Bachów
49°47′48″N 22°29′03″E/49,796667 22,484167| wieś | |
 Widok z Bachowa na kładkę nad Sanem | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2020) |
718[2] |
| Strefa numeracyjna |
16 |
| Kod pocztowy |
37-754[3] |
| Tablice rejestracyjne |
RPR |
| SIMC |
0605080[4] |
Położenie na mapie gminy Krzywcza  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu przemyskiego  | |
| 49°47′48″N 22°29′03″E/49,796667 22,484167[1]
| |
Bachów – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie przemyskim, w gminie Krzywcza[4][5].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa przemyskiego.
Części wsi[edytuj | edytuj kod]
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0605097 | Krążki | przysiółek |
| 1043023 | Na Szwedach | część wsi |
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Wieś leży na prawym brzegu Sanu około 1 km poniżej ujścia Stupnicy. Z południowo-wschodniego narożnika rynku, miejscowości Babice, biegnie droga do Bachowa. Po drodze za Babicami znajduje się przeprawa promowa na rzece San. Po drugiej stronie rzeki droga biegnie wzdłuż Sanu. Druga droga prowadzi poprzez przysiółek Krążki, terytorialnie związany z Bachowem, a następnie kładkę na rzece San.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Historyczne nazwy:
- 1441 – Bachow
- 1460 – Bachowa
- 1851 – ukr. Вахіv (Бахів)
Nazwa osady pochodzi od niem. lub pol. nazwy osobowej Bach lub topograficznej niem. Bach (pol. potok), ta druga w związku z lokacją osady na prawie niemieckim.
Pierwotnie na miejscu Bachowa znajdowała się stara osada ruska Stupnica, nadana w 1389 Kmitom. Po jej zniszczeniu przez Mongołów powstała osada Bachów – Mogiła. Pamięć o Stupnicy lub Stupniku przetrwała do naszych czasów: nazywano tak przysiółek Bachowa jeszcze w 1890 oraz płynącą przez wieś rzekę Stupnica. W słownikach funkcjonował również przysiółek Stebnica.
Nazwa Bachów wymieniana jest po raz pierwszy w 1441. Kmitowie lokowali w jego sąsiedztwie kilka nowych miejscowości, które później utworzyły klucz bachowski. Po śmierci Piotra Kmity i podziale dóbr w 1580 klucz bachowski zyskał nowych właścicieli – Barzych i Stadnickich. W ciągu następnych lat wieś była kolejno własnością: Drohojowskich, Wolskich, Grochowskich, Ossolińskich, Grabieńskich, Gorzkowskich, Pinińskich, Humnickich, Dembińskich.
Pierwsza wzmianka o parafii prawosławnej w Bachowie pochodzi z 1510. W połowie XVIII wieku kasztelan sanocki Józef Wojciech Grabieński, uposażył parafię greckokatolicką, która działała do II wojny światowej. Drewnianą cerkiew pw. Niepokalanego Poczęcia Panny Marii z 1848 rozebrano w czasie wojny. Cerkiew ta była zbudowana w miejscu wcześniejszej kaplicy ufundowanej przez hrabinę Karolinę Dembińską.
W II Rzeczypospolitej wieś w powiecie przemyskim w województwie lwowskim.
W 1939 Sowieci wysiedlili ludność Bachowa, gdyż wieś znajdowała się w strefie granicznej, oraz w strefie budowy linii Mołotowa, opierającej się o San. Wiele rodzin wówczas trafiło na Syberię. Rozebrano wówczas większość domów.
Od 1942 mieszkańcy wracali i odbudowywali gospodarstwa. Jesienią 1943 gestapo rozstrzelało ośmioosobową rodzinę żydowską.
W latach 1944 - 1945 nacjonaliści ukraińscy z OUN-UPA zamordowali tutaj 23 Polaków, paląc część gospodarstw[6].
11 kwietnia 1945 oddziały poakowskie wraz z okolicznymi polskimi chłopami wymordowała ukraińską ludność wsi.
W miejscu zwanym Bindugą znajdował się w XVII i XVIII wieku port rzeczny, z którego spławiano sól, potaż, zboże i skóry. Jeszcze po drugiej wojnie światowej użytkowano to miejsce do spławiania drewna.
Archeologia[edytuj | edytuj kod]
W miejscowości archeolodzy zlokalizowali kilkanaście stanowisk z okresu prahistorycznego, rzymskiego i wczesnośredniowiecznego oraz resztki grodziska świadczące o bogatej historii tego terenu. Na terenie domniemanego grodziska ziemnego zachowały się zbiorowiska roślinne w postaci resztek poleśnych oraz rzędowych nasadzeń lipowych wzdłuż głównych tarasów i na platformie ziemnej. Na kopcu koło nieistniejącego już ośrodka gospodarczego rośnie pomnikowy dąb szypułkowy. W kierunku doliny Sanu i Stupnicy otwarte są szerokie i dalekie osie widokowe.
Wyznania[edytuj | edytuj kod]
Katolicy obrządku wschodniego[edytuj | edytuj kod]
W Bachowie istniał kiedyś klasztor obrządku wschodniego (monaster) – pamiątka po nim jest przysiółek Manasterz. Ostatni greckokatolicki proboszcz Bachowa – ojciec Anatol Sembratowicz został zamordowany przez Armię Krajową w 1945.
Katolicy obrządku łacińskiego[edytuj | edytuj kod]
Parafia rzymskokatolicka w Babicach. W 1879 w Babicach mieszkało 363 katolików.
Demografia[edytuj | edytuj kod]
- 1785 – było tu 600 grekokatolików, 150 rzymskich katolików, 21 żydów
- 1840 – 679 grekokatolików
- 1859 – 705 grekokatolików
- 1879 – 756 grekokatolików i 363 mieszkańców obrządku łacińskiego
- 1899 – 931 grekokatolików
- 1921 – 327 domów i 1667 mieszkańców (981 grek.,604 rzym., 82 mojż.). Podczas spisu 701 osób podało narodowość polską.
- 1926 – 1250 grekokatolików
- 1938 – 1378 grekokatolików, 660 rzymskich katolików, 74 żydów
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 1592
- ↑ Raport o stanie gminy w roku 2020. Stan ludności 31.12.2020 str. 16 [dostęp 2022-01-23]
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 10 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Szczepan Siekierka, Henryk Komański, Krzysztof Bulzacki, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939–1947, Wrocław: Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów, 2006, s. 699-700, ISBN 83-85865-17-9, OCLC 77512897.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Bachów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 78.
- Bachów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 64.
- Trzy Kultury – Bachów
