Krosno – Sanok: Ruthenus, 2013, s. 93. ISBN 978-83-7530-234-9.
  107. Andrzej Romaniak: Sanok. Fotografie archiwalne – Tom I. Sanok: Muzeum Historyczne w Sanoku, 2009, s. 484–485. ISBN 978-83-60380-26-0.
  108. Edward Olejko: Powstanie i rozwój parafii. W: 60-lecie parafii Sanok-Olchowce 1948–2008. Sanok-Olchowce: 2008, s. 44–45.
  109. Renowacja kapliczki w Olchowcach zakończona. sanokonline.pl. [dostęp 2014-07-24].
  110. Święto Lasu 2012 w Nadleśnictwie Brzozów. krosno.lasy.gov.pl/, 4 lipca 2012. [dostęp 2014-07-24].
  111. Święto Lasu 2012 w Nadleśnictwie Brzozów. esanok.pl. [dostęp 2014-07-24].
  112. Stefan Stefański: Cmentarze sanockie. Sanok: Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze. Oddział w Sanoku, 1991, s. 26.
  113. Stefański 2005 ↓, s. 27.
  114. Spacer po cmentarzu przy ul. Rymanowskiej. zymon.com.pl. [dostęp 2014-05-17].
  115. Zając i Szpital ↓, s. 44.
  116. M.P. z 1955 r. nr 125, poz. 1624.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]