Przejdź do zawartości

Brit he-Chajal

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Brit he-Chajal im. Ze’ewa Żabotyńskiego
ברית החייל על שם זאב ז'בוטינסקי
Siedziba

Paryż (oficjalnie)

Członkowie

20 000 (1936)

Sekretarz generalny

Miron Szeskin lub Dawid Król

Utworzenie

1933

Brit he-Chajal (hebr. ברית החייל, w Polsce jako m.in. „Związek Rezerwistów”[1], „Związek Żołnierzy”[2]) – ruch afiliowany przy syjonizmie rewizjonistycznym, założony w II Rzeczypospolitej Polskiej w 1933 roku, który zrzeszał żydowskich weteranów Wojska Polskiego i Legionów. Brit he-Chajal miał być ideologicznym kontynuatorem Legionu Żydowskiego i jego przyszłą rezerwą. W 1936 roku ruch miał na terenie całej Polski aż 300 oddziałów i 20 000 członków. Działalność Brit he-Chajalu skupiała się głównie w Polsce, ale swoje przedstawicielstwa miał także w Stanach Zjednoczonych, Czechosłowacji i Mandacie Palestyny.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Yaakov Shavit twierdzi, że Brit he-Chajal powstał w Polsce w sposób spontaniczny i w taki sam sposób się rozwijał. Należeć mieli do niego, byli żołnierze i oficerowie Wojska Polskiego lub Legionów Piłsudskiego żydowskiego pochodzenia, członkowie Bejtaru oraz osoby sympatyzujące z rewizjonistami, które chciały odbyć szkolenia wojskowe i służyć w przyszłości w armii żydowskiej[3]. Sekretarzem generalnym organizacji był inż. Miron Szeskin[4] lub podoficer Wojska Polskiego Dawid Król[5]. Celem Związku miało być przeprowadzanie szkoleń i ćwiczeń wojskowych. Jak pisał Szeskin, Żydzi jak każdy inny naród powinni zacząć od tworzenia swoich sił zbrojnych mogących chronić w przyszłości obywateli[2]. Organizacja miała na celu również ochronę ochronę ludności żydowskiej przed atakami antysemitów[6]. Miało to być ułatwione poprzez współpracę nawiązaną między armią II RP a rewizjonistami w Polsce. Jehuda Lapidot podaje, że Brit he-Chajal funkcjonował w Polsce przy akceptacji Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Ministerstwa Spraw Wojskowych[7]. Jak pisał na łamach „Trybuny Narodowej” J. Ben-Ari (pisownia oryginalna)[8]:

W tym zespole państwowych i kolonizacyjnych funkcyj zajmuje Brit Hechajal swoje miejsce. Na nim ciążą zadania o specjalnym charakterze; funkcje, które wymagają specjalnego przygotowania i odpowiedzialności. W pierwszym rzędzie ciąży na nim zadanie, wyrażające się w samej nazwie „Brit Hechajal”. Nie jest to zwyczajne zjednoczenie ludzi, którzy mają za sobą służbę wojskową w tem lub innem państwie. „Brit Hechajal” jest fundamentem, kręgosłupem dookoła którego tworzy się w tej historycznej chwili obóz ludowy. Z tego punktu widzenia wychodząc, jest jasnem, iż Brit Hechajal powinien otrzymać specjalne przygotowanie, tak w dziedzinie wojskowej, jak i w dziedzinie narodowo kulturalnej (...) Obok tych zadań ma Brit Hechajal jeszcze i inne równie ważne. Nasza praca kolonizacyjna w Palestynie prowadzona była w nieodpowiedniej formie (...) Z tego faktu wypływa drugie zadanie Brit Hechajalu: kolonizatorskie. Lecz narodowy kolonizator winien pamiętać o jednem: iż buduje on swoją pracą żydowską niepodległość. Ma on ją tworzyć w swoim codziennym wysiłku, ma żyć w świadomości tego.

Szkolenia wojskowe i współpraca z Wojskiem Polskim sprawiły, że w swoją pozycję w Brit he-Chajal umocnił Irgun[3]. Dlatego też później w organizację obozów szkoleniowych w Polsce angażował się Awraham Stern. W listopadzie 1936 roku rząd brytyjski wysłał do Polski raport, w którym informował, że zdaje sobie sprawę ze szkoleń, jakie przechodzą członkowie Bejtaru i Brit he-Chajalu w Polsce pod okiem polskich oficerów, a potem dokonują aliji do Palestyny w celu walki z siłami mandatowymi[9].

Nie ma zbyt wielu danych na temat jakości pracy Brit he-Chajalu w Polsce, ale artykuły w „Trybunie Narodowej” od 1936 roku mówiły o potrzebie przeprowadzania akcji werbunkowych, które były bardzo zaniedbane. Nawoływano do wewnętrznej reorganizacji struktur i konsolidacji środowiska[10]. Mówiono o braku literatury propagandowo-szkoleniowej, którą np. posiadał Bejtar. Zwrócono uwagę, że starsi członkowie Bejtaru nie wstępowali później w szeregi Związku Żołnierzy[1].

Jak podaje Shavit, w oczach Mapai Brit he-Chajal jawił się jako oddziały szturmowe rewizjonistów w Polsce, które szkolone przez Piłsudskiego będą wykorzystywane do pacyfikacji partii i ruchów lewicowych[11].

Na początku 1936 roku w Polsce organizacja liczyła 300 oddziałów oraz 20 000 członków. Oficjalną siedzibą Brit he-Chajalu był Paryż, jednak oficjalne koordynacja i planowanie działań miały miejsce w Polsce[5].

W 1939 roku wśród działaczy organizacji narodził się pomysł utworzenia jednostki, która miałaby zostać przetransportowana do Mandatu Palestyny i podjąć działania przeciwko ludności arabskiej podczas arabskiego powstania (1936–1939)[12].

Brit he-Chajal za granicą

[edytuj | edytuj kod]

Związek istniał w Palestynie. W 1946 roku pisano, że młoda organizacja utworzyła koło oficerów w Palestynie, którzy rozpoczęli pracę werbunkową i propagandową[13]. Jednak jak pisze Szawit, palestyński Brit he-Chajal odgrywał dużo mniejszą rolę i miał mniejsze znaczenie niż odpowiednik w Polsce[3]. W 1936 roku w związku z wybuchem powstania arabskiego w Mandacie Palestyny, rewizjoniści wysłali do władz brytyjskich memorandum, w którym zapowiedzieli gotowość tysięcy członków ruchu do zadbania o bezpieczeństwo społeczności żydowskiej w Jiszuwie[14]. Działalność propagandową prowadził Brit he-Chajal w Stanach Zjednoczonych. Agitowano tam wśród żydowskich weteranów oraz lobbowano w sferach rządowych na rzecz utworzenia żydowskich sił zbrojnych[13]. Brit he-Chajal funkcjonował także w Belgii jako organizacja opiekująca się kombatantami[15]. 18 grudnia 1936 roku pojawiła się informacja o legalizacji Związku w Czechosłowacji[16].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b Z.H. Wachsman, Brit Hechajal a Betar, „Trybuna Narodowa”, 21 lutego 1936, s. 6.
  2. a b Miron Szeskin, Twórzmy kadry legionu, „Trybuna Narodowa”, 1 kwietnia 1938, s. 6.
  3. a b c Shavit 1988 ↓, s. 86.
  4. במרכז הארצי של הצ''ח בפולין, „Ha-Maszkif”, 11 czerwca 1939, s. 3 [dostęp 2023-05-23].
  5. a b Ben-Jerucham 1975 ↓, s. 524.
  6. Flisiak 2017 ↓, s. 46.
  7. Lapidot 2014 ↓, s. 241–242.
  8. J. Ben-Ari, Praca kulturalna Brit Hechajalu, „Trybuna Narodowa”, 17 stycznia 1936, s. 3.
  9. Lapidot 2014 ↓, s. 242.
  10. J. Litmanowicz, Miesiąc propagandowo-werbunkowy Brit Hechajal, „Trybuna Narodowa”, 11 marca 1938, s. 7.
  11. Shavit 1988 ↓, s. 86–87.
  12. Flisiak 2017 ↓, s. 47–48.
  13. a b Wiadomości z ruchu, „Trybuna Narodowa”, 16 października 1936, s. 8.
  14. Memorandum Brit Hechajal, „Trybuna Narodowa”, 4 września 1946, s. 7.
  15. Wiadomości z ruchu, „Trybuna Narodowa”, 23 stycznia 1936, s. 8.
  16. Legalizacja Brit Hechajal w Czechosłowacji, „Trybuna Narodowa”, 18 grudnia 1936, s. 8.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]