Atrium

Plan rzymskiego domu z centralnym pomieszczeniem atrium

Widok atrium w rzymskim domus

Atrium (autrium) – najczęściej niezadaszone pomieszczenie wewnętrzne.

Atrium jest to zamknięta przestrzeń, niekoniecznie wyrównana w pionie, przechodząca przez dwie lub więcej kondygnacji w obiekcie budowlanym.

Etruria

W architekturze etruskiej – pomieszczenie przed główną izbą, w którym umieszczano palenisko, tak by dym mógł uchodzić swobodnie i jednocześnie ogień nie został zalany opadami deszczu, (łac. ater – czarny).

Starożytny Rzym

W domach mieszkalnych starożytnego Rzymu centralne pomieszczenie w kształcie prostokąta, wokół którego rozmieszczone były pokoje mieszkalne. Najczęściej z otworem w dachu (compluvium) i zbiornikiem na wodę deszczową (impluvium), którą później (w czasach Republiki) zastąpiono fontanną. Dach wsparty był na kolumnach, a wnętrze ozdobione zielenią, posągami, mozaikami – zwłaszcza dno zbiornika na wodę, ściany pokrywano malowidłami lub stiukami. W atrium umieszczano kapliczkę – lararium – poświęconą duchom opiekuńczym larom oraz podobizny przodków. Było to miejsce, gdzie koncentrowało się życie rodzinne, przyjmowano interesantów.

Marcus Vitruvius Pollio (Witruwiusz) – architekt i konstruktor rzymski z I w. p.n.e., autor traktatu „O architekturze ksiąg dziesięć” (De architectura libri X) – opisał i podzielił atrium na:

• toscanicum – atrium etruskie, toskańskie – utworzone przez pastady z wysuniętymi do wnętrza okapami, dach oparty był na dwóch belkach i nachylony z czterech stron do wewnątrz,
• displuviatum – odmiana toscanicum, dach odchylony na zewnątrz tworzy compluvium w kształcie prostokątnej latarni,
• tetrastylum – dach z compluvium był podparty w narożnikach czterema kolumnami,
• corinthium – atrium korynckie – dach z compluvium był podparty większą ilością kolumn,
• testudinatum – atrium przykryte dachem (bez compluvium).

Wczesne chrześcijaństwo

W okresie wczesnego chrześcijaństwa – dziedziniec poprzedzający kościół, otoczony krużgankami lub portykiem, pełnił rolę narteksu. W atrium znajdowała się studnia lub zbiornik wody przeznaczony do ablucji.

Współczesność

Widok atrium hotelu Grand Hyatt w Szanghaju

We współczesnej architekturze jako atrium określa się dziedziniec domów w zabudowie dywanowej (domy atrialne), a także zadaszony szklanym przekryciem dziedziniec w budynkach biurowych i usługowych.

Zobacz też

• hosz
• dom rzymski
• Dom Aatrialny
• Wirydarz

Bibliografia

• PN-EN 12101-6 Systemy kontroli rozprzestrzeniania dymu i ciepła.
• Witold Szolginia: Architektura. Warszawa: Sigma NOT, 1992, s. 16. ISBN 83-85001-89-1.