Banja Luka

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Skocz do: nawigacja, szukaj
Ten artykuł dotyczy miasta w Bośni i Hercegowinie. Zobacz też: Banja Luka (turniej szachowy).
Banja Luka
ilustracja
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo  Bośnia i Hercegowina
Część składowa  Republika Serbska
Kanton Banja Luka
Burmistrz Dragoljub Davidović
Powierzchnia 1239 km²
Wysokość 163 m n.p.m.
Populacja (2012)
• liczba ludności
238 353
Nr kierunkowy (+387) 51
Kod pocztowy 78000
Położenie na mapie Bośni i Hercegowiny
Mapa lokalizacyjna Bośni i Hercegowiny
Banja Luka
Banja Luka
Ziemia44°46′N 17°11′E/44,766667 17,183333
Commons Multimedia w Wikimedia Commons
Wikipodróże Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa
Sobór Chrystusa Zbawiciela w Banja Luce

Banja Luka (serbski Бања Лука) – miasto w zachodniej części Bośni i Hercegowiny, faktyczna stolica Republiki Serbskiej, nad rzeką Vrbas (dopływ Sawy), drugie pod względem liczby mieszkańców w kraju, liczy ok. 237 tys. mieszkańców (2005).

Ważny ośrodek gospodarczy kraju. Rozwinięty przemysł maszynowy (produkcja obrabiarek), elektrotechniczny, metalowy (odlewnia i walcownia), chemiczny (fabryka włókien sztucznych), odzieżowy i spożywczy (m.in. tytoniowy, browarnictwo), a także skórzany i celulozowo-papierniczy. Węzeł drogowy. Centrum kulturalno-naukowe. Siedziba 3 szkół wyższych (w tym uniwersytetu, założonego w 1975).

Ośrodek turystyczny i słynne uzdrowisko z ciepłymi źródłami mineralnymi o temperaturze 28–34 °C, w którym leczy się choroby reumatyczne, skórne oraz układu nerwowego. Galeria sztuki. Muzeum.

Historia[edytuj]

Stara osada iliryjskiego plemienia Mezów. Od 9 n.e. twierdza rzymska Castra i uzdrowisko z ciepłymi źródłami mineralnymi.

W XIV w. w mieście powstała twierdza[1]. W 1527 zajęte przez Turków. W latach 1588-1638 stolica Bośni. Od 1878 pod panowaniem monarchii austro-węgierskiej, przeciwko której w tymże roku w mieście wybuchło powstanie. W odwecie wojska austro-węgierskie spaliły część miasta i dokonały masowej deportacji ludności. Mimo represji Banja Luka była ośrodkiem walk narodowowyzwoleńczych. Działali tu m.in. rewolucjonista V. Pelagić oraz pisarz i bojownik o prawa chłopów bośniackich P. Kočić.

W 1869 w okolice miasta przybyli trapiści z Niemiec i założyli tam opactwo, działające do dnia dzisiejszego. W 1873 zakonnicy uruchomili przy klasztorze browar – Banjalučka Pivara.

W dniach 3 listopada 1915 – 16 marca 1916 w mieście przeprowadzono tzw. proces w Banja Luce, w którym sądzono za działalność patriotyczną 156 Serbów. 16 z nich skazano na karę śmieci, ponad 80 na karę więzienia, od 2 do 20 lat.

Podczas II wojny światowej w Banja Luce i okolicy trwały walki partyzanckie z okupantem niemieckim. W 1943 i 1944 miasto było kilkakrotnie wyzwalane przez partyzantów.

W październiku 1969 Banja Lukę nawiedziło silne trzęsienie ziemi, niszcząc ok. 80% jej zabudowy[2]. Zginęło w nim 15 osób, ponad 1000 zostało rannych. Na placu Trg Krajine postawiono na pamiątkę tego wydarzenia zegar wskazujący godzinę 9:11, o której trzęsienie ziemi miało miejsce[3].

Zabytki istniejące i zniszczone[edytuj]

  • Meczet Ferhadija - 1579, częściowo zniszczony podczas trzęsienia ziemi w 1969, całkowicie zniszczony przez wojska serbskie w 1993 roku, zrekonstruowany. Bogato zdobiony, m.in. cytatami z Koranu,
  • meczet Arnaudi dżamija (1595), zburzony przez wojska serbskie w 1993 roku, nieodbudowany,
  • średniowieczna twierdza Gornij Šeher; cerkiew i kościół (XIX w.).

Z czasów tureckich zachowały się ponadto: 2 mosty na Vrbasie, dwór wezyra bośniackiego (wielki seraj), karawanseraj (zajazd) i wodociągi. Do 1993 roku istniała też turecka wieża zegarowa.

W gmachu dawnego dworca znajduje się Muzeum Sztuki Współczesnej Republiki Serbskiej, którego zbiory obejmują ponad 1600 dzieł sztuki przede wszystkim z drugiej połowy XX w.[4][5]

W pobliżu miasta hydroelektrownia i kopalnia węgla brunatnego.

W mieście znajduje się stacja kolejowa Banja Luka.

Miasta partnerskie[edytuj]

Przypisy

  1. ↑ Najciekawsze zamki w Bośni i Hercegowinie - Podróże, podroze.onet.pl [dostęp 2017-04-12] (pol.).
  2. ↑ Bosna i Hercegovina: iseljenički kalendar. Matica iseljenika SR Bosne i Hercegovine, 1972, s. 357. (bośn.)
  3. ↑ PRE 47 GODINA Zemljotres koji je sravnio sa zemljom pola Banjaluke (serb.). blic.rs, 2016-10-27. [dostęp 2017-03-30].
  4. ↑ a b Милица Радојчић, Јанко Врачар: Guide to museums and galleries in the Republic of Srpska (ang.). Музеј Републике Српске, 2012. [dostęp 2017-04-05].
  5. ↑ a b Collection (ang.). W: Museum of Contemporary Art of Republic of Srpska [on-line]. [dostęp 2017-04-05].

Linki zewnętrzne[edytuj]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Banja_Luka&oldid=50569854”